Όχι πια Μικρή Αγγλία;

«Η Βρετανία έχει πήρε τα μαγικά της πίσω», δήλωσε [1] ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών George Osborne σε ομιλία του στο Council of Foreign Relations στη Νέα Υόρκη την περασμένη εβδομάδα. Τα σχόλιά του έγιναν μετά από μια ψηφοφορία στην Βουλή των Κοινοτήτων που ενέκρινε βρετανικές αεροπορικές επιδρομές στην Συρία. Οι σύμμαχοι των Βρετανών χαιρέτησαν την απόφαση με ανακούφιση -η ψηφοφορία φάνηκε να αντιστρέφει αυτό που ορισμένοι επικριτές είδαν ως αδυσώπητη υποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου [2] από την παγκόσμια σκηνή.

Αυτοί οι επικριτές υποστηρίζουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε υιοθετήσει μια αυξανόμενα τοπικιστική στάση απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο. Τόνιζαν τις περικοπές του προϋπολογισμού στο στρατιωτικό και το διπλωματικό σώμα, μια απροθυμία συμμετοχής στην εκστρατεία κατά του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτος (επίσης γνωστού ως ISIS), μια προσέγγιση με την Κίνα που έδινε προτεραιότητα στο στενό οικονομικό συμφέρον έναντι ευρύτερων στρατηγικών ανησυχιών, μια αδυναμία να διατυπωθεί μια στρατηγική για να αντιμετωπιστεί η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία, και έναν βρετανικό σκεπτικισμό έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ένα δημοψήφισμα για την συμμετοχή στην ΕΕ να αναμένεται να λάβει χώρα το 2016.

Τους τελευταίους δύο μήνες, η βρετανική κυβέρνηση σίγουρα έχει κάνει βήματα για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις ελλείψεις της εξωτερικής της πολιτικής –μια διαδικασία που αναμφίβολα διευκολύνθηκε από τις τρομοκρατικές επιθέσεις [3] στο Παρίσι. Η ψηφοφορία στην Βουλή των Κοινοτήτων ήταν η σαφέστερη εικόνα, καθώς οι Βρετανοί βουλευτές άνοιξαν τελικά τον δρόμο για το Ηνωμένο Βασίλειο ώστε να ενταχθεί στην συμμαχία κατά του ISIS στην Συρία. Η στρατιωτική συνεισφορά του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχει μόνο οριακή επίδραση. Μέχρι σήμερα, οι βρετανικές αεροπορικές επιδρομές αποτέλεσαν περίπου το 8% των συνολικών που πραγματοποιήθηκαν κατά του ISIS στο Ιράκ. Αλλά το πολιτικό μήνυμα ήταν πολύ πιο πολύτιμο, ιδιαίτερα στον απόηχο της ρητής έκκλησης από την γαλλική κυβέρνηση για βρετανική βοήθεια.

Όμως, το πόσο διαρκείς θα αποδειχθούν οι αλλαγές αυτές, όπως και το αν αντιπροσωπεύουν τα σπέρματα μιας συνεκτικής στρατηγικής προσέγγισης όσον αφορά τις εξωτερικές σχέσεις, ακόμα μένει να τα δούμε.

Η ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΜΙΑΣ ΔΥΝΑΜΗΣ;

Δέκα ημέρες μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε αύξηση του προϋπολογισμού του αμυντικού εξοπλισμού κατά την επόμενη δεκαετία κατά 12 δισεκατομμύρια λίρες (περίπου 18 δισεκατομμύρια δολάρια). Μερικά από αυτά τα χρήματα θα πάνε προς την πλήρωση γνωστών κενών, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης εννέα αεροσκαφών θαλάσσιας περιπολίας για την αντιμετώπιση της απειλής που θέτουν τα ρωσικά υποβρύχια. Δύο ημέρες αργότερα, το Υπουργείο Εξωτερικών απέφυγε περαιτέρω περικοπές, όταν ο George Osborne έκανε την φθινοπωρινή δήλωσή του και την αναθεώρηση των δαπανών το Νοέμβριο, καθορίζοντας τις προτεραιότητες δαπανών της κυβέρνησης για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Αυτά είναι θετικά σημάδια. Αλλά σημαντικές προκλήσεις παραμένουν, συμπεριλαμβανομένου του πώς θα αντιμετωπιστούν με τον καλύτερο τρόπο οι εναπομείνασες ελλείψεις αμυντικών δαπανών. Και αν τα μελλοντικά φορολογικά έσοδα αποτύχουν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες του Osborne, τυχόν αυξήσεις δαπανών που περνούν τώρα μπορεί να είναι προσωρινές.

Αλλά πιο σημαντικό από όσο οι ανησυχίες περί προϋπολογισμού είναι αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα ξαναβρεί αυτό που ο πρώην Αρχηγός του Επιτελείου Άμυνας στρατηγός Sir Nick Houghton αποκάλεσε [4] το «θαρραλέο ένστικτο» της στρατιωτικής πράξης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης χερσαίων δυνάμεων όταν παραστεί ανάγκη. Η κυβέρνηση έχει αποκλείσει την δέσμευση στρατιωτών στο έδαφος της Συρίας. Και η απροθυμία της να εμπλακεί πάρα πολύ βαθιά καθρεφτίζει την κοινή γνώμη. Εκεί που το 59% του κοινού υποστήριζε τις βρετανικές αεροπορικές επιδρομές εναντίον του ISIS [5] στις 17 Νοεμβρίου, μόνο το 48% τις υποστηρίζει την 1η Δεκεμβρίου.

Ένα Tornado της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας απογειώνεται από το Lossiemouth με το φεγγάρι στο φόντο, στην Σκωτία, τον Δεκέμβριο του 2015. RUSSELL CHEYNE / REUTERS
---------------------------------

Πέρα από τις άμεσες απειλές που αντιμετωπίζει η χώρα, η ευρύτερη προσέγγιση του Ηνωμένου Βασιλείου στις διεθνείς υποθέσεις παραμένει ασαφής. Η επίσκεψη του Κινέζου ηγέτη Xi Jinping στο Λονδίνο τον Οκτώβριο αναζωπύρωσε τους φόβους σχετικά με την προθυμία του Ηνωμένου Βασιλείου να βάλει το οικονομικό κέρδος πάνω από την υπεράσπιση του φιλελεύθερου διεθνούς συστήματος. Η βρετανική κυβέρνηση επεφύλαξε στον πρόεδρο της Κίνας μια εντυπωσιακή υποδοχή [6] -στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, στην Downing Street αριθμός 10, στην εξοχική κατοικία του πρωθυπουργού στο Chequers, και στο Westminster Palace. Βρετανοί υπουργοί απέφυγαν και πάλι την αναφορά σε οποιοδήποτε από τα βαριά γεωπολιτικά ζητήματα [7] που προκλήθηκαν από την άνοδο της Κίνας. Σε κάποιο σημείο, η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες των συνεχιζόμενων διαβεβαιώσεων της προσήλωσής της στους Δυτικούς συμμάχους της, ενώ παράλληλα επιδιώκει αδυσώπητα στενά οικονομικά πλεονεκτήματα στις σχέσεις της με το Πεκίνο. Αν οι Κινέζοι απειλούν ανοιχτά τους κανόνες στους οποίους βασίζεται η διεθνής τάξη, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να έχει να επιλέξει μεταξύ του να είναι πιστός συμμέτοχος στο κλαμπ των Δυτικών ή να είναι, σύμφωνα με τα λόγια του Osborne, «ο καλύτερος φίλος της Κίνας στην Δύση» [8].

Και, φυσικά, εξακολουθεί να υπάρχει το μέγα ζήτημα για το οποίο κανείς δεν μιλά. Παρά το γεγονός ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον υποσχέθηκε αλληλεγγύη με τους Γάλλους, ο ίδιος υποστηρίζει επίσης ότι μπορεί να εξακολουθεί να αγωνίζεται για να αποχωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απόφασή του, ισχυρίζεται, θα εξαρτηθεί από την επιτυχία του στο να πάρει αυτά που θέλει από την «επαναδιαπραγμάτευσή» του με άλλα κράτη-μέλη.

Είναι δύσκολο να καταδειχθούν αλληλέγγυοι με τους Ευρωπαίους εταίρους, ενώ κρατούν όμηρο ακριβώς την ομάδα από την εξαρτώνται να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις τους. Δεν διέφυγε της προσοχής ότι ορισμένα από τα αιτήματα του Κάμερον είναι ασήμαντα, όπως η επιμονή του στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, ένας στόχος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη επιδιώκει.

Δεν θα μπορούσε να υπάρχει χειρότερη στιγμή για το Ηνωμένο Βασίλειο να ταράξει τα νερά της ΕΕ. Η Ευρώπη δεν ήταν ποτέ τόσο επισφαλής από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μέχρι σήμερα. Και αυτές οι ανασφάλειες απαιτούν συλλογικές απαντήσεις. Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις για την Ρωσία προκάλεσαν τον πόνο τον οποίο έχουν προκαλέσει επειδή είναι συλλογικές. Εάν οι Ευρωπαίοι είναι σοβαροί για την σταθεροποίηση σε άλλα μέρη του κόσμου -έστω και μόνο για να αποφευχθούν μελλοντικά μεταναστευτικά κύματα [9]-οι δράσεις τους πρέπει να είναι συλλογικές.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον βγαίνει από την Ντάουνινγκ Στριτ αριθμός 10, στο Λονδίνο. Δεκέμβριος 2015. SUZANNE PLUNKETT / REUTERS
---------------------------------

Ίσως το Ηνωμένο Βασίλειο πράγματι άλλαξε πορεία. Ίσως οι επιθέσεις του Παρισιού και η ζωηρή κριτική στην εξωτερική πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου να έχουν προκαλέσει μια σοβαρή αναθεώρηση. Αλλά ο Cameron είναι μάλλον ένας τακτικιστής παρά ένας στρατηγιστής, και αν αυτά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα σηματοδοτούν μια διαρκή στροφή προς μια πιο μακροπρόθεσμη δέσμευση μένει να φανεί.

Τέλος, η εσωτερική πολιτική θα διαδραματίσει κάποιον ρόλο. Ο Κάμερον ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί πριν από τις εκλογές του 2020. Η ομιλία του Osborne στη Νέα Υόρκη εντασσόταν σε μια ολοένα και πιο σαφή προσπάθεια να εμφανιστεί πρωθυπουργικός, παίζοντας έναν πιο σημαντικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική. Ο Osborne είναι πιο υπεύθυνος από οποιονδήποτε άλλο για την στενή σχέση που έχει χτίσει το Ηνωμένο Βασίλειο με το Πεκίνο. Με μια αναμέτρηση για την αρχηγία στον ορίζοντα, η πρωτόγνωρη αλληλεγγύη του Ηνωμένου Βασιλείου με τους Δυτικούς εταίρους του μπορεί να παραμείνει αβέβαιη. Ωστόσο, αν η χώρα δεν έχει αναλάβει ξανά έναν κεντρικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις, τουλάχιστον δεν γύρισε την πλάτη της στην διεθνή σκηνή εντελώς.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2015-12-16/little...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.cfr.org/united-kingdom/conversation-george-osborne/p37302
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/western-europe/littler-england
[3] http://www.foreignaffairs.gr/articles/70584/daniel-byman/to-megalo-latho...
[4] https://next.ft.com/content/ea62dafe-6827-11e3-8ada-00144feabdc0
[5] https://yougov.co.uk/news/2015/12/02/analysis-sharp-fall-support-air-str...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-10-19/new-special-relationship
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2008-01-01/rise-china-and-f...
[8] http://www.economist.com/blogs/bagehot/2015/09/britains-foreign-policy
[9] http://www.foreignaffairs.gr/articles/70494/michael-s-teitelbaum/i-alith...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition