Η Κύπρος στο επίκεντρο

Πολλά από τα προβλήματα της περιοχής, ωστόσο, θα μπορούσαν να εξαφανιστούν αν πετύχουν οι τρέχουσες συνομιλίες του ΟΗΕ για την επανένωση της Κύπρου. Μια λύση, που θα πρέπει να συμφωνηθεί μέσω ενός παγκύπριου δημοψηφίσματος, θα δει την Τουρκία αναγνωρίζει τη νέα δικοινοτική κυπριακή κυβέρνηση, και το αντίστροφο –ένα κλειδί για το ξεκλείδωμα των κλειστών θυρών. Και έτσι, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Φίλιπ Χάμοντ και ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Wang Yi, όλοι επισκέφθηκαν το νησί τον Δεκέμβριο για να δώσουν την επίσημη υποστήριξή τους σε μια συμφωνία.

Οι προοπτικές για την σύναψη συμφωνίας θεωρούνται τώρα ευρέως ως οι καλύτερες από ό,τι ανά πάσα στιγμή κατά τα τελευταία δέκα χρόνια. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή αυτή την στιγμή, τόσο ο Ελληνοκύπριος όσο και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης -Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί- είναι γνωστό ότι έχουν δεσμευτεί για την εξεύρεση λύσης, κάτι σπάνιο στις διαπραγματεύσεις στην Κύπρο. Υπάρχει ακόμη κάποια συζήτηση για δημοψήφισμα, την άνοιξη του 2016, αν και αυτό είναι πιθανώς υπερβολικά αισιόδοξο.

Το κλειδί για την επιτυχία σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα, όμως, μπορεί να είναι η Ρωσία, της οποίας ο υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, επισκέφθηκε την περιοχή τον Δεκέμβριο, αμέσως μετά τον Kerry. Η Ρωσία διαθέτει τόσο μια χριστιανική ορθόδοξη σύνδεση με τους Ελληνοκυπρίους όσο και μια ιστορική σύνδεση με το μεγάλο, φιλο-ρωσικό ελληνοκυπριακό πρώην κομμουνιστικό κόμμα, το ΑΚΕΛ, του οποίου η έγκριση σε οποιαδήποτε διευθέτηση θα είναι ζωτικής σημασίας.

Περαιτέρω, αν και οι Ελληνοκύπριοι είναι με μυριάδες τρόπους συνδεδεμένοι με την Δύση και είναι πολίτες της ΕΕ, πολλοί από αυτούς έχουν επίσης μια πολύ θετική άποψη για την Μόσχα. Δεκάδες Ρώσοι έχουν επενδύσει ή έχουν εγκατασταθεί στην Δημοκρατία, παραμένοντας εκεί παρότι έχασαν στην οικονομική κρίση του 2013. Μάλιστα, μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων τάσσεται υπέρ της χορήγησης στην Ρωσία κάποιων στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο νησί, με περίπου το ένα τρίτο να υποστηρίζουν την χορήγηση στην Μόσχα όμοιων βάσεων με εκείνες που χρησιμοποιούν τα βρετανικά πολεμικά αεροσκάφη για να βομβαρδίσουν την Συρία.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, οι σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία σπάνια έχουν υπάρξει χειρότερες. Και οι διαδοχικές επισκέψεις από Κέρι και Λαβρόφ ανέδειξαν άλλη μια πτυχή του σημερινού κουβαριού προβλημάτων: Την συνεχιζόμενη αντιπαλότητα μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης για την περιφερειακή επιρροή, που εντάθηκε από την πρόσφατη ρωσική επέμβαση στην Συρία.

Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες [14] έχουν δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στις τρέχουσες συνομιλίες από ό, τι σε πολλές προηγούμενες περιπτώσεις (ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν έκανε επίσης πρόσφατα μια επίσκεψη στο νησί). Ωστόσο, παρ’ όλα τα βαριά διπλωματικά όπλα που παρατάσσονται πίσω από μια συμφωνία, σε τελική ανάλυση, θα καταλήξει σε ένα δημοψήφισμα των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων.

Και εκεί, τα σημαντικά εμπόδια παραμένουν, με τα βασικά ζητήματα για την ασφάλεια και την περιουσία να μην έχουν ακόμη επιλυθεί. Εν τω μεταξύ, το ζήτημα της επανένωσης παραμένει εξαιρετικά συναισθηματικό και στις δύο κοινότητες. Η τελευταία φορά που ο ΟΗΕ υποστήριξε ένα παρόμοιο δημοψήφισμα, το 2004, οι Τουρκοκύπριοι ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας και οι Ελληνοκύπριοι εναντίον –με μεγάλη διαφορά. Αυτή την φορά, το διακύβευμα είναι ακόμη υψηλότερο, με το μέλλον των κοιτασμάτων αερίου μέχρι εκείνο των προσφύγων να κρέμεται από το ποια ψήφο θα επιλέξουν οι Κύπριοι.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/cyprus/2016-01-12/cyprus-middle