Το πρόβλημα με τα πυρηνικά του ΝΑΤΟ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πρόβλημα με τα πυρηνικά του ΝΑΤΟ

Ώρα να απαλλαγεί η Ευρώπη από την κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου
Περίληψη: 

Η συμφωνία του ΝΑΤΟ να εγκαταλείψει τα σχέδια για τον εκσυγχρονισμό τακτικών πυρηνικών όπλων και να αφαιρέσει τελικά πυρηνικές βόμβες του από την Ευρώπη θα μπορούσε, με την πάροδο του χρόνου και ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την εκ νέου συμμετοχή της Μόσχας σε όλες τις πτυχές της ευρωατλαντικής ασφάλειας, να επηρεάσει την Ρωσία ώστε να αποκλιμακώσει.

Ο RICHARD SOKOLSKY είναι βασικός συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace. Από το 1990 ως το 1997 ήταν ο διευθυντής του Γραφείου Στρατηγικής Πολιτικής και Διαπραγματεύσεων στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Ο GORDON ADAMS είναι διακεκριμένος συνεργάτης στο Κέντρο Stimson και επίτιμος καθηγητής στο School of International Service στο American University. Από το 1993 ως το 1997 ήταν ο βασικός αξιωματούχος του προϋπολογισμού στον Λευκό Οίκο για τα εθνικά προγράμματα ασφαλείας.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ανέλαβε τα καθήκοντά του με την υπόσχεση να εργαστεί προς την κατεύθυνση ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα. Κατά τα τελευταία αρκετά χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σημειώσει άνιση πρόοδο προς την κατεύθυνση αυτού του στόχου. Η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, αν εφαρμοστεί αυστηρά, θα αποκλείει μια ιρανική βόμβα και θα μετριάσει τον κίνδυνο της διάδοσης πυρηνικών όπλων στην Μέση Ανατολή για τουλάχιστον τα επόμενα 10-15 χρόνια. Αλλά η Βόρεια Κορέα συνεχίζει να αναπτύσσει και να δοκιμάζει τις πυρηνικές δυνατότητές της, η Ινδία και το Πακιστάν δεν δείχνουν σημάδια ύφεσης του πυρηνικού ανταγωνισμού τους, και η Ρωσία και η Κίνα έχουν ορμήσει μπροστά με τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών οπλοστασίων τους, με ελάχιστες προοπτικές για καμιά από τις δύο χώρες να συμφωνήσουν να διαπραγματευτούν μειώσεις πυρηνικών οποτεδήποτε σύντομα. Και στην Ευρώπη, ο κίνδυνος της πυρηνικής χρήσης, αν και μικρός, ίσως να αυξάνεται.

Σίγουρα δεν θα είναι εύκολο, αλλά το να ξεφορτωθεί η Ευρώπη την πυρηνική κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου θα ήταν ένας καλός τρόπος για τον επόμενο πρόεδρο [των ΗΠΑ] να πετύχει ταχεία πρόοδο στο να γίνει ο κόσμος ένα ασφαλέστερο μέρος. Τα αμερικανικά τακτικά πυρηνικά όπλα στην ήπειρο και τα σχέδια του ΝΑΤΟ για τον εκσυγχρονισμό και την αύξηση των δυνατοτήτων των πυρηνικών συστημάτων του μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο της χρήσης πυρηνικών και να υπονομεύει τις συμβατικές αμυντικές ικανότητες του ΝΑΤΟ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να πάρουν τολμηρά μέτρα για να επανεξετάσουν την πυρηνική αποτρεπτική ισχύ του ΝΑΤΟ, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι και να ενισχυθεί η συμμαχία. Τέτοιες κινήσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το πάγωμα του εκσυγχρονισμού των τακτικών πυρηνικών, μια σταδιακή απόσυρση όλων των αμερικανικών πυρηνικών όπλων από την Ευρώπη, καθώς και μέτρα για την προσαρμογή και την ενίσχυση των διευθετήσεων του ΝΑΤΟ για την πυρηνική συνεργασία και διαβουλεύσεις για να καθησυχαστούν οι σύμμαχοι.

Η ρωσική πυρηνική απειλή για την Ευρώπη δεν είναι καινούργια. Η Μόσχα έχει στραφεί στα πυρηνικά όπλα από τότε που η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης παρέσυρε τον Κόκκινο Στρατό και την αμυντική βιομηχανική βάση της Ρωσίας. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι πολύ πρόσφατα, ο κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου στην Ευρώπη –και ο κίνδυνος για κάθε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας- ήταν σχεδόν ανύπαρκτος. Ωστόσο, από την επίθεση της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας την άνοιξη του 2014, αυτό που δικαίως θεωρείται ως αυξημένη επίδειξη πυρηνικής ισχύος τέντωσε τα ευρωπαϊκά νεύρα. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει πυρηνικές απειλές κατά των χωρών του ΝΑΤΟ˙ την ίδια στιγμή, η Μόσχα έχει αυξήσει περιπολίες αεροσκαφών με πυρηνικές ικανότητες, διεξήγαγε προσομοίωση στρατιωτικών ασκήσεων με πυρηνικά όπλα, και συνέχισε τον εκσυγχρονισμό των τακτικών πυρηνικών όπλων της απέναντι στο ΝΑΤΟ.

12022016-1.jpg

Ένας Ρώσος αλεξιπτωτιστής κατεβαίνει στο έδαφος κατά την διάρκεια εκπαιδευτικής άσκησης στο χωριό Nikinci, δυτικά από το Βελιγράδι, στις 14 Νοεμβρίου 2014. MARKO DJURICA / REUTERS
------------------------------------

Υπάρχουν σημάδια, επίσης, ότι η Ρωσία αλλάζει επίσημα το πολεμικό δόγμα της στην Ευρώπη για να συμπεριλάβει την δυνατότητα πρόωρης χρήσης περιορισμένων πυρηνικών χτυπημάτων, προκειμένου να σταματήσει συγκρούσεις με ευνοϊκότερους όρους προς την Ρωσία. Αυτή είναι μια επικίνδυνη εξέλιξη -όχι τόσο επειδή η Ρωσία αναπτύσσει νέες δυνατότητες, αλλά επειδή η επιδείνωση των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων αύξησε τον κίνδυνο ατυχήματος, λάθους ή λανθασμένης εκτίμησης που θα μπορούσε να προκαλέσει μια σύγκρουση.

Τα τακτικά πυρηνικά σχέδια των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ δεν βοηθούν το ζήτημα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες σκοπεύουν να δαπανήσουν δισεκατομμύρια δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία για την αναβάθμιση των τακτικών πυρηνικών βομβών τους που αποθηκεύονται στην Ευρώπη, και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει να διαθέσουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την βελτίωση των υποδομών για την υποστήριξη αυτών των όπλων και των συναφών αεροσκαφών διπλής ικανότητας. Οι πιο σύγχρονες αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές που θα αντικαταστήσουν τις εκτιμώμενες 160-200 [1] αμερικανικές πυρηνικές βόμβες του επί του παρόντος βρίσκονται στην Ευρώπη θα είναι μικρότερες και πιο ακριβείς, και η Ρωσία φέρεται να κάνει παρόμοιες βελτιώσεις στο τακτικό οπλοστάσιό της. Σύμφωνα με τον Αμερικανό στρατηγό James Cartwright, πρώην διοικητή των Στρατηγικών Δυνάμεων των ΗΠΑ και υπαρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού (JCS), αυτά τα όπλα θα κάνουν τα περιορισμένα πυρηνικά χτυπήματα πιο πιθανά [2].

Επιπλέον, δεν είναι σαφές αν τα εκσυγχρονισμένα τακτικά πυρηνικά όπλα του ΝΑΤΟ θα προσθέσουν όντως στην αποτρεπτική και αμυντική στάση της συμμαχίας. Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, η στρατιωτική λογική για την διατήρηση αμερικανικών πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Πάνω από πέντε χρόνια πριν, όταν ο Cartwright ήταν ο υπαρχηγός του JCS, δήλωσε ότι τα αμερικανικά τακτικά πυρηνικά στην Ευρώπη ήταν περιττά, διότι δεν πληρούσαν καμία στρατιωτική λειτουργία [3] που δεν καλυπτόταν ήδη από στρατηγικές και συμβατικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Ο Κόλιν Πάουελ, όταν ήταν αρχηγός του JCS στις αρχές του 1990, υποστήριξε την εξάλειψη των τακτικών πυρηνικών όπλων, και το 2008, η Ευρωπαϊκή Διοίκηση των ΗΠΑ έληξε την υποστήριξή της για την συντήρηση των πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη [4]. Σήμερα, εντός του αμερικανικού και των συμμαχικών στρατών πολύ λίγοι θα αμφισβητούσαν αυτές τις αποφάσεις.

12022016-2.jpg