Ούτε αριστερά, ούτε δεξιά στην Γαλλία

Κανείς δεν ξεγελάστηκε από την ήττα του ακροδεξιού κόμματος της Γαλλίας, Εθνικό Μέτωπο, στις γαλλικές περιφερειακές εκλογές του Δεκεμβρίου [1]. Το κόμμα, με επικεφαλής την Marine Le Pen, είχε κερδίσει τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο των εκλογών στις 6 Δεκεμβρίου. Παρά το γεγονός ότι έκανε έναν αρκετά αμφίρροπο αγώνα στον δεύτερο γύρο μια εβδομάδα αργότερα, απέτυχε να κερδίσει σε οποιαδήποτε από τις 13 περιφέρειες της χώρας. Τα περιθώρια έκλεισαν, και όπως αναφώνησε ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Manuel Valls μόλις ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των εκλογών «Απόψε, κανένας αναστεναγμός ανακούφισης, καμία θριαμβολογία ... Ο κίνδυνος της ακροδεξιάς είναι ακόμα τριγύρω».

Από την πλευρά της, η Le Pen ξέρει ότι για να καταθέσει ένα σοβαρό στοίχημα για την εξουσία στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της επόμενης χρονιάς, πρέπει να απευθυνθεί στους πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης της Γαλλίας. Από τις περιφερειακές εκλογές του Δεκεμβρίου, το κόμμα εισήγαγε ένα νέο σύνθημα -La France apaisée ή «Η Γαλλία καθησυχασμένη»- προκειμένου να αποστασιοποιηθεί από το αμφιλεγόμενο και συγκρουσιακό παρελθόν της, και να παρουσιάσει μια πιο γυαλισμένη και καθησυχαστική εικόνα. Από τότε, αρκετά ανώτερα στελέχη του κόμματος Εθνικό Μέτωπο έχουν επίσης εξετάσει το ενδεχόμενο μιας πολιτικής Αντάντ με κάποια στοιχεία του κεντροδεξιού κόμματος του Νικολά Σαρκοζί, τους Ρεπουμπλικάνους. «Εμείς ποτέ δεν έχουμε κάνει συμμαχίες και δεν πιστεύουμε στον πολιτικό αυτοσχεδιασμό», είπε τον περασμένο μήνα ο εκλογικός στρατηγός του Εθνικού Μετώπου, Nicolas Bay, σε μια συνέντευξη στο Politico [2] και πρόσθεσε «αλλά είναι αλήθεια ότι προσεγγίζουμε». Αν αυτό δουλέψει, το κόμμα και η Le Pen θα μπορούσαν να έχουν μια ευκαιρία να κερδίσουν τον επόμενο γύρο των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.

Τα κόμματα της κυρίαρχης τάσης έχουν γενικά αντιδράσει στην αυξανόμενη δημοτικότητα του Εθνικού Μετώπου -τρεις φορές μεγαλύτερη από ό, τι ήταν πριν από πέντε χρόνια- με ένα μείγμα άρνησης και αποδοχής. Για τις τέσσερις πρώτες δεκαετίες από την δημιουργία του το 1972 [3], το κόμμα σταθερά απορρίπτετο ως φαινόμενο περιθωριακό και ανώμαλο, ατυχές αλλά μη απειλητικό. Κατά την διάρκεια του χρόνου του ως αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος και πρόεδρος, ο Φρανσουά Μιτεράν, αν και ιδιωτικά, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την άνοδο του Εθνικού Μετώπου, ελπίζοντας ότι θα διαιρούσε την δεξιά και θα κρατούσε την αριστερά στην εξουσία.

Τώρα, όμως, η απειλή από το Εθνικό Μέτωπο δεν φαίνεται τόσο διαχειρίσιμη. Υπό την ηγεσία του σημερινού προέδρου, Φρανσουά Ολάντ, η δημοτικότητα του Σοσιαλιστικού Κόμματος έχει καμφθεί [4], κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής στασιμότητας της χώρας. Με την σειρά του, το δημόσιο αίσθημα έχει μετατοπιστεί προς τα δεξιά. Ακόμη και ο Hollande, ο οποίος αρχικά είχε εκλεγεί με μια προοδευτική πολιτική πλατφόρμα που υποσχόταν την αμφισβήτηση των πολιτικών οικονομικής λιτότητας του Βερολίνου και των Βρυξελλών, έκτοτε έκανε στροφή αποδεχόμενος την απελευθέρωση των αγορών και περικοπές στον προϋπολογισμό [5] ως μια έσχατη προσπάθεια να αναζωογονήσει την οικονομία. Η κυβέρνησή του μελέτησε επίσης την υιοθέτηση αντιτρομοκρατικών μέτρων που πρώτο πρότεινε το Εθνικό Μέτωπο, μετά την σειρά των τρομοκρατικών επιθέσεων που έπληξαν την Γαλλία τον Ιανουάριο και στην συνέχεια τον Νοέμβριο του 2015. Αυτά περιλαμβάνουν ένα άκρως αμφιλεγόμενο σχέδιο για την αναθεώρηση του συντάγματος [6] με την εισαγωγή μιας διάταξης η οποία θα επιτρέψει την κατάργηση της [μιας] υπηκοότητας σε άτομα με διπλή υπηκοότητα που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα σχετικά με την τρομοκρατία.

Ένας άνδρας περπατά μπροστά από προεκλογικές αφίσες των προεδρικών υποψηφίων της Γαλλίας, συμπεριλαμβανομένων του Φρανσουά Ολάντ του Σοσιαλιστικού Κόμματος και της Marine Le Pen του Εθνικού Μετώπου, στις 9 Απριλίου 2012. BENOIT TESSIER / REUTERS
------------------------------

Η εκλογική λογική που λειτουργεί εδώ είναι σαφής: Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις εκλογές του επόμενου έτους, η στρατηγική του Ολάντ είναι να προχωρήσει όσο το δυνατόν περισσότερο προς τα δεξιά, προκειμένου να συμπιέσει τους Ρεπουμπλικάνους του Νικολά Σαρκοζί [7] μεταξύ του Εθνικού Μετώπου και των Σοσιαλιστών, αναγκάζοντας έτσι έναν δεύτερο γύρο εναντίον της Le Pen. Αν και αυτό θα απαιτήσει να έρθει τουλάχιστον δεύτερος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών τον επόμενο χρόνο -που όπως έχουν τα πράγματα δεν είναι καθόλου βέβαιο- οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ολάντ θα είχε μια ευκαιρία να κερδίσει τον δεύτερο γύρο έναντι της Λεπέν.

Αν αυτή η στρατηγική πετύχει, θα σηματοδοτήσει μια θεμελιώδη μεταμόρφωση στην γαλλική πολιτική ζωή. Παραδοσιακά, οι δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος έχουν κυριαρχηθεί από μια φιλική προς την αγορά αλλά κοινωνικά συντηρητική κεντροδεξιά και μια οικονομικά παρεμβατική αλλά κοινωνικά φιλελεύθερη κεντροαριστερά. Αυτή την φορά, η πολιτική θα εξαρτηθεί από μια εθνικιστική και προστατευτιστική δύναμη που αγωνίζεται εναντίον ενός κεντρώου κόμματος που υποστηρίζει την ελεύθερη αγορά αλλά είναι κοινωνικά φιλελεύθερο.