Ο πόλεμος κατά της Δύσης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πόλεμος κατά της Δύσης

Μεταναστευτική κρίση και ευρωπαϊκή ασφάλεια

Το καθεστώς των πολιτικών προσφύγων αφορά σε μια μαζικού χαρακτήρα πληθυσμιακή εισροή και δεν θα πρέπει να συγχέεται με αυτό των αιτούντων πολιτικό άσυλο. Το πολιτικό άσυλο αφορά σε μεμονωμένα άτομα, αν και οι δύο κατηγορίες –αυτή των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο- είναι δυνατόν να αλληλεπικαλύπτεται. Το πολιτικό άσυλο χορηγείται κατ’ απόλυτη διακριτική ευχέρεια του κράτους υποδοχής, ανεξαρτήτως του αν ο αιτών πληροί ή όχι τις προβλεπόμενες συμβατικές προϋποθέσεις. Δεν γεννάται ούτε κατοχυρώνεται ατομικό δικαίωμα του αλλοδαπού στο πολιτικό άσυλο, καθώς το δικαίωμα και η δυνατότητα ενός κράτους να παρέχει πολιτικό άσυλο σε αλλοδαπούς δεν θεμελιώνει αντίστοιχο δικαίωμα εκ μέρους του αλλοδαπού για απόλαυση πολιτικού ασύλου.[5] Η υποβολή αίτησης χορήγησης πολιτικού ασύλου εκ μέρους του αλλοδαπού δεν συνεπάγεται υποχρεωτικότητα για τις αρχές του Κράτους, στις οποίες υποβάλλεται το εν λόγω αίτημα. Και αυτό διότι η χορήγηση πολιτικού ασύλου εντάσσεται στο πλαίσιο της αποφασιστικής κυριαρχίας του Κράτους, το οποίο διαθέτει την αποκλειστική κυριαρχική αρμοδιότητα να παράσχει ή να αρνηθεί την χορήγησή του.
Το καθεστώς του ασύλου αποτελεί τη μετασχηματισμένη, γραφειοκρατική και παραποιημένη, εκδοχή της αρχαίας ξενίας, ενώ σε ιδεολογικό επίπεδο ο πρόσφυγας διαιωνίζει την αντίληψη του πολιτικού πρόσφυγα βάσει των σχετικών διατάξεων της ψυχροπολεμικής περιόδου. Ο ορισμός του πρόσφυγα διαμορφώθηκε σε μια περίοδο, κατά την οποία ο νεοσύστατος Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ελεγχόταν σε επίπεδο αποφάσεων από τα κράτη της Δύσης και αφορούσε σε μεγάλο βαθμό τους διαφεύγοντες από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και δεν είχε υπ’ όψιν του μαζικές μεταναστευτικές ροές.

17032016-1.jpg

Νέοι άνδρες μετανάστες διαμαρτύρονται καθώς προσπαθούν να περάσουν από την Ελλάδα στην FYROM στο συνοριακό πέρασμα της Ειδομένης, στις 26 Νοεμβρίου 2015, και βρίσκουν τα σύνορα των Σκοπίων κλειστά. REUTERS/Yannis Behrakis
----------------------------------------------------------

Η μετανάστευση πλέον δεν παρουσιάζεται στους πολίτες των ευρωπαϊκών κρατών ως μια αναγκαιότητα οικονομικής υφής, καθώς άλλωστε οι Δυτικές κοινωνίες με υψηλό επίπεδο ανεργίας μεταξύ των πολιτών τους έχουν εγκαταλείψει τη μετάκληση ανειδίκευτων αλλοδαπών εργατών, αλλά ως ένα καθήκον ηθικής διάστασης. Παρερμηνεύοντας συνειδητά την έννοια της φιλοξενίας, [6] οι οπαδοί των ανοικτών συνόρων μετέβαλαν τη μετανάστευση από ένα εγχείρημα συμβολής στην οικονομική ανάπτυξη σε μια επίδειξη ηθικής ανωτερότητας και αυταρέσκειας, στον βαθμό που η μετανάστευση καθίσταται αντιληπτή από πολλούς Ευρωπαίους, ιδίως μεταξύ των διοικητικών και πολιτικών ελίτ, ως μια επιλογή των μεταναστών η οποία επιβεβαιώνει την πολιτισμική ανωτερότητα της Ευρώπης ως επιθυμητού προορισμού. Μια τέτοια ταύτιση συγχέει, όμως, την έννοια της έλξης προς έναν προορισμό με την έννοια του θαυμασμού αυτού του προορισμού. Η ιδεολογική σύγχυση και αφέλεια των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μεγάλη και διαχρονική. [7]

Η ιδεοληπτική ταύτιση της έννοιας του μετανάστη με την έννοια του πρόσφυγα είναι πολλαπλώς μη λειτουργική. Κατά πρώτον η ταύτιση αυτή τείνει να συσκοτίζει τα κίνητρα των συμμετεχόντων στις μεταναστευτικές ροές, ταυτίζοντας ένα εγχείρημα, το οποίο αφορά λόγους οικονομικούς ή λόγους εγκατάστασης, με την αναζήτηση ασύλου. Κατά δεύτερον η ταύτιση των δύο ανωτέρω εννοιών προξενεί προφανείς δυσχέρειες στην πολιτική των χωρών υποδοχής, αφού συγχέονται η αποδοχή της οικονομικής μετανάστευσης, η οποία αφορά οικονομικούς λόγους, με το καθεστώς του ασύλου, το οποίο αφορά ανθρωπιστικούς λόγους. Η παράβλεψη της γεωπολιτικής διάστασης του προβλήματος και η μονόπλευρη και αναχρονιστική πλέον εμμονή σε οικονομικά δεδομένα έχουν προκαλέσει την μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης και συμβάλλει στην ανατροφοδότηση της εσωτερικής τρομοκρατίας.

ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Οι μεταναστευτικές ροές θα επιταθούν τα επόμενα έτη σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο και τις επόμενες δεκαετίες σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μεταβάλλει δραστικά την αντίληψή της στο ζήτημα των μεταναστευτικών ροών. Οι δημογραφικές προβολές, οι οποίες εδράζονται στην σύνθεση του πληθυσμού και τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτού, είναι δυνατόν να προσδιορίσουν εκ των προτέρων το μέγεθος του πληθυσμού των κρατών της περιφερείας και επομένως την δυνητική έκταση των μεταναστευτικών ροών, εφόσον η Ευρώπη εξακολουθεί να αποτελεί τον πυρήνα του συστήματος κέντρου-περιφερείας, προς τον οποίον κατευθύνονται οι ροές.

Σε επίπεδο εξελίξεων εντός του διεθνούς συστήματος είναι δυνατόν να διακρίνουμε τρία επίπεδα ιστορικού χρόνου:

α. Τον βραχύ ιστορικό χρόνο, ο οποίος αφορά γεγονότα τα οποία εκδηλώνονται εντός ορισμένου χρονικού πλαισίου (ενδοκρατικές ταραχές, επαναστάσεις, πόλεμοι). Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι ταραχές οι οποίες περιγράφονται με τον γενικό όρο Αραβική Άνοιξη, ο εμφύλιος στην Συρία, η κατάρρευση της Λιβύης και η αποδιοργάνωση του Ιράκ. Οι προσφυγικές ροές σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τον βραχύ χρόνο, καθώς αποτελούν συνέπειες συγκεκριμένων γεγονότων ή αναταράξεως ενδοκρατικών και διακρατικών ισορροπιών. Οι προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη οφείλονται στην εσωτερική αποδιοργάνωση κρατών της περιφέρειας (Συρία, Λιβύη, Ιράκ, Αφγανιστάν) και την μαζική εκδημία πολιτών των κρατών αυτών.