Ο γαλλικός σύνδεσμος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο γαλλικός σύνδεσμος

Πώς εξηγείται η σουνιτική μαχητικότητα ανά τον κόσμο

Τα μαζικά θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι [1] και τώρα στις Βρυξέλλες [2], υπογραμμίζουν μια ανησυχητική αλήθεια: Οι τζιχαντιστές συνιστούν μεγαλύτερη απειλή για την Γαλλία και το Βέλγιο από ό, τι για την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι αριθμοί των νεκρών είναι μεγαλύτεροι και τα [τρομοκρατικά] σχέδια που έχουν χαλάσει [από τις αντιτρομοκρατικές Υπηρεσίες] είναι πιο πολλά. Η τάση αυτή μπορεί να εξηγηθεί από την φύση των δικτύων του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [3] στην Ευρώπη ή ως αποτυχίες της αστυνόμευσης στην Γαλλία και το Βέλγιο. Και οι δύο εξηγήσεις έχουν αξία. Ωστόσο, η έρευνά μας αποκαλύπτει ότι ένας άλλος παράγοντας μπορεί να έχει σημασία: Η γαλλική πολιτική κουλτούρα.

Το περασμένο φθινόπωρο, ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα για να δοκιμάσουμε εμπειρικά τις πολλές προτεινόμενες εξηγήσεις για την σουνιτική μαχητικότητα σε όλο τον κόσμο. Ο στόχος ήταν να ληφθούν κοινές μετρήσεις της βίας -δηλαδή, ο αριθμός των σουνιτών ξένων μαχητών [4] από οποιαδήποτε χώρα, καθώς και ο αριθμός των σουνιτικών τρομοκρατικών επιθέσεων που πραγματοποιούνται μέσα σε καθεμιά- και στην συνέχεια να δουλέψουμε με τους αριθμούς για να δούμε ποιες εξηγήσεις προβλέπουν καλύτερα το ποσοστό της σουνιτικής ριζοσπαστικοποίησης και βίας μιας χώρας. (Τα ανεπεξέργαστα δεδομένα ξένων μαχητών προήλθαν από το Διεθνές Κέντρο για την Μελέτη της Ριζοσπαστικοποίησης (The International Centre for the Study of Radicalisation, ICSR) [5] και Πολιτικής Βίας˙ τα αυθεντικά δεδομένα για τις επιθέσεις προήλθαν από το Σχέδιο START του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ [6]).

Αυτό που διαπιστώσαμε μας εξέπληξε, ιδιαίτερα με την ριζοσπαστικοποίηση των ξένων μαχητών. Αποδεικνύεται ότι ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης ριζοσπαστικοποίησης των ξένων μαχητών δεν ήταν ο πλούτος μιας χώρας. Ούτε ήταν το πόσο καλά εκπαιδευμένοι ήταν οι πολίτες του, πόσο υγιείς ήταν, ή ακόμα και το πόση πρόσβαση στο Internet απολαμβάνουν. Αντ’ αυτού, ο κορυφαίος προγνωστικός παράγοντας ήταν εάν μια χώρα είναι γαλλόφωνη˙ δηλαδή, αν έχει σήμερα (ή είχε στο παρελθόν) τα γαλλικά ως εθνική γλώσσα. Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, τέσσερις από τις πέντε χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά ριζοσπαστικοποίησης στον κόσμο είναι γαλλόφωνες, συμπεριλαμβανομένων των δύο κορυφαίων στην Ευρώπη (Γαλλία και Βέλγιο).

28032016-1.jpg

Ένας μαχητής του Ισλαμικού Κράτους χειρονομεί από ένα όχημα στην ύπαιθρο της συριακής κουρδικής πόλης Κομπάνι, αφότου μαχητές του Ισλαμικού Κράτους ανέλαβαν τον έλεγχο της περιοχής, στις 7 Οκτωβρίου 2014. REUTERS
---------------------------------------------

Οι καλά ενημερωμένοι αναγνώστες θα αντιτείνουν αμέσως ότι οι ανεπεξέργαστοι αριθμοί λένε μια διαφορετική ιστορία. Το αγγλόφωνο Ηνωμένο Βασίλειο [7], για παράδειγμα, έχει δημιουργήσει πολύ περισσότερους ξένους μαχητές από όσους το γαλλόφωνο Βέλγιο [8]. Και οι μαχητές από την Σαουδική Αραβία [9] αριθμούν αρκετές χιλιάδες. Αλλά οι ανεπεξέργαστοι αριθμοί είναι παραπλανητικοί. Εάν προβάλετε τους ξένους μαχητές ως ποσοστό του συνολικού μουσουλμανικού πληθυσμού, θα δείτε μια διαφορετική εικόνα. Ανά Μουσουλμάνο κάτοικο, το Βέλγιο παράγει πολύ περισσότερους ξένους μαχητές, είτε από το Ηνωμένο Βασίλειο είτε από την Σαουδική Αραβία.

Λοιπόν, τι θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει να κάνει η γλώσσα της αγάπης [στμ: τα γαλλικά], με την ισλαμιστική βία; Υποψιαζόμαστε ότι πραγματικά αντιπροσωπεύει κάτι άλλο: Την γαλλική πολιτική κουλτούρα. Η γαλλική προσέγγιση στην εκκοσμίκευση είναι πιο επιθετική από ό, τι, ας πούμε, η βρετανική προσέγγιση. Η Γαλλία και το Βέλγιο, για παράδειγμα, είναι οι μόνες δύο χώρες στην Ευρώπη όπου απαγορεύουν την πλήρη κάλυψη με μαντήλα στα δημόσια σχολεία τους. Είναι, επίσης, οι μόνες δύο χώρες της Δυτικής Ευρώπης που δεν κερδίζουν την υψηλότερη βαθμολογία για την δημοκρατία στην γνωστή κατάταξη Polity, η οποία δεν περιλαμβάνει εξηγήσεις για τις χαμηλές κατατάξεις της.

Ενισχυτικές στην υποστήριξη αυτής της ιστορίας είναι οι κορυφαίες αλληλεπιδράσεις που βρήκαμε μεταξύ των διαφόρων μεταβλητών. Αν κοιτάξει κανείς το ποιοι συνδυασμοί μεταβλητών είναι πιο προγνωστικοί, αποδεικνύεται ότι «το φαινόμενο της γαλλοφωνίας» είναι στην πραγματικότητα ισχυρότερο στις χώρες που είναι πιο ανεπτυγμένες: Γαλλόφωνες χώρες με την υψηλότερη παιδεία, τις καλύτερες υποδομές και το καλύτερο σύστημα υγείας. Αυτό δεν είναι μια ιστορία γαλλικής αποικιακής λεηλασίας. Αν μη τι άλλο είναι μια ιστορία για το τι συμβαίνει όταν η γαλλική οικονομική και πολιτική ανάπτυξη έχει ριζώσει πιο βαθιά.

Μια σημαντική υποκατηγορία μέσα σε αυτή την ιστορία αφορά την κατανομή του πλούτου. Ειδικότερα, το ποσοστό της ανεργίας και της αστικοποίησης των νέων φαίνεται να έχει επίσης πάρα πολύ σημασία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, βρήκαμε ότι όταν μεταξύ 10% και 30% της νεολαίας μιας χώρας είναι άνεργοι, υπάρχει μια ισχυρή σχέση μεταξύ της αύξησης της ανεργίας των νέων και της αύξησης της σουνιτικής μαχητικότητας. Τιμές εκτός αυτού του εύρους δεν έχουν αποτέλεσμα. Ομοίως, όταν η αστικοποίηση είναι μεταξύ 60% και 80%, υπάρχει μια ισχυρή σχέση.

Τα ευρήματα αυτά φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη σημασία στις γαλλόφωνες χώρες. Μεταξύ των πάνω από 1.000 αλληλεπιδράσεων που μελετήθηκαν από το μοντέλο μας, εκείνες μεταξύ της γαλλοφωνίας και της ανεργίας των νέων και της γαλλοφωνίας και της αστικοποίησης, αμφότερες κατατάσσονται μεταξύ των 15 πιο προγνωστικών. Υπάρχει ευρεία ανεκδοτική υποστήριξη για αυτήν την ιδέα: Δείτε την ανεξέλεγκτη ριζοσπαστικοποίηση στο Molenbeek, στα προάστια του Παρισιού, στο Ben Gardane. Κάθε ένα από αυτά τα [χωρικά] πλαίσια έχει παράξει μαζικά δυσανάλογο μερίδιο ξένων μαχητών, και κάθε ένα τους είναι επίσης αστικός θύλακας με υψηλή ανεργία των νέων.

28032016-2.jpg

Τα σπασμένα παράθυρα του τερματικού σταθμού στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών κατά την διάρκεια μιας τελετής μετά τις βομβιστικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες στο Zaventem, στις 23 Μαρτίου 2016. YORICK JANSENS / REUTERS
-------------------------------------------

Όπως και με το εύρημα της γαλλοφωνίας συνολικά, μείναμε να εικάζουμε ως προς το γιατί υπάρχουν ακριβώς οι σχέσεις μεταξύ της γαλλικής πολιτικής, της αστικοποίησης, της ανεργίας των νέων, και της σουνιτικής μαχητικότητας. Υποψιαζόμαστε ότι όταν υπάρχει μεγάλος αριθμός των ανέργων νέων κάποιοι από αυτούς είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσουν προβλήματα. Όταν ζουν σε μεγάλες πόλεις έχουν περισσότερες ευκαιρίες για να συνδεθούν με τους ανθρώπους που ενστερνίζονται ριζοσπαστικές ιδέες. Και όταν αυτές οι πόλεις βρίσκονται σε γαλλόφωνες χώρες που υιοθετούν την έντονα γαλλική προσέγγιση στην εκκοσμίκευση, ο σουνιτικός ριζοσπαστισμός είναι πιο ελκυστικός.

Προς το παρόν, η σχέση πρέπει να μελετηθεί και να δοκιμαστεί, συγκρίνοντας αρκετές περιπτώσεις σε χώρες και μεταξύ των χωρών. Βρήκαμε επίσης άλλες ενδιαφέρουσες σχέσεις -όπως μεταξύ της σουνιτικής βίας και προηγούμενων εμφύλιων συγκρούσεων- αλλά δεν είναι ούτε τόσο ισχυρές ούτε τόσο δεσμευτικές.

Ανεξάρτητα από αυτά, οι τελευταίες επιθέσεις στο Βέλγιο είναι αρκετός λόγος για να μοιραστούμε αυτά τα αρχικά πορίσματα. Μπορεί να είναι λανθασμένα, αλλά τουλάχιστον βασίζονται στα καλύτερα διαθέσιμα δεδομένα. Εάν τα δεδομένα είναι λάθος ή οι ερμηνείες μας αποκλίνουσες, ελπίζουμε ότι η προσπάθεια θα οδηγήσει σε πιο αυστηρές εξηγήσεις για το ποιά είναι η κινητήρια δύναμη της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας στην Ευρώπη. Τα αρχικά ευρήματά μας σε καμία περίπτωση δεν σημαίνουν ότι γαλλόφωνες χώρες είναι υπεύθυνες για τις πρόσφατες φρικτές επιθέσεις –καμία χώρα δεν αξίζει να έχει πολίτες της σκοτωμένους, ανεξάρτητα από τα κίνητρα των δραστών. Αλλά το μέγεθος της βίας, και του φόβου που αυτή προκαλεί, απαιτούν να διερευνήσουμε τα κίνητρα πέρα από τις συνήθεις στερεότυπες εξηγήσεις.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-03-24/french-connection

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/tags/paris-attack
[2] https://www.foreignaffairs.com/tags/brussels-attack
[3] https://www.foreignaffairs.com/tags/isis
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2014-04-08/foreign-fighte...
[5] http://icsr.info/
[6] https://www.start.umd.edu/
[7] https://www.foreignaffairs.com/regions/united-kingdom
[8] https://www.foreignaffairs.com/regions/belgium
[9] https://www.foreignaffairs.com/regions/saudi-arabia

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition