Ξεπερνώντας την Αίγυπτο

Επιπλέον, η Αίγυπτος έχει έννομο συμφέρον για την επιδίωξη της αντιτρομοκρατίας [8] για δικούς της λόγους, όχι απλώς από την επιθυμία της να κερδίσει την εύνοια των Ηνωμένων Πολιτειών, και ο στρατός της δεν είναι πλέον ένας σημαντικός παράγοντας σε θέματα ασφάλειας πέρα από τα σύνορά της. Εν ολίγοις, το περιφερειακό τοπίο έχει μεταμορφωθεί, και η Αίγυπτος έχει μείνει πίσω. Παρά τον μεγάλο πληθυσμό της και την ιστορική της σημασία, η Αίγυπτος δεν είναι πλέον ένας ισχυρός περιφερειακός παίκτης. Αντ’ αυτού, είναι ένα πρόβλημα που χρήζει διαχείρισης.

ΑΝΩΔΥΝΗ ΚΡΙΤΙΚΗ

Ακόμα και στο απόγειο της αμερικανο-αιγυπτιακής συνεργασίας, οι δύο χώρες δεν συμφωνούσαν σε πολλά θέματα. Αλλά το σημερινό χάσμα μεταξύ των κοσμοθεωριών και των προτεραιοτήτων τους είναι μεγαλύτερο από ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή στο παρελθόν.

Διαδηλωτές καταστρέφουν την αμερικανική σημαία που κατέβασαν από την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κάιρο, στις 11 Σεπτεμβρίου 2012. MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS
------------------------------------------

Ίσως η πιο ενστικτώδης έκφραση αυτού του φαινομένου είναι ο τρόπος με τον οποίο ο αντιαμερικανισμός -πάντα λανθάνων στην αιγυπτιακή κοινωνία, τα μέσα ενημέρωσης και την πολιτική- εξερράγη πέρα από τα παραδοσιακά όρια για να γίνει ένα κύριο χαρακτηριστικό του πολιτικού λόγου και της επίσημης προπαγάνδας στην Αίγυπτο. Κατά την διάρκεια των ετών του Μουμπάρακ, ο αντιαμερικανισμός ήταν μια κοινή βάση στα συνδεδεμένα με το καθεστώς μέσα ενημέρωσης. Τέτοια επισήμως ή ανεπίσημα ενθαρρυμένη ρητορική χρησίμευσε για να εμβολιάσει το καθεστώς απέναντι σε ένα ευρύ φάσμα επικρίσεων για τις στενές σχέσεις του με τους Αμερικανούς, ιδιαίτερα κατά την διάρκεια της εποχής του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» του Μπους, όταν η υπό αμερικανική ηγεσία εισβολή στο Ιράκ, η χρήση βασανιστηρίων από την CIA, η επ’ αόριστον κράτηση των υπόπτων για τρομοκρατία στο Γκουαντάναμο της Κούβας από την Ουάσιγκτον και η αταλάντευτη υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών προς το Ισραήλ βάθαινε την δημόσια αντιπάθεια προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κριτική κατά των Ηνωμένων Πολιτειών τονιζόταν, αλλά έμεινε μέσα σε σαφή όρια.

Κατά την διάρκεια του χρόνου του Σίσι στην εξουσία, ωστόσο, ένα κατηγορηματικά διαφορετικό είδος αντιαμερικανισμού -βιτριολικό, παρανοϊκό και στρεβλωμένο από θεωρίες συνωμοσίας- έχει κυριαρχήσει στα αιγυπτιακά μέσα ενημέρωσης. Υποστηριζόμενα από το κράτος μέσα ενημέρωσης έχουν δημοσιεύσει τρελές, παράξενες ιστορίες ισχυριζόμενες εκτεταμένη αμερικανική οικονομική και διπλωματική υποστήριξη στους Ισλαμιστές αντιπάλους του Σίσι, όχι μόνο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, αλλά ακόμη και του ISIS.

Το καθεστώς του Σίσι όχι μόνο ανέχεται τέτοιες θεωρίες συνωμοσίας, αλλά στοιχεία της δομής ασφαλείας μέχρι που τις προωθούν ως μέρος μιας προσπάθειας να διαφημίσουν την Αίγυπτο ως ένα περιφερειακό προπύργιο ενάντια στον υποτιθέμενο στόχο της Ουάσιγκτον να διαιρέσει και να κυριαρχήσει στον αραβικό κόσμο. Νωρίτερα το 2015, ο αντιναύαρχος Mohab Mamish, ο πρώην διοικητής του αιγυπτιακού ναυτικού και νυν επικεφαλής της Αρχής της Διώρυγας του Σουέζ, δήλωσε στην αιγυπτιακή εφημερίδα Al-Masry Al-Youm ότι κατά την διάρκεια της εξέγερσης το 2011 που ανέτρεψε τον Μουμπάρακ, ο αιγυπτιακός στρατός απέτρεψε μια πιθανή στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ. Δύο αμερικανικές φρεγάτες «πολιορκήθηκαν από το ναυτικό και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από τα χωρικά ύδατα [της Αιγύπτου]», ισχυρίστηκε ο Mamish. «Ήταν σημαντικό να δείξουμε στους Αμερικανούς ότι ο αιγυπτιακός στρατός ήταν ιδιαίτερα επιμελής και προετοιμασμένος να αποτρέψει οποιαδήποτε παρέμβαση», εξήγησε [9].

Η εμπρηστική ρητορική όπως αυτή είναι ιδιαίτερα ενοχλητική δεδομένου ότι πολλοί Αιγύπτιοι στρατιωτικοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Σίσι, έχουν λάβει εκπαίδευση σε αμερικανικές στρατιωτικές σχολές ως συμμετέχοντες σε ένα πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για να αυξήσει τον επαγγελματισμό των ενόπλων δυνάμεων των Αμερικανών συμμάχων και εταίρων. Ωστόσο, αυτή η εκτεταμένη, επί δεκαετίες προσπάθεια δεν απέδωσε τα αναμενόμενα για τις δογματικές ή διαρθρωτικές αλλαγές εντός των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων, ούτε θα αυξήσει την ικανότητα της στρατιωτικής ηγεσίας της Αιγύπτου. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει πολύ στενή συνεργασία, εμπιστοσύνη ή σιγουριά μεταξύ των δύο στρατών. Αυτό το χάσμα είναι τόσο μεγάλο σήμερα που οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έκαναν καμία προσπάθεια να συμπεριλάβουν την Αίγυπτο σε έναν επιχειρησιακό ρόλο στην υπό αμερικανική ηγεσία στρατιωτική εκστρατεία εναντίον του ISIS, παρά την προφανή ανάγκη για Άραβες στρατιωτικούς εταίρους.

Ένα πόστερ του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι και ένα πανό που γράφει «Η επανάσταση χρειάζεται ισχύ» καθώς διαδηλωτές συγκεντρώνονται για να υποστηρίξουν τον στρατό στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο, τον Ιούλιο του 2013. ASMAA WAGUIH / REUTERS
-------------------------------------------------