Η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν είναι πια «παγωμένη»
Η διαμάχη κακοφορμίζει, η κατάπαυση του πυρός παραμένει εύθραυστη, και η δυνατότητα για άλλη μια έξαρση της βίας παραμένει αμείωτη. Το status quo ταιριάζει πολιτικά στην Αρμενία, αλλά είναι επικίνδυνο. Το Αζερμπαϊτζάν το βρίσκει ανυπόφορο. Η πρόσφατη βία ισοδυναμεί με ένα σήμα από το Μπακού, ότι θέλει να ενισχύσει την θέση του επιτόπου για να αποκτήσει επιρροή στις διαπραγματεύσεις.
Η AUDREY L. ALTSTADT είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης–Amherst και συγγραφεύς του επερχόμενου βιβλίου Frustrated Democracy in Post-Soviet Azerbaijan από τον εκδοτικό οίκο Woodrow Wilson International Center for Scholars Press και τον Columbia University Press.
Ο RAJAN MENON κατέχει την έδρα Πολιτικών Επιστημών Anne and Bernard Spitzer στην Σχολή Powell στο City College of New York/City University of New York και είναι βασικός ερευνητικός μελετητής στο Ινστιτούτο Μελετών Ειρήνης και Πολέμου Saltzman στο Columbia University. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του έχει τίτλο The Conceit of Humanitarian Intervention και εκδόθηκε τον Μάρτιο από τον οίκο Oxford University Press.
Για να αποδείξει την αποφασιστικότητά του και να ενισχύσει τις πιθανότητές του να ξαναπάρει τα χαμένα εδάφη, το Αζερμπαϊτζάν έχει χρησιμοποιήσει τον πλούτο που έχει συσσωρεύσει κατά την διάρκεια της έκρηξης των ενεργειακών τιμών για να αγοράσει τεράστιες ποσότητες όπλων. Κατατάσσεται δεύτερη στην Ευρώπη [7] σε στρατιωτικές εισαγωγές, με την Ρωσία να αντιπροσωπεύει το 80% της αξίας σε δολάρια. Ο αμυντικός προϋπολογισμός του Αζερμπαϊτζάν το 2015 [8] ο οποίος ανήλθε σε 3,7 δισ. δολάρια -30 φορές [9] αύξηση από το 2000- είχε ξεπεράσει ολόκληρο τον προϋπολογισμό της Αρμενίας [10] από το 2011. Ο αμυντικός προϋπολογισμός της Αρμενίας το 2015, αντίθετα, ανήλθε σε 448 εκατ. $. Παρά το γεγονός ότι έχει ξεπεραστεί σε πόρους, η Αρμενία, η οποία στηρίζεται επίσης σε ρωσικά όπλα, έχει ενισχύσει επίσης τον στρατό της, βοηθούμενη από μια πιστωτική γραμμή 200 εκατομμυρίων δολαρίων [11] από την Μόσχα τον Ιούνιο του 2015. Η πρόσφατη πτώση των τιμών του πετρελαίου έχει αναγκάσει το Αζερμπαϊτζάν να περικόψει τις αγορές όπλων, αλλά με ένα ΑΕΠ [12] το οποίο υπερβαίνει εκείνο Αρμενίας με συντελεστή επτά το 2014, έχει περισσότερα μετρητά στο χέρι.
Επειδή η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν ενισχυθεί στρατιωτικά, ένας πόλεμος μεταξύ τους θα είναι πολύ πιο θανατηφόρος από εκείνο του 1992-94. Ακόμα, το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να αποφασίσει να αναλάβει τον κίνδυνο εάν κρίνει ότι η διπλωματική οδός είναι αδιέξοδη ή εάν μια εγχώρια αναταραχή οδηγήσει τον Αλίεφ να αναζητήσει έναν περισπασμό. Το Αζερμπαϊτζάν ήταν ανήσυχο αφότου η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, του μανάτ, τον περασμένο Δεκέμβριο προκάλεσε απότομες αυξήσεις των τιμών. Η οργή για την πολιτική καταπίεση έχει περιοριστεί, αλλά οι αποκαλύψεις των εγγράφων του Παναμά [13] σχετικά με τον κρυφό πλούτο της οικογένειας Αλίεφ μπορεί να ενισχύσει την δημόσια δυσπιστία στις Αρχές.
Παρά την πίεση να δράσει, ένας ανανεωμένος πόλεμος θα βλάψει τα συμφέροντα των επιχειρήσεων του Αζερμπαϊτζάν στα οποία η κυβερνώσα οικογένεια συμμετέχει ενεργά. Ο αγωγός Μπακού-Τσεϊχάν [14], ο οποίος μεταφέρει ένα εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου την ημέρα στις διεθνείς αγορές και διασχίζει περιοχές κοντά στην ζώνη των συγκρούσεων σε ένα τμήμα του συνολικού μήκους των 275 μιλίων μέσω του Αζερμπαϊτζάν, θα μπορούσε να χτυπηθεί, σκόπιμα ή κατά λάθος. Το κρατικό μερίδιο των εσόδων από το πετρέλαιο πηγαίνει σε ένα Ταμείο πετρελαίου (το Κρατικό Ταμείο Πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν ή SOFAZ) που ελέγχεται από τον πρόεδρο. Ο ίδιος ο Αλίεφ έχει ξεκινήσει ματαιόδοξα έργα για να προσελκύσει διεθνείς τουρίστες, που κυμαίνονται από την διεξαγωγή του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision το 2012 μέχρι την φιλοξενία των Ευρωπαϊκών Αγώνων το 2015 και τον προγραμματισμένο αγώνα Φόρμουλα Ένα αυτό το καλοκαίρι. Οι κυβερνώντες ολιγάρχες της χώρας έχουν πολλά να χάσουν αν ξεσπάσουν ξανά μάχες. Πράγματι, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν θα προχωρήσουν στο Καραμπάχ εάν δεν είναι σίγουροι για τον έλεγχο της συγκυρίας ή δεν έχουν διαβεβαιωθεί από έναν πανίσχυρο εταίρο ότι η διάρκεια της φασαρίας δεν θα διαρκέσει πολύ.
Ωστόσο, αν επαναληφθεί η μάχη, η κλιμάκωση θα είναι ένας μεγάλος κίνδυνος. Μόλις έπεσαν οι πρώτοι πυροβολισμοί τον Απρίλιο και οι Αρμένιοι πήγαν εθελοντικά να συμμετάσχουν στην μάχη. Η διεθνής διασπορά θα υποστηρίξει την Αρμενία σε περίπτωση πολέμου. Η Τουρκία θα μπορούσε να μπει για να βοηθήσει το Αζερμπαϊτζάν, μια συντροφική τουρκική μουσουλμανική χώρα. Πέρα από την εθνική αλληλεγγύη, η αξιοπιστία της Άγκυρας θα είναι υπό κρίσιν, δεδομένης της στομφώδους ρητορείας της. Μια τουρκική παρέμβαση θα βάλει την Ρωσία επί τόπου στο παιχνίδι καθώς η Αρμενία, ως μέλος του CSTO, είναι σύμμαχός της. Το Ιράν, το οποίο βλέπει το Αζερμπαϊτζάν ως αντίπαλο για την πίστη των τουρκόφωνων εκατομμυρίων [ατόμων] κατά μήκος των κοινών συνόρων τους, είναι πιθανό να βοηθήσει την Αρμενία, όπως έκανε και στον προηγούμενο πόλεμο.
Η ανάφλεξη τον Απρίλιο θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μια υπενθύμιση ότι η διαμάχη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν δεν μπορεί να σιγοβράζει επ’ αόριστον. Ακόμα κι αν ούτε η Αρμενία ούτε το Αζερμπαϊτζάν πιθανώς δεν θέλουν έναν ολομέτωπο πόλεμο, αυτό που ο ένα από τους δύο προτίθεται να οργανώσει ως μια περιορισμένη επίδειξη δύναμης θα μπορούσε να βγει εκτός ελέγχου.
Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/armenia/2016-04-12/unfrozen-conf...