Τα προβληματικά νησιά της Αιγύπτου

Το κοινό έχει θεωρήσει την μεταβίβαση ως παραχώρηση που επιβεβαιώνει την αδυναμία και την εξάρτηση [της Αιγύπτου] από την Σαουδική Αραβία. Οι οπτικές της συναλλαγής για την πρόσφατη συμφωνία -συνέπεσε με μια σημαντική δέσμευση παροχής βοήθειας και συνδρομής από το Ριάντ- ενίσχυσε την αντίληψη ότι η Αίγυπτος έχει συμπεριφερθεί σαν άπορη που ψάχνει για βασιλικές ελεημοσύνες. Ως εκ τούτου, η κίνηση έχει φέρει ένα υπερμέγεθες πολιτικό κόστος.

Το βάθος της απογοήτευσης θυμίζει άλλες στιγμές λαϊκής οργής που αφορούν εδαφικές παραχωρήσεις οι οποίες έχουν προσδιορίσει την δύσμοιρη εποχή της Αιγύπτου μετά τον Χόσνι Μουμπάρακ. Υπήρχαν κατηγορίες εναντίον του τότε προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι [7] για συνωμοτική δράση ότι επρόκειτο να κάνει εδαφικές παραχωρήσεις προς τους Παλαιστινίους στην χερσόνησο του Σινά, προς το Κατάρ στην ζώνη της διώρυγας του Σουέζ, και προς το Σουδάν στο Τρίγωνο Χαλάιμπ, ένα κομμάτι που άλλοτε ήταν μοιρασμένο και τώρα αποτελεί διεκδικούμενη γη στα σύνορά τους. Αυτές οι κατηγορίες δημιουργούν ακραίο θυμό και ήταν αποτελεσματικές στην υπονόμευση του ηγέτη που υποστηριζόταν από την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Στην πραγματικότητα, υπήρχε τέτοια φασαρία γύρω από αυτούς τους ισχυρισμούς που το 2014, το νέο σύνταγμα περιλάμβανε μια ξεκάθαρη ρήτρα με την εντολή ότι «οι ψηφοφόροι πρέπει να κληθούν σε δημοψήφισμα σχετικά με Συνθήκες που σχετίζονται με την οικοδόμηση της ειρήνης και της συμμαχίας, και εκείνες που σχετίζονται με τα δικαιώματα της εθνικής κυριαρχίας».

Αλλά για την μεταβίβαση των νησιών, δεν υπήρχε καμία δημόσια διαβούλευση ή προπαρασκευή, πόσω μάλλον ένα δημοψήφισμα. Φυσικά, η εγχώρια οργή έχει προσφέρει ένα νέο άνοιγμα στους επικριτές του καθεστώτος Σίσι, ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο Bassem Youssef, η διάσημη προσωπικότητα των μέσων ενημέρωσης, χλεύασε την μεταβίβαση στο Twitter, γράφοντας, «Έλα κοντά, έλα κοντά ya basha [κύριε], το νησί για ένα δισεκατομμύριο, η πυραμίδα για δύο, κι επιπλέον ένα ζευγάρι αγαλμάτων ως δώρο». Μια ομάδα ακτιβιστών γνωστή ως «Κίνημα Νεολαίας της 6ης Απριλίου» χαρακτήρισε την απόφαση ως προδοτική, και (προφανώς χωρίς ειρωνεία) κάλεσε τις ένοπλες δυνάμεις να επέμβουν και να υπερασπιστούν την πατρίδα. Δικηγόροι έχουν επίσης καταθέσει νομικές αξιώσεις κατά της απόφασης, επικαλούμενοι την συνταγματική ρήτρα που επιβάλλει διαβούλευση με το κοινό για τέτοιες συμφωνίες. Ο θυμός έχει επιδεινωθεί περαιτέρω από δημοσιεύματα ότι η Αίγυπτος είχε κοινοποιήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ την μεταβίβαση πριν από την δημόσια ανακοίνωσή της.

Ίσως αυτό που ήταν το πιο ανησυχητικό για το καθεστώς είναι η δημόσια κριτική μέσα από τους πιο ηχηρούς εθνικιστικούς υποστηρικτές της. Για παράδειγμα, ο Tahani al-Gebali, ένας πρώην αναπληρωτής πρόεδρος του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και εξέχων αρωγός του αιγυπτιακού στρατού, εξέφρασε την δυσπιστία του για την μεταβίβαση και τον τρόπο με τον οποίο αποκαλύφθηκε.

Η έλλειψη δημόσιας διαβούλευσης δείχνει ότι ο Σίσι είτε έχει χάσει την επαφή του με το δημόσιο αίσθημα είτε πιστεύει ότι η δημόσια διαβούλευση θα είχε αποκαλύψει αυτή την αντίθεση στην μεταβίβαση οπότε δεν θα ήταν σε θέση να προχωρήσει με την συμφωνία. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί απλά να είναι απελπισμένος για στενότερες αιγυπτο-σαουδικές σχέσεις σε μια περίοδο σημαντικής οικονομικής δυσχέρειας για την Αίγυπτο. Παρά τις τεράστιες δαπάνες σε οικονομική βοήθεια (μέχρι τα τέλη του 2015, η Αίγυπτος είχε λάβει κατ’ εκτίμηση 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάφορες μορφές οικονομικής βοήθειας από τους συμμάχους του Κόλπου) και την σημαντική διπλωματική υποστήριξη, υπήρξε σημαντική τριβή στην σχέση Αιγύπτου-Σαουδικής Αραβίας, με μεγάλες δημόσιες αποκλίσεις στις περιφερειακές προτεραιότητες και τις προοπτικές. Αυτά ήρθαν στο προσκήνιο όταν η Αίγυπτος αρνήθηκε να αναπτύξει χερσαίες δυνάμεις για την υποστήριξη της υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στρατιωτική εκστρατεία στην Υεμένη˙ επίσης και στην Συρία, όπου η Αίγυπτος τάχθηκε ουσιαστικά με την Ρωσία για την υποστήριξη του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, κάτι που την θέτει ξεκάθαρα σε αντίθεση με την Σαουδική Αραβία. Ο Σίσι έτσι είχε πιθανό κίνητρο να προσπαθήσει να επιδιορθώσει τα πράγματα μέσα από μια χειρονομία καλής θέλησης.

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι και ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Salman στο Κάιρο της Αιγύπτου, στις 7 Απριλίου 2016. SAUDI PRESS AGENCY / REUTERS
-----------------------------------------------

Το ερώτημα για το καθεστώς Σίσι τώρα είναι πόσο παρατεταμένη και βαθιά θα είναι η δημόσια δυσαρέσκεια. Αυτό που είναι χαρακτηριστικό για ετούτη την τελευταία περίοδο δυσαρέσκειας είναι ότι όχι μόνο έχει παράσχει ένα άνοιγμα στους σθεναρούς αντιπάλους του καθεστώτος, αλλά έχει επίσης εξοργίσει πολλούς από τους πιο πιστούς εθνικιστές συμμάχους της. Θα πρέπει να σημειωθεί, βέβαια, ότι αυτό το τελευταίο πλήγμα έρχεται επίσης σε συνέχεια μιας σειράς από άλλα λάθη, πολιτικά, οικονομικά και στην ασφάλεια, που έχουν πλήξει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην κυβέρνηση και στην ικανότητάς της να κυβερνά.

Ωστόσο, το ίδιο το εύρος των ατόμων που είναι εξοργισμένοι από την μεταβίβαση, παραδόξως, θα υπονομεύσει τις πιθανότητες αυτού του περιστατικού να περιορίσει σημαντικά την σταθερότητα καθεστώτος. Αντιμέτωποι με το γεγονός ότι οι υποστηρικτές της Αδελφότητας και οι ακτιβιστές της αντιπολίτευσης θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από την τρέχουσα δυσαρέσκεια με την κινητοποίηση της βάσης τους, οι εθνικιστικές υποστηρικτές του καθεστώτος κατά πάσα πιθανότητα θα μετριάσουν την κριτική τους και θα αποφεύγουν εκκλήσεις για διαμαρτυρίες, υπό τον φόβο της ενίσχυσης των αντιπάλων τους. Η δυναμική [του παιγνίου] μηδενικού αθροίσματος στην αιγυπτιακή πολιτική ζωή παραμένει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμά της.