Duterte, ο ισχυρός άνδρας των Φιλιππίνων

Στις 9 Μαΐου, οι Φιλιππίνες εξέλεξαν τον Rodrigo Duterte, τον αμφιλεγόμενο [2] και με σκληρή γλώσσα [3] δήμαρχο της Davao, για να είναι ο επόμενος πρόεδρος τους. Χάρη στην ρητορική που έμοιαζε με εκείνη ενός Αμερικανού προεδρικού υποψηφίου, οι φιλιππινέζικες ελίτ και τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης αποκαλούσαν [4] τον Duterte ως «ο Donald Trump της Ανατολής». Ο Duterte ήταν ένα πολιτικό αουτσάιντερ [5] μόλις πριν από λίγους μήνες και είχε λίγες πιθανότητες ακόμα και για να παραμείνει στην σφικτή [6] προεδρική κούρσα. Αλλά η οικονομική δυσαρέσκεια, η αύξηση των ποσοστών εγκληματικότητας και η λαϊκή απογοήτευση, εκτόξευσαν την περιθωριακή υποψηφιότητά του στην νίκη.

Ο Duterte προέρχεται από το περιθώριο του κυβερνητικού κατεστημένου των Φιλιππίνων. Για να κερδίσει τις εκλογές, είχε να αντιμετωπίσει μια τρομερή ομάδα αντιπάλων με ανώτερους πολιτικούς μηχανισμούς, πόρους και οικογενειακούς δεσμούς. Αλλά στο τέλος, οι Φιλιππινέζοι έκλιναν προς την αύρα ισχύος του Duterte [7] και την αδιάλλακτη ρητορική του [8] κατά του εγκλήματος, των ναρκωτικών και της διαφθοράς. Η παραφορά του Duterte μπορεί να τον βοήθησε να εκλεγεί, αλλά τώρα πρέπει να αντιμετωπίσει την πρόκληση της ικανοποίησης των προσδοκιών των ψηφοφόρων του.

Στα τελευταία έξι χρόνια της θητείας του προέδρου Benigno Aquino ΙΙΙ οι Φιλιππίνες πήγαν από το να είναι ο «ασθενής της Ασίας» στο να γίνουν ο «αναδυόμενος τίγρης της Ασίας». Οι συνετές δημοσιονομικές πολιτικές του και οι πρωτοβουλίες χρηστής διακυβέρνησης [9] έδωσαν στην χώρα ένα από τα ταχύτερα ποσοστά ανάπτυξης στον κόσμο [10]. Ταυτόχρονα, η Μανίλα κατέστειλε την διαφθορά συλλαμβάνοντας αρκετούς γερουσιαστές, τον πρώην επικεφαλής της εθνικής αστυνομίας της χώρας, και ακόμη και την προκάτοχο του Ακίνο, την πρώην πρόεδρο των Φιλιππίνων Γκλόρια Αρόγιο, καθώς και μερικούς από τους βασικούς κυβερνητικούς της συμμάχους. Οι διεθνείς επενδυτές και τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης χαιρέτισαν τις προσπάθειες του Ακίνο, τα αποτελέσματα των οποίων φαινόταν να αποτελούν ένα σημείο καμπής στην πολιτική κουλτούρα των Φιλιππίνων, με το να τοποθετήσουν το ζήτημα της γραφειοκρατικής διαφθοράς στο κέντρο του διαλόγου του έθνους, όπως ποτέ πριν.

Αλλά τα δεκάδες εκατομμύρια απλών Φιλιππινέζων ωφελήθηκαν ελάχιστα [11] από την οικονομική επιτυχία της χώρας τους. Οι προσπάθειες του Aquino ενάντια στην διαφθορά στόχευσαν τους πολιτικούς του αντιπάλους και ήταν σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές. Ούτε μια προσωπικότητα υψηλού προφίλ που κατηγορήθηκε για διαφθορά δεν μπήκε στην φυλακή. Ένας από αυτούς, ο γερουσιαστής Juan Ponce Enrile, πλήρωσε την εγγύηση και είναι τώρα πίσω στην Γερουσία ως βασικό μέλος της αντιπολίτευσης. Το δικαστικό σύστημα είναι πολύ αργό, και ο Aquino έχει κατηγορηθεί ότι προστάτεψε τους δικούς του φίλους και τα μέλη του στενού του κύκλου από καταγγελίες περί διαφθοράς. Η οικονομική ανάπτυξη βοήθησε μόνο την ελίτ της χώρας [12], και το εθνικό ποσοστό εγκληματικότητας εκτοξεύθηκε [13]. Επίσης, ο Aquino σκόνταψε όταν ασχολήθηκε με την αναβάθμιση των υποδομών της χώρας. Έχει καθυστερήσει σημαντικά έργα, όπως η επέκταση του Διεθνούς Αεροδρομίου Ninoy Aquino της Μανίλα, και έκανε την Μανίλα την πόλη με την μεγαλύτερη κυκλοφοριακή συμφόρηση στον κόσμο.

Τώρα, 30 χρόνια μετά την απομάκρυνση του δικτάτορα Ferdinand Marcos, οι Φιλιππινέζοι είναι απογοητευμένοι από το δημοκρατικό σύστημα της χώρας τους. Ο Aquino παρέσχε οικονομικές ευκαιρίες και ανάπτυξη για την ελίτ της χώρας, αλλά άφησε τους μέσους Φιλιππινέζους στα κρύα του λουτρού. Αυτή η απογοήτευση έδωσε τροφή στην πολιτική των παραπόνων και στην επιθυμία να αλλάξει το status quo. Για πολλούς ψηφοφόρους, η πλατφόρμα του Duterte προσέφερε ακριβώς μια τέτοια εκκίνηση. Οι αποφασιστικές και ταχείες λύσεις του διέφεραν από τις συμβατικές, κατεστημένης λογικής πολιτικές των αντιπάλων του.

Μοιάζοντας αρκετά με τον Trump, ο Duterte εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο την θέση του ως αουτσάιντερ. Απέρριψε τους αντιπάλους του ως ανίκανους [14] και διεφθαρμένες [15] μαριονέτες [16] της ολιγαρχίας. Οι υποστηρικτές του εξαπέλυσαν μια επίθεση στα social media [17], και τα ανήθικα αστεία του Duterte [18] τον έκαναν να φαίνεται σαν ένας άνθρωπος που είναι απλός, αποτελεσματικός, και ανεπηρέαστος από το πολιτικό κατεστημένο. Ως δήμαρχος της Davao [19], ο Duterte ακολούθησε μια σκληρή στάση σχετικά με την εγκληματικότητα και μετέτρεψε τον ιδιότροπο δήμο σε μια από τις ασφαλέστερες πόλεις της χώρας. Έχει υποσχεθεί να κάνει το ίδιο πράγμα σε όλη την υπόλοιπη χώρα, επίσης. Επιπλέον, ο Duterte έχει υποσχεθεί να παραδώσει βελτιωμένες υποδομές και μεγαλύτερη αυτονομία [20] για τα φτωχά κεντρικά και νότια νησιά Visayas και Mindanao, που αισθάνονται παραμελημένα από την «αυτοκρατορική Μανίλα» [21] και ότι έχουν αφεθεί πίσω από το βιομηχανοποιημένο βόρειο νησί Luzon.

Αλλά βεβαίως, ο Duterte δεν είναι ο Trump. Μοιάζει περισσότερο με τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Narendra Modi [22], τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν [23], ή τους caudillos (σε μια χαλαρή μετάφραση, τους «ηγέτες» ή «αρχηγούς») της λατινοαμερικανικής πολιτικής σκηνής. Το ηγετικό στυλ του Duterte έχει κάποιες αυταρχικές και μονοκρατορικές τάσεις, όπως είναι η εκτόξευση απειλών εναντίον επικριτών του, η μικροδιαχείρηση της καθημερινής διακυβέρνησης της Νταβάο, η ρητορική του με ελάχιστη μέριμνα για τους καθιερωμένους κανόνες και τα έθιμα, και η επίδειξη υπέρτατης εμπιστοσύνης στον εαυτό του και στο ηγετικό του στυλ. Αλλά έχει επίσης περισσότερες από δύο δεκαετίες πολιτικής εμπειρίας, καθώς και ένα σχέδιο για να κάνει πραγματικότητα τις προεκλογικές του υποσχέσεις. Για παράδειγμα, όταν η χρηματιστηριακή αγορά των Φιλιππίνων υποχώρησε στην προοπτική της προεδρίας του, ο Duterte ήταν σε θέση να απαλύνει τους πανικούς της αγοράς υποσχόμενος να σχηματίσει ένα ικανό, τεχνοκρατικό υπουργικό συμβούλιο που να περιλαμβάνει έμπειρους αξιωματούχους από προηγούμενες κυβερνήσεις.