Η θανατηφόρα εξάρτηση της Λατινικής Αμερικής από τα όπλα

Συγκεκριμένα, η Βραζιλία, η Κολομβία και το Μεξικό (μαζί με το Ιράκ) είναι οι μόνες χώρες [27] που ανέφεραν κατασχέσεις άνω των 10.000 πυροβόλων όπλων ετησίως. Εν τω μεταξύ, η Αργεντινή, η Χιλή, η Κόστα Ρίκα, το Εκουαδόρ, το Ελ Σαλβαδόρ, η Γουατεμάλα, ο Παναμάς, το Περού και η Ουρουγουάη αναφέρουν ετήσιες κατασχέσεις όπλων και πυρομαχικών κατά χιλιάδες. Πολλοί παράγοντες διαμορφώνουν την δυναμική των κατασχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στην νομοθεσία, στα συστήματα αναφοράς, τις αστυνομικές πρακτικές, και την ζήτηση από τους εγκληματίες και την ικανότητά τους.

Δεν είναι μόνο τα πυροβόλα όπλα που διακινούνται, αλλά και τα πυρομαχικά. Μια πρόσφατη αξιολόγηση [27] των δεδομένων του CEN εντόπισε περίπου 23 εκατομμύρια φυσίγγια που κατασχέθηκαν μεταξύ 2010 και 2013 σε μόλις 31 χώρες. Αν και τα στοιχεία παρέχονται σε εθελοντική βάση και ως εκ τούτου δεν είναι απολύτως αντιπροσωπευτικά, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής κατέχουν, ωστόσο, εξέχουσα θέση. Το Μεξικό ηγείται στην περιοχή (και στον κόσμο), αντιπροσωπεύοντας περίπου 12 εκατ. κατασχεμένες σφαίρες κατά την διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Από την πλευρά τους, η Κολομβία, η Χιλή, ο Ισημερινός και η Γουατεμάλα έχουν καταγράψει κατασχέσεις για δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες σφαίρες κατά την ίδια περίοδο.

Μια άλλη μέθοδος για την ιχνηλάτηση των πυροβόλων όπλων που διακινούνται μέσω της μαύρης αγοράς είναι εξετάζοντας στοιχεία για τις τιμές των συγκεκριμένων τύπων όπλων από όλο τον κόσμο. Οι ερευνητές που συνδέονται με το Παρατηρητήριο Δεδομένων για τα Μικρά Όπλα (Small Arms Data Observatory) [28] έχουν συλλέξει χιλιάδες καταγεγραμμένες τιμές για τους διάφορους τύπους όπλων από πάνω από 150 χώρες. Μια νέα μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική είναι οι μόνες περιοχές στις οποίες η μέση τιμή των παράνομων φορητών όπλων μειώθηκε κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 2000 από όσο ήταν στην δεκαετία του 1990. Όλα τα άλλα μέρη του κόσμου γνώρισαν μια μονότονη αύξηση στις μέσες τιμές». Με άλλα λόγια, η Λατινική Αμερική φαίνεται να έχει ένα πλεόνασμα προσφοράς σε όπλα.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι υπάρχει σημαντική διακύμανση των στοιχείων για τις τιμές στην μαύρη αγορά των πυροβόλων όπλων σε όλη την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Για παράδειγμα, οι τριμηνιαίες τιμές για τα φορητά όπλα αυξήθηκαν απότομα στην Αϊτή [29] μετά την επιστροφή του προέδρου Jean-Bertrand Aristide το 1994, έπεσαν για περίπου μια δεκαετία, και στην συνέχεια ανέβηκαν και πάλι στον απόηχο μιας Αποστολής Σταθεροποίησης του ΟΗΕ (UN Stabilization Mission, MINUSTAH) από το 2004 και μετά. Οι τιμές αυξάνονταν απότομα κατά την διάρκεια περιόδων πολιτικής και κοινωνικής αβεβαιότητας, όταν πολιτοφυλακές και συμμορίες συσσώρευαν όπλα και πυρομαχικά. Η Κολομβία, επίσης, είδε μια απότομη αύξηση των τιμών για τουφέκια μετά από ένα πρόγραμμα αμνηστίας/επαναγοράς [30] για παραστρατιωτικούς και αντάρτες το 2003. Με το να βγάλει έναν σημαντικό αριθμό όπλων από την μαύρη αγορά, η παρέμβαση έκανε ουσιαστικά δυσκολότερη την προμήθεια νέων τυφεκίων.

Όπου οι τιμές είναι χαμηλές, υπάρχει πιθανότατα πλεόνασμα όπλων και πυρομαχικών. Για να το θέσουμε με οικονομικούς όρους, η προσφορά όπλων υπερβαίνει την ζήτηση των καταναλωτών. Αλλά οι χαμηλές τιμές μπορεί να μεταφραστούν σε θανατηφόρες συνέπειες. Στην Βραζιλία, μετά από μια μακρά περίοδο γενικά υψηλών τιμών, το κόστος άρχισε να πέφτει στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Με άλλα λόγια, η αγορά πλημμύρισε με όπλα. Σήμερα, η χώρα βλέπει κατά μέσο όρο 42.000 ανθρωποκτονίες με όπλα ετησίως. Το Μεξικό γνώρισε μια παρόμοια μείωση τιμών κατά τα τελευταία 25 χρόνια, πιθανόν λόγω του ζωηρού εμπορίου όπλων κατά μήκος των συνόρων Ηνωμένων Πολιτειών-Μεξικού.

Λουλούδια και φωτογραφίες θυμάτων της βίας του δρόμου στην παραλία της Κοπακαμπάνα στο Ρίο ντε Τζανέιρο, στις 31 Ιουλίου 2011. Τρεις χιλιάδες λουλούδια, αντιπροσωπεύοντας τα 30.000 θύματα της βίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο από το 2007, τοποθετήθηκαν στην παραλία σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση του κοινού και να επιδιώξει την προσοχή των Αρχών, σύμφωνα με τους διοργανωτές. RICARDO MORAES / REUTERS
----------------------------------------------------

ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ

Εξαιτίας της ποικιλομορφίας και της κλίμακας, η κίνηση των όπλων και των πυρομαχικών στην Λατινική Αμερική αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την πολιτική. Δεν αρκεί μόνο να ενισχυθούν οι κανονισμοί για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές όπλων ή η εφαρμογή πρόσθετων ελέγχων στα σύνορα και τα τελωνεία, αν και τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα. Αυτό που επίσης χρειάζεται είναι πρόσθετη εποπτεία στην τοπική παραγωγή όπλων και καλύτερος έλεγχος και διαχείριση των οπλοστασίων του στρατού, της αστυνομίας και του τομέα της ιδιωτικής ασφάλειας. Η περιοχή δεν χρειάζεται απαραιτήτως περισσότερη νομοθεσία, αλλά, μάλλον, πολύ καλύτερη επιβολή των νόμων που υπάρχουν ήδη στα βιβλία.