Μπορεί η Τουρκία να αφομοιώσει τους πρόσφυγές της;

Η γειτονιά Bağlariçi είναι περίπου έξι μίλια βόρεια του κέντρου της πόλης της Άγκυρας. Όπως και οι περισσότερες συνοικίες της στα προάστια, οι πολυκατοικίες και οι πλατείς δρόμοι ούτε ξεχωρίζουν ούτε είναι πολύ παλιά. Εκ πρώτης όψεως, η γειτονιά είναι μια απόδειξη για την ταχεία ανάπτυξη της πόλης κατά την τελευταία δεκαετία. Τα πρόσφατα γεγονότα, ωστόσο, έχουν δείξει ότι η Bağlariçi είναι εμβληματική μιας βαθιάς νέας τάσης στην τουρκική κοινωνία.

Από το 2011, αυτή η μικρή γειτονιά έχει γίνει το σπίτι για περισσότερους από τριάντα χιλιάδες πρόσφυγες από την Συρία. Το μέγεθος αυτής της κοινότητας των νεοεισερχομένων, συγκέντρωσε ιδιαίτερη προσοχή στην περιοχή, κάνοντάς την συνώνυμη με τους σύγχρονους αγώνες και τις εντάσεις που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες όσο και οι ντόπιοι. Από την μια πλευρά, η τοπική αυτοδιοίκηση δεν αγνόησε σε καμία περίπτωση τις προσωπικές και κοινές κακουχίες των Σύρων που ζουν στην Bağlariçi. Τα τοπικά σχολεία έχουν δαπανήσει τεράστια ποσά στην προσπάθεια να εκπαιδεύσουν τα συριακής καταγωγής παιδιά και να τα βοηθήσουν να ενταχθούν στο νέο περιβάλλον τους. Από την άλλη πλευρά, η γειτονιά υπήρξε ένα σημείο ανάφλεξης της βίαιης αντιπαράθεσης και των επιθέσεων κατά των Σύριων κατοίκους. Τον Μάιο του 2014, η αστυνομία διέλυσε βίαια έναν όχλο που απειλούσε να πετροβολήσει και να κάψει ένα κτίριο κατοικιών πολλών οικογενειών προσφύγων. Αναφορές στην τοπική ειδησεογραφία αργότερα ισχυρίστηκαν ότι φήμες πως Σύριοι έκαιγαν μια τουρκική σημαία είχαν ξεκινήσει το περιστατικό.

Τα προβλήματα στην Bağlariçi δείχνουν μια βαθιά υπαρξιακή κρίση που θα στοιχειώνει την Τουρκία κατά την διάρκεια των επόμενων δεκαετιών. Από την έναρξη του συριακού εμφυλίου πολέμου, πάνω από δυόμισι εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν εγκατασταθεί στην Τουρκία. Ένας σχετικά μικρός αριθμός αυτών των προσφύγων, ίσως όχι περισσότεροι από 300.000, έχουν διαμοιραστεί ανάμεσα στα 26 στρατόπεδα που η Άγκυρα έχει δημιουργήσει σε κοντινή απόσταση από τα σύνορα. Η πλειοψηφία τους, έχει επιλέξει, αντί για αυτά, να εγκατασταθούν στα αστικά κέντρα σε όλη την χώρα. Οι κακές συνθήκες διαβίωσης, καθώς και η ανεργία και η έλλειψη εγκαταστάσεων σωματικής και ψυχικής υγείας, κάνουν την ζωή δύσκολη για τους Σύριους που κατοικούν σε πολλές γειτονιές όπως η Bağlariçi. Κοιτώντας προς το μέλλον, υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τον αριθμό των Σύριων οι οποίοι θα παραμείνουν στην Τουρκία και ποια θα είναι η επίδραση στην τουρκική κοινωνία, τον πολιτισμό και την πολιτική της.

Μια Σύρια μετανάστις παίζει με το μωρό της καθώς περιμένει μέσα σε ένα όχημα να της επιτραπεί να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ευρώπη, έξω από την αρένα πάλης με λάδι Sarayici, στην Αδριανούπολη, στην Τουρκία, στις 23 Σεπτεμβρίου του 2015. YAGIZ KARAHAN / REUTERS
-------------------------------------------------

Εδώ, η ιστορία προσφέρει κάποια μαθήματα. Οι μεταναστευτικές κρίσεις δεν είναι κάτι καινούργιο στην Τουρκία. Στην πραγματικότητα, η προσφυγική πολιτική έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην σύγχρονη τουρκική ιστορία, αν και η τρέχουσα εισροή μεταναστών είναι πιο δραματική από όσο οι προηγούμενες περιπτώσεις. Είναι σαφές ότι η Άγκυρα έχει δύσκολο δρόμο μπροστά της, όπως και η τουρκική κοινωνία των πολιτών γενικότερα. Το πώς η Τουρκία θα διαχειριστεί την εγκατάσταση και την ενσωμάτωση των προσφύγων από την Συρία, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, μπορεί να καταλήξει να μεταμορφώσει την χώρα με βαθείς τρόπους.

Η Δημοκρατία της Τουρκίας μπορεί δικαίως να αποκαλείται ένα έθνος μεταναστών. Η Ανατολία, από τους κλασικούς χρόνους και εντεύθεν, έχει δει ταξιδιώτες, εμπόρους, προσκυνητές, κατακτητές, και απόβλητους να έρχονται σε αναζήτηση ασφάλειας ή καλύτερης τύχης. Η ροή των μεταναστών στα εδάφη που περιλαμβάνουν τώρα την Τουρκία αναμφισβήτητα κορυφώθηκαν κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα. Καθώς εκατομμύρια Ιρλανδοί, Ιταλοί, Πολωνοί και Ρώσοι μετανάστες συνέρεαν πέρα από τον Ατλαντικό ψάχνοντας για μια καλύτερη ζωή, εξίσου μεγάλος αριθμός ανθρώπων από τα Βαλκάνια και τον Καύκασο έφτασαν στην Οθωμανική Ανατολία διαφεύγοντας από την βία και την καταπίεση. Το μέγεθος και το εύρος αυτής της μαζικής μεταφοράς ανθρώπων είναι ακόμα εμφανές στην Τουρκία σήμερα. Δεν είναι αδιανόητο ότι περισσότεροι Αλβανικής, Ταταρικής της Κριμαίας, ή Αμπχάζιας καταγωγής άνθρωποι κατοικούν σε τουρκικές πόλεις και χωριά από όσοι ζουν στους αρχικούς τους τόπους καταγωγής. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει περιορισμένη μόνο κοινοτική αναγνώριση αυτών των κοινοτήτων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Παρά το γεγονός ότι οι απόγονοι έχουν σχηματίσει πολιτιστικές ομάδες, με την ελπίδα να κάνουν περισσότερο ορατή την ιστορία αυτών των παλαιών ομάδων διασποράς, οι περισσότεροι Τούρκοι πολίτες δεν αναγνωρίζουν ή γιορτάζουν τις ρίζες τους ως απόγονοι των μεταναστών 19ου αιώνα.

Η άνοδος του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ως ιδρυτικός πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας συνέβη στην μέση μιας άλλης, πολύ πιο σοβαρής προσφυγικής κρίσης. Στην οριστικοποίηση της ειρήνης μεταξύ της νέας τουρκικής κυβέρνησης και των νικητών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Άγκυρα συμφώνησε να δεχτεί πάνω από μισό εκατομμύριο εκτοπισμένους Μουσουλμάνους από την Ελλάδα ως μέρος της επίσημης ανταλλαγής πληθυσμών. Η ενσωμάτωση αυτών των πρώην Οθωμανών πολιτών, καθώς και η απέλαση πάνω από ένα εκατομμύριο Ελλήνων, βασανίστηκε από δυσκολίες.