Επικίνδυνη η ανάκληση στην Βενεζουέλα; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Επικίνδυνη η ανάκληση στην Βενεζουέλα;

Γιατί μια νέα ψηφοφορία θα μπορούσε να γίνει μπούμερανγκ

Αν η αντιπολίτευση [3] όντως τελικά καταφέρει να αναγκάσει μια ψηφοφορία ανάκλησης, υπάρχει μια σειρά από νόμους για να την αποτρέψουν από το να πετύχει. Η βασική δομή μιας τέτοιας ψηφοφορίας είναι απλή: Είναι συνήθως είτε μια νέα εκλογή είτε ένα απλό δημοψήφισμα για το αν ο αξιωματούχος θα παραμείνει στην εξουσία, το οποίο ακολουθείται από μια δεύτερη ψηφοφορία για την αντικατάστασή του. Αλλά στην Βενεζουέλα, οι νόμοι περί την ανάκληση προϋποθέτουν ότι ο αντίπαλος πρέπει να κερδίσει τις νέες εκλογές με περισσότερες ψήφους από όσες ο νυν αξιωματούχος κέρδισε στις προηγούμενες εκλογές, και πρέπει να εμφανιστεί πάνω από το 25% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Αυτό σημαίνει ότι οι αντίπαλοι του Maduro πρέπει να κερδίσουν περισσότερες από τις 7.587.579 ψήφους που έλαβε ο Maduro το 2013. (Επειδή τα επτά εκατομμύρια ψήφοι είναι περισσότερες από το 25% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, η προσέλευση των ψηφοφόρων πιθανώς δεν θα αποτελέσει ζήτημα).

Τέτοιες αυστηρές διατάξεις προσέλευση είναι σπάνιες στις Ηνωμένες Πολιτείες (όπου στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμόζεται το πλειοψηφικό σύστημα, που σημαίνει ότι το άτομο που παίρνει τις περισσότερες ψήφους κερδίζει), αλλά οι κανόνες αυτοί δεν είναι ασυνήθιστοι αλλού. Πιο συγκεκριμένα, ο Μπασέσκου επιβίωσε από την ανάκληση το 2012 (καθώς και μια προηγούμενη το 2007) επειδή ο νόμος απαιτεί το 50% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων να προσέλθουν στις κάλπες. Μόνο 46,13% το έκανε, παρόλο που το 87,5 % που εμφανίστηκε στις κάλπες ήθελε να τον δει να φεύγει από την θέση του. Φαίνεται ότι οι περισσότεροι από τους υποστηρικτές του Μπασέσκου συνειδητοποίησαν ότι η καλύτερη στρατηγική ήταν απλά να μην εμφανιστούν καθόλου.

Για να μειώσει με παρόμοιο τρόπο την προσέλευση των ψηφοφόρων, ο Maduro μπορεί να προσπαθήσει να αποτρέψει τους Βενεζουελάνους να ρίξουν το ψηφοδέλτιό τους και, ίσως, να αποτρέψει την αντιπολίτευση από το να καταφέρει να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες 7,5 εκατομμύρια ψήφους. Ο Maduro επέβαλε πρόσφατα μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης [4] που έχει αυξήσει τον αριθμό των αστυνομικών στους δρόμους. Η χώρα επίσης παραπαίει από βίαιες ταραχές εναντίον του. Τόσο η αυξημένη αστυνομική παρουσία όσο και η κλιμάκωση της βίας, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, θα μπορούσαν να οδηγήσουν τους ανθρώπους μακριά από την κάλπη.

Υπάρχει και μια άλλη διάταξη στην οποία βασίζεται ο Maduro για να κρατήσει το κόμμα του στην εξουσία. Ορίζει ότι, αν ένας πρόεδρος έχει απομακρυνθεί κατά τα τελευταία δύο έτη της θητείας του, μια νέα εκλογή δεν θα πραγματοποιηθεί και ο αντιπρόεδρος θα αναλάβει την προεδρία. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που ο Maduro ανακοίνωσε στις 11 Ιουνίου ότι μια ψηφοφορία ανάκλησης, εάν τελικά συμβεί, θα διεξαχθεί το νωρίτερο το 2017, κάτι που σημαίνει ότι ο αντιπρόεδρος Maduro, ο Aristobulo Istúriz, θα πάρει την θέση του αν Maduro καταψηφιστεί. Αυτός είναι ο λόγος που οι υποστηρικτές του Maduro στο Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο και στο δικαστικό σώμα επιδιώκουν να καθυστερήσουν την ανάκληση -αν μπορέσουν απλώς να την μεταθέτουν για αργότερα, μια ενδεχόμενη ψηφοφορία ανάκλησης θα εξακολουθήσει να διατηρεί το αριστερό Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα του Maduro στην εξουσία και δεν θα έχει αξία για την αντιπολίτευση. Η αντιπολίτευση δεν θέλει απλά να απομακρυνθεί ο Maduro˙ θέλει να βάλει έναν δικό της στην προεδρία. Αν ο αντιπρόεδρος του Maduro αναλάβει και κυβερνήσει με τον ίδιο τρόπο όπως ο Maduro, η ανάκληση θα ήταν ουσιαστικά για το τίποτα. Ο Istúriz μπορεί να μάθει από τα λάθη του Maduro, να θεσπίσει ευνοϊκότερες πολιτικές, να κατηγορεί τον έκπτωτο Maduro για τα δεινά της χώρας, και να κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Στην περίπτωση αυτή, το αποτέλεσμα της ανάκλησης μπορεί να είναι ένα βήμα μπροστά για τον επόμενο ηγέτη του Ηνωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος και όχι μια αποπομπή.

17062016-2.jpg

Άνδρες της εθνοφρουράς της Βενεζουέλας στο Καράκας, στις 11 Ιουνίου του 2016. IVAN ALVARADO / REUTERS
------------------------------------

Αυτή η τακτική της εξάντλησης των χρονικών περιθωρίων χρησιμοποιείται επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είτε πρόκειται για έναν υποστηρικτή της κυβέρνησης που προσπαθεί να καθυστερήσει την καταμέτρηση των υπογραφών, που κολλάει την διαδικασία με την κατάθεση μιας σειράς από επιπόλαιες αγωγές, ή που αναβάλει τον προγραμματισμό της ψηφοφορίας, τέτοια παιχνίδια συμβαίνουν παρά το πολύ ισχυρότερο και πιο ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα των ΗΠΑ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι ανακλήσεις εγκαταλείπονται για αυτούς τους λόγους. Η αντιπολίτευση στην Βενεζουέλα θα πρέπει να προετοιμαστεί για παρόμοιες γελοιότητες από την διοίκηση Maduro.

Η αντιπολίτευση πρέπει επίσης να προετοιμαστεί για το χειρότερο. Όπως συνέβη και με τον Τσάβες [5], οι αποτυχημένες ανακλήσεις έχουν την δυνατότητα να ενισχύσουν το καθεστώς. Ο Scott Walker κέρδισε την επανεκλογή του ως κυβερνήτης του Ουισκόνσιν αφότου νίκησε την προσπάθεια για την ανάκλησή του, και αρχικά ήταν ένας πρωτοπόρος στην κούρσα για το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικανών το 2016. Η πρώην δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο, Dianne Feinstein, νίκησε εύκολα την ανάκληση το 1983 και ξαφνικά αναδείχθηκε ως μια πιθανή Δημοκρατική υποψήφια για αντιπρόεδρος –έκτοτε έχει υπηρετήσει για πάνω από 24 χρόνια στην αμερικανική Γερουσία.

Η πιθανότητα για αποτυχία, λοιπόν, ειδικά όταν ο Maduro κατέχει μια σειρά από νομικά «χαρτιά», θα πρέπει να αποτελεί μια ανησυχία. Αλλά αυτό που κάνει η ανάκληση να αξίζει τον κόπο για την αντιπολίτευση είναι ότι αν και ο Maduro μπορεί να έχει τον έλεγχο της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας, η οικονομική κρίση τον έχει κάνει πολιτικά αδύναμο. Αν δεν έχει εκδιωχθεί τώρα, μέχρι την εποχή που θα γίνουν οι επόμενες εκλογές μπορεί να έχει ανακάμψει και να κερδίσει και πάλι.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.