Η συμφωνία με το Ιράν λειτούργησε | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η συμφωνία με το Ιράν λειτούργησε

Ιδού το πώς θα γίνει ακόμη πιο αποτελεσματική

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι εκτός από την πυρηνική συμφωνία, η σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν έχει μετατοπιστεί σημαντικά μετά την εξέλιξη αυτή. Τούτο έγινε σαφές τον Ιανουάριο, όταν δέκα Αμερικανοί ναύτες παρασύρθηκαν σε ιρανικά χωρικά ύδατα και συνελήφθησαν από την Ιρανική Επαναστατική Φρουρά- και στην συνέχεια ελευθερώθηκαν αμέσως. Ένα περιστατικό που στην προ-συμφωνίας εποχή πιθανότατα θα είχε πάρει μήνες, αν όχι χρόνια, για να επιλυθεί, τώρα διευθετήθηκε σε 16 ώρες. Η άμεση διπλωματία μεταξύ του Κέρι και του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Τζαβάντ Ζαρίφ, σε συνδυασμό με την αμοιβαία επιθυμία να επιλύσουν το θέμα γρήγορα, έκαναν όλη την διαφορά. Οι δύο χώρες είχαν μπει σε μια πορεία που θα μπορούσε να μετατρέψει την σχέση τους, και οι δύο ήταν πολύ δεσμευμένοι σε αυτή την πορεία για να επιτρέψουν στο περιστατικό να φουντώσει. «Φοβόμουν ότι αυτό [η σύλληψη των ναυτικών] θα έθετε σε κίνδυνο τα πάντα, όχι μόνο την εφαρμογή [της Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA, η οποία συνήθως αναφέρεται ως «Συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά»]», παραδέχθηκε σε μένα ο Ζαρίφ.

Αλλά για να βελτιωθούν οι σχέσεις πέρα από την πυρηνική συμφωνία, τα μετριοπαθή στοιχεία και στις δύο πλευρές πρέπει να ενισχυθούν από την συμφωνία. Αυτός είναι ένας τομέας για τον οποίο ο σκεπτικισμός των επικριτών ίσως είναι δικαιολογημένος. Αντί να βλέπουμε ότι η κυβέρνηση του Ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί απέκτησε δυναμική μετά την συμφωνία, η αντίδραση από τους Ιρανούς σκληροπυρηνικούς υπήρξε άγρια. Οι εν λόγω επίσημοι δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν το Ιράν από την υπογραφή της συμφωνίας, αλλά μπορούσαν να δημιουργήσουν αρκετά προβλήματα για να σταματήσουν κάθε προσπάθεια να μεταφραστεί η πυρηνική συμφωνία σε ένα ευρύτερο άνοιγμα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ταχεία καταστολή κατά προσώπων και οντοτήτων που επιδιώκουν να χτίσουν γέφυρες μεταξύ του Ιράν και της Δύσης είχε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα: Η εμπιστοσύνη ότι η πυρηνική συμφωνία θα εγκαινιάσει μια νέα εποχή για τις αμερικανο-ιρανικές σχέσεις βούλιαξε γρήγορα.

Επιπλέον, οι προκλήσεις για την ανακούφιση των κυρώσεων έχει δώσει στους σκληροπυρηνικούς αντιπάλους της συμφωνίας στο Ιράν μια ώθηση. Η κριτική τους επί της συμφωνίας -ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι αξιόπιστες- φαίνεται σαν να είναι σωστή αφού καμία σημαντική τράπεζα δεν ήταν πρόθυμη να εισέλθει στην ιρανική αγορά. Ο δισταγμός των τραπεζών, με την σειρά του, έχει τις ρίζες του κυρίως στον φόβο ότι μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, η πολιτική δέσμευση της Ουάσιγκτον για την συμφωνία θα φθίνει.

Ούτε ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος Donald Trump, ούτε η υποψήφια των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον έχουν σηματοδοτήσει καμία επιθυμία να συνεχίσουν την πορεία της κυβέρνησης Ομπάμα με το Ιράν εν γένει. Η Κλίντον έχει υποσχεθεί να τηρήσει την συμφωνία, αλλά ούτε αυτή ούτε ο Trump έχουν καταστήσει απολύτως σαφές ότι θα προστατεύσουν την συμφωνία από νέες κυρώσεις του Κογκρέσου ή άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν την κατάρρευση της συμφωνίας.

Η ομάδα της Κλίντον έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η προτεραιότητά της θα είναι η αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης αυτών των συμμάχων ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αντιμετωπίσουν το Ιράν στην περιοχή. Εν τω μεταξύ, η αβεβαιότητα γύρω από μια προεδρία Trump δεν χρειάζεται εξήγηση. Ως αποτέλεσμα, πολλές τράπεζες κρίνουν τον κίνδυνο του να εισέλθουν στην ιρανική αγορά ως πολύ υψηλό λόγω των πολιτικών προκλήσεων από την πλευρά των ΗΠΑ. Αυτό έχει αφήσει τους Ιρανούς χωρίς πολλά για να ανακουφιστούν από τις κυρώσεις, κάτι που με την σειρά του κοστίζει πολιτικά στον Rouhani.

Με άλλα λόγια, αν και η συμφωνία υπήρξε εξαιρετικά επιτυχής στο να καταφέρει σαφείς στόχους –την ανάσχεση, ακόμη και αντιστροφή, της πυρηνικής προόδου του Ιράν αποφεύγοντας έναν δαπανηρό και επικίνδυνο πόλεμο με την Τεχεράνη- η πραγματική αξία της στην επανεξισορρόπηση των αμερικανικών σχέσεων στον Περσικό Κόλπο και την δημιουργία ενός ευρύτερου ανοίγματος με το Ιράν μπορεί να ξοδευτεί μόλις ο Ομπάμα αφήσει την εξουσία. Αν ο διάδοχος του Ομπάμα επιστρέψει στους παλαιούς τρόπους των Ηνωμένων Πολιτειών στην Μέση Ανατολή, ενώ οι σκληροπυρηνικοί στην Τεχεράνη θα αναστέλλουν την προσέγγιση προς την Δύση, αυτές οι μοναδικές και ιστορικές ευκαιρίες θα πάνε χαμένες.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2016-07-11/iran-deal-worked