Δραπετεύοντας από τους Ταλιμπάν στο Πακιστάν

Πριν από ένα χρόνο, η Asma, μια νεαρή χήρα που ζούσε στο Πακιστάν, σήκωσε το τηλέφωνο και άκουσε μια άγνωστη φωνή φιλτραρισμένη μέσα από το ακουστικό. «Αν έχεις διαβάσει τις νεκρικές ιεροτελεστίες του συζύγου σου», είπε η φωνή, «θα πρέπει να σκεφτείς για την πληρωμή τώρα, αν δεν θέλεις να χάσεις το παιδί σου επίσης». Στην συνέχεια, έκλεισε το τηλέφωνο. Την επόμενη μέρα, η Asma, συνοδευόμενη από τον μεγαλύτερο αδελφό της, πήρε την τρίχρονη κόρη της και έφυγε για την Ευρώπη.

Η φωνή ανήκε σε ένα από τα μέλη των Ταλιμπάν που απαιτούσαν επί μήνες ένα ανεξόφλητο ποσό 20 εκατομμυρίων ρουπίων (περίπου 191.000 δολάρια) από την Άσμα και την οικογένειά της. Μετά από μια σειρά από απειλές θανάτου, αποκεφάλισαν τον άντρα της και τα δύο αδέλφια της στους δρόμους της Khatam, την πόλη όπου ζούσε εκείνη την εποχή. Τα κεφάλια τους κείτονταν στο έδαφος μέχρις όταν ένας οδηγός που περνούσε από την περιοχή τούς αναγνώρισε και ειδοποίησε την οικογένεια. Μην μπορώντας να φέρει τις σορούς τους στο σπίτι, λόγω της κατάστασης που βρίσκονταν, μου είπε με δραματικό τόνο ότι η ίδια και η οικογένειά της αναγκάστηκαν να τους θάψουν στο σημείο όπου έχασαν την ζωή τους.

Ακόμη και τώρα, ασφαλής σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στην Ελλάδα, η Asma, της οποίας το όνομα έχω αλλάξει για να προστατεύσω την ταυτότητά της (όπως και με τους άλλους σε αυτή την ιστορία), φοβάται ότι οι Ταλιμπάν θα την βρουν με κάποιο τρόπο. Διστακτικά μου έδειξε, αλλά δεν μου επέτρεψε να φωτογραφίσω, τα σημάδια στο πρόσωπό της και τα χέρια της από όταν οι Ταλιμπάν της επιτέθηκαν μέσα στο σπίτι της. Εισέβαλαν στο σπίτι της ενώ εκείνη ήταν στην κουζίνα ζεσταίνοντας ένα μπουκάλι γάλα για την κόρη της, στην συνέχεια χτύπησαν το πρόσωπό της στον τοίχο, πλήγωσαν το χέρι της με ένα μαχαίρι, και χτύπησαν με τον υποκόπανο των όπλων τους τα πόδια της. Εξήγησε ότι με αυτόν τον τρόπο οι Ταλιμπάν χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους στο Νότιο Βαζιριστάν, μια ορεινή περιοχή στην επαρχία Κυμπέρ του Πακιστάν. Ένας από τους γείτονές της, ο οποίος διαβιούσε αξιοπρεπώς ως γιατρός (για τα τοπικά πρότυπα εννοείται), έπρεπε να πληρώσει 38.000 δολάρια ώστε οι Ταλιμπάν να απελευθερώσουν τον γιο του. (Σύμφωνα με rozee.pk, το αντίστοιχο του Indeed στην χώρα, ο μισθός του μέσου γιατρού, που θεωρείται ότι πληρώνονται καλά, κυμαίνεται από 200 έως 2.500 δολάρια το χρόνο και ο αρχικός μισθός ενός γιατρού σε ένα δημόσιο νοσοκομείο είναι περίπου 286 δολάρια).

Η Asma εξακολουθεί να φοράει την ίδια ενδυμασία, έναν λαδί χιτώνα ως το γόνατο και γκρι παντελόνι που της παρείχαν οι εθελοντές όταν διέσωσαν εκείνη και τα 31 άτομα που ήταν στην ίδια βάρκα. Η κόρη της Inayah, ένα νήπιο, ρωτά συχνά για τον «μπαμπά» της.

«Θα με πάρει με το ποδήλατό του για να αγοράσει παγωτό», είπε, ρωτώντας κατ’ επανάληψη την μητέρα της γιατί ο πατέρας της δεν είναι μαζί τους και γιατί η ίδια και η μητέρα της πρέπει να ζουν τώρα σε ένα τόσο μικρό σπίτι. Το μικρό σπίτι που αναφέρεται είναι μια σκηνή περίπου 15 τετραγωνικών μέτρων που παρέχεται από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. Πρόκειται για μεγάλη διαφορά από το haveli ή αλλιώς το παραδοσιακό αρχοντικό που κάποτε ζούσαν.

Καθώς ήταν η μοναχοκόρη μεταξύ των τριών αδελφών της, λέει ότι ήταν λατρεμένη και χαϊδεμένη από τους γονείς της. Την ενθάρρυναν και την ώθησαν να αγαπά την μελέτη, επιτρέποντάς της να ολοκληρώσει το πτυχίο της στην Επιστήμη των Υπολογιστών, καθώς και ένα μάθημα νοσηλευτικής. Δούλευε για ένα MBA όταν έφυγε από το Πακιστάν. Ο σύζυγός της ήταν διευθυντής σε μια διεθνή εταιρεία μεταφορών, κάτι που για τους μαχητές ήταν σημάδι πλούτου και γι’ αυτό τον στοχοποίησαν. Ο αδελφός της, ο οποίος την συνόδεψε στο ταξίδι προς την Ελλάδα ήταν στον ιατρικό κλάδο. Αναγκάστηκε να αφήσει πίσω του την έγκυο σύζυγό του, η οποία δεν θα ήταν σε θέση να αντέξει το ταξίδι στην κατάστασή της, και τα δύο παιδιά του, ηλικίας δύο και πέντε ετών. Καθώς η Asma δεν θα μπορούσε να κάνει το επικίνδυνο ταξίδι μόνη της και είχε να αντιμετωπίσει μια επικείμενη απειλή, ο αδελφός της δεν είχε καμία άλλη επιλογή από το να την συνοδεύσει και να ελπίζει ότι από την στιγμή που θα εγκατασταθεί στην Ευρώπη, θα μπορούσε να υποστηρίξει την οικογένειά του. Νωρίτερα, φοβήθηκε ότι και αυτοί είχαν απαχθεί επειδή δεν είχαν ανταποκριθεί στις κλήσεις του για πάνω από 24 ώρες και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του στο τηλέφωνο προσπαθώντας να τους εντοπίσει. Η υποψία του ήταν σωστή, αλλά ευτυχώς, ένας γείτονας ήταν σε θέση να σώσει την οικογένειά του από τους Ταλιμπάν, ενώ ήταν ακόμα στο σπίτι και τους πήγε σε μια άγνωστη ασφαλή θέση με την συνοδεία των γονέων της. Παλεύει καθημερινά έχοντας να παρέχει ένα ασφαλές καταφύγιο για την μόνη αδελφή του και την αγωνία του να έχει αφήσει πίσω την γυναίκα και τα παιδιά του.

Όπως και οι Σύριοι, ο δρόμος των Πακιστανών προς την Ελλάδα, ο οποίος πέρασε από το Ιράν και την Τουρκία, ήταν επικίνδυνος. Στο Ιράν, υπήρχαν νάρκες που είχαν τοποθετηθεί κοντά στα σύνορα από τον στρατό για να αποτρέψουν παράνομες εισόδους. «Αν είχαμε κάνει μόλις ένα βήμα προς τα αριστερά στο μονοπάτι, θα είχαμε ανατιναχθεί», λέει η Asma, αναθυμούμενη τα πτώματα, μερικά από αυτά μωρών, που είχαν θαφτεί στην άμμο που περιβάλλει τα σκονισμένα βουνά. Οι λαθρέμποροι τους ξυλοκοπούσαν συνεχώς με ραβδιά για να βεβαιωθούν ότι περπατούσαν σε μια ευθεία γραμμή. Σχεδόν δεν κοιμήθηκε για μια ολόκληρη εβδομάδα, κατά την οποία είτε πεζοπορούσε είτε ήταν στριμωγμένη σε ένα αυτοκίνητο. Από «θαύμα Θεού», είπε η Asma, η Inayah παρέμεινε κοιμισμένη τις νύχτες. Δεν μπορούσαν να διακινδυνεύσουν το να κλαίει, γιατί θα μπορούσε να έχει ειδοποιήσει τις ιρανικές Αρχές, που περιπολούσαν τα σύνορα. Θυμάται μια φορά όταν πεζοπορούσαν -σε εκείνο το σημείο δεν ήξερε αν ήταν στο Ιράν ή στην Τουρκία- και οι αστυνομικοί άρχισαν να πυροβολούν εναντίον τους από απόσταση. Οι λαθρέμποροι τους έκαναν όλους να πέσουν στο έδαφος και να προσποιηθούν ότι ήταν νεκροί. Σε αυτήν την περίπτωση, η αστυνομία τους άφησε ήσυχους και δεν υπήρχαν θάνατοι ή συλλήψεις.

Τρεις Πακιστανοί παράνομοι μετανάστες σε αστυνομικό σταθμό στην Ελλάδα. REUTERS
----------------------------------------

Όταν ήρθε η ώρα να ταξιδέψει από την Τουρκία στην Ελλάδα, οι λαθρέμποροι τοποθέτησαν τα 32 άτομα, στα οποία περιλαμβάνονταν έξι έως οκτώ παιδιά, σε μια λέμβο που ήταν χωρητικότητας οκτώ ατόμων. Είχε μια τρύπα, οπότε όλοι απαίτησαν ένα νέο σκάφος. Αλλά το επόμενο είχε πέντε τρύπες, κάτι που ανακάλυψαν μόνο όταν το νερό άρχισε να μπαίνει μέσα στο πλεούμενο. «Οι προσευχές και η πίστη στον Θεό με κατέλαβαν», μου είπε η Asma. Η Inayah έγινε τριών ετών την ημέρα που έφτασαν σε ένα από τα ελληνικά νησιά, που δεν ήθελε να αναφέρουμε για λόγους ασφαλείας, Όμως, από την ημέρα της άφιξής της, η Asma υποφέρει από μετα-τραυματικό στρες. Δεν ήταν σε θέση να ελέγξει την ουροδόχο κύστη της, το πώς το σώμα της τρέμει όταν αισθάνεται επικείμενη αναταραχή. Έχει αρχίσει να ξεχνά απλά πράγματα, όπως το πού ακούμπησε το μπουκάλι της Inayah και που άφησε τα παπούτσια της την τελευταία φορά που τα έβγαλε. Ένας γιατρός του στρατοπέδου τής διέγνωσε σοβαρή κατάθλιψη και ζήτησε από την UNHCR να την μετακινήσουν σε ένα στρατόπεδο που προορίζεται για οικογένειες -έναν «παράδεισο» σε σύγκριση με εκείνο που πέρασε τις πρώτες δύο νύχτες.

Η Asma ήταν σε ένα από αυτά τα στρατόπεδα όταν την επισκέφθηκα τον Ιούνιο του 2016. Είχε πάει εκεί ήδη πριν περίπου δύο μήνες. Θα μπορούσε να πληρώσει λαθρεμπόρους για να ταξιδέψει πιο βαθιά στην Ευρώπη, αλλά αυτή η σκέψη την τρομάζει. Τώρα περιμένει για να λάβει νόμιμα έγγραφα από την Ελλάδα πριν προχωρήσει, αλλά οι ελληνικές Αρχές είναι συγκλονισμένες με την εισροή [μεταναστών]. Η ανεπάρκεια του προσωπικού σημαίνει ότι οι πρόσφυγες πρέπει να περιμένουν μέχρι έξι μήνες για να λάβουν την άδεια μόνο για να περάσουν από τα πολλά νησιά, όπου αποβιβάστηκαν, στην Αθήνα. Και ακόμη και μετά την αναμονή, η μοίρα των περισσοτέρων είναι γνωστή. Μερικοί Σύριοι που δραπέτευσαν από το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) αποστέλλονται πίσω και έτσι φοβάται για τους Πακιστανούς, τους οποίους αισθάνεται ότι οι Έλληνες δεν θεωρούν προτεραιότητα.

Από τους 163.000 πρόσφυγες που έφτασαν στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο έως και τον Ιούνιο του 2016, πάνω από 7.000 είναι Πακιστανοί. Αλλά το Πακιστάν δεν θεωρείται μια χώρα που βρίσκεται σε αναταραχή και οι πολίτες του θεωρούνται συνήθως ως οικονομικοί μετανάστες που εκμεταλλεύονται την σημερινή κρίση. Αν και αυτό ισχύει και για αρκετούς Πακιστανούς, υπάρχουν και εκείνοι όπως η Asma που φοβούνται πραγματικά για την ζωή τους και των οποίων οι περιπτώσεις και οι ιστορίες χάνονται στον σωρό. Εκτός από τα λύτρα που οι Ταλιμπάν συχνά αναγκάζουν τους Πακιστανούς να πληρώσουν, η οργάνωση έχει επιβάλει τον νόμο της σαρία στην περιοχή, αναγκάζοντας τις γυναίκες να καλύπτονται από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, και απαγορεύουν τα σπορ, την μουσική και τις ταινίες. Οι άνδρες πρέπει να έχουν γενειάδες και οι ποινές για τα εγκλήματα περιλαμβάνουν τον λιθοβολισμό και το μαστίγωμα.

Έπειτα, υπάρχουν και εκείνοι που δραπετεύουν από ένα διαφορετικό είδος θρησκευτικών διώξεων. Δεν θεωρούνται Μουσουλμάνοι επειδή ανήκουν σε μια από τις θρησκείες της μειοψηφίας, όπως οι Σιίτες και οι Ahmedis. Μερικοί Πακιστανοί αιτούντες άσυλο και δραπετεύουν από πολιτικές διώξεις από το Κίνημα Muttahida Qaumi, μια πολιτική ομάδα που εδρεύει στο Καράτσι και έχει συνδεθεί με εγκληματικές δραστηριότητες και του οποίου η μαχητική πτέρυγα χρησιμοποιεί βία εναντίον όσων του αντιστέκονται. Τέλος, υπάρχουν και εκείνοι που δραπετεύουν από την καταναγκαστική εργασία στον τομέα της γεωργίας και τις βιομηχανίες για τούβλα από κλιβάνους. Έχουν αναγκαστεί να εργάζονται κάτω από απάνθρωπες και απαράδεκτες συνθήκες και με χαμηλές αμοιβές. Συχνά, οι ιδιοκτήτες αγροκτημάτων και κλιβάνων βασανίζουν και κακομεταχειρίζονται σωματικά τους εργαζομένους τους, απειλούν και απαγάγουν τις οικογένειές τους, και βιάζουν και κακοποιούν τις γυναίκες υπαλλήλους. Η αστυνομία, η οποία συχνά υποπίπτει σε δωροδοκίες, δεν αναλαμβάνει δράση κατά των πλούσιων ιδιοκτητών γης.

Η έλλειψη γνώσης του Δυτικού κόσμου για την εσωτερική πολιτική του Πακιστάν και τις πολλές μορφές παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συμβαίνουν στο εσωτερικό της χώρας σημαίνει ότι δεν κερδίζει συχνά την διεθνή προσοχή, οδηγώντας σε απόρριψη των αιτημάτων ασύλου. Οι Πακιστανοί πρόσφυγες με τους οποίους μίλησα μου είπαν συχνά ότι δεν αισθάνονται πως αντιμετωπίζονται σαν άνθρωποι, καθώς έχουν παρακαμφθεί για πολλά στοιχεία της βοήθειας που διανέμονται σε Αφγανούς και Σύριους, όπως είδη υγιεινής και ένδυσης. Αισθάνονται ότι έχουν κατηγορηθεί για την πλειοψηφία των συγκρούσεων που συμβαίνουν στα στρατόπεδα, ακόμη και όταν πιστεύουν ότι οι άλλες δύο πλειοψηφικές εθνικότητες έχουν την ευθύνη. Όλα αυτά προσθέτουν στην ολοένα αυξανόμενη απογοήτευσή τους για το ότι έχουν κολλήσει όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο πλαίσιο της διαδικασίας χορήγησης ασύλου, επίσης.

Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η οποία επιτρέπει στην Ελλάδα να στείλει τους παράνομους μετανάστες πίσω στην Τουρκία, αύξησε τις εντάσεις. Οι Πακιστανοί πρόσφυγες φοβούνται ότι θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν την Τουρκία, μια χώρα που δεν έχει υπογράψει την Σύμβαση για τους Πρόσφυγες η οποία απαγορεύει την επιστροφή ενός αιτούντος άσυλο σε ανασφαλείς συνθήκες. Αφότου υπεγράφη η συμφωνία, πολλοί Πακιστανοί στράφηκαν προς τους λαθρεμπόρους για άλλη μια φορά ώστε να τους πάρουν από τα μικρότερα ελληνικά νησιά βαθύτερα στην Ευρώπη. Ελπίζουν, όπως και η Asma, ότι μια μέρα θα είναι σε θέση να πουν στα παιδιά τους για το ταξίδι που έπρεπε να κάνουν, για την πατρίδα που έπρεπε να αφήσουν πίσω προκειμένου για να βρουν ένα ασφαλέστερο σπίτι για τον εαυτό τους.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/pakistan/2016-08-29/escaping-tal...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition