Τα εύθραυστα κράτη και ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τα εύθραυστα κράτη και ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ

Τι πρέπει να κάνει η Ουάσιγκτον

Ο συνδυασμός των πολλαπλασιαζόμενων παγκόσμιων προκλήσεων και της περιορισμένης εγχώριας όρεξης και των πόρων για την αντιμετώπισή τους θα αποτελέσει θεμελιώδες δίλημμα για την επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ. Μετά από 15 χρόνια πολέμου και οικονομικής ανησυχίας, ο πειρασμός να υποχωρήσουν και να περιμένουν να περάσει η παγκόσμια καταιγίδα είναι κατανοητός, αλλά βαθιά κοντόφθαλμος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να αντέξουν να απομονωθούν από τον κόσμο.

Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να επιδείξει σημαντική πειθαρχία και φαντασία στον τρόπο που θα αναπτύσσει τον πολύτιμο πόρο της ηγεσίας των ΗΠΑ. Αυτό είναι αλήθεια σε ένα πολύπλοκο διεθνές τοπίο χαρακτηρισμένο από την άνοδο της Κίνας, την ρωσική επιθετικότητα, την κλιματική αλλαγή, τις επίμονες τρομοκρατικές απειλές, καθώς και άλλες προκλήσεις για την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ παγκόσμια τάξη. Και είναι ιδιαίτερα αληθές όταν πρόκειται για το πώς θα αντιμετωπίσουμε την εξαιρετικά πολύπλοκη πρόκληση της ευαλωτότητας των κρατών.

Τα εύθραυστα κράτη βρίσκονται στην ρίζα μεγάλου μέρους της σημερινής παγκόσμιας αταξίας [5], από τις αναταραχές στον αραβικό κόσμο μέχρι την προσφυγική κρίση, και από τις πανδημικές ασθένειες μέχρι την οικονομική δυσπραγία. Όταν οι κυβερνήσεις αποκλείουν τους πολίτες από την πολιτική και οικονομική ζωή, χάνουν νομιμοποίηση, γίνονται εύθραυστες και διαλύονται.

Κάθε ένας από μας προσεγγίζει αυτήν την πρόκληση από διάφορες εξειδικευμένες προοπτικές -διπλωματία, άμυνα, και ανάπτυξη- αλλά μοιραζόμαστε την πεποίθηση για την σημασία της για τα συμφέροντα και την πολιτική των ΗΠΑ.

Δεν έχουμε αυταπάτες για την δυσκολία του προβλήματος ή των ορίων της επιρροής των ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν -και δεν πρέπει- να προσπαθήσουν να διορθώσουν κάθε εύθραυστο κράτος. Αλλά με πειθαρχία σχετικά με το πού και πώς να επενδύσει σπάνιους πόρους και προσοχή, μια ηγεσία που προλαμβάνει, μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά.

Τέσσερις αρχές πρέπει να διέπουν την εμπλοκή των ΗΠΑ στα ευάλωτα κράτη.

Κατ’ αρχάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι στρατηγικές –να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους εκεί όπου τα συμφέροντά τους είναι μεγαλύτερα, όπου το διακύβευμα για την περιφερειακή τάξη είναι πιο βαθύ, και όπου, μαζί με τους εταίρους τους, μπορούν να επενδύσουν στην πρόληψη και την ανθεκτικότητα έτσι ώστε οι σιγοβράζουσες εντάσεις να μην φουσκώσουν ως την σύγκρουση και την αστάθεια. Ένας αριθμός ευάλωτων κρατών βρίσκονται στα μεγάλα γεωπολιτικά ρήγματα που ταλαιπωρούν την περιφερειακή τάξη και τις βασικές ανησυχίες των ΗΠΑ όπως η τρομοκρατία, οι μαζικές εκτοπίσεις και η ενεργειακή ασφάλεια. Για παράδειγμα, η Νιγηρία, η Τυνησία και η Ουκρανία ταιριάζουν στην εικόνα, και όλες αξίζουν προτεραιότητα στην διαθέσιμη προσοχή. Στον σημερινό διασυνδεδεμένο κόσμο, οι τοπικές επιπτώσεις της ευθραυστότητας και της αστάθειας έχουν όλο και περισσότερες παγκόσμιες επιπτώσεις. Αυτός είναι ο λόγος γιατί μια στρατηγική απάντηση απαιτεί επίσης την ενίσχυση της ικανότητας των διεθνών εταίρων να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε χώρους όπου έχουν περισσότερα να χάσουν και περισσότερα να δώσουν.

Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι συστημικές –αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις στην ασφάλεια, την πολιτική και την ανάπτυξη σε σχέση με το κάθε ένα [κράτος] και όχι μεμονωμένα. Είναι ένα πράγμα να φέρνουν την πλήρη εργαλειοθήκη της τέχνης της πολιτικής προς υποστήριξη. Είναι εξ’ ολοκλήρου διαφορετικό να βεβαιωθούν ότι τα εργαλεία στην εργαλειοθήκη λειτουργούν με αρμονία.

Τρίτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να είναι επιλεκτικές˙ θα πρέπει να επικεντρωθούν σε λίγες χώρες όπου έχουν μόχλευση και να θέσουν ρεαλιστικούς στόχους που ευθυγραμμίζονται με τους βασικούς παίκτες μέσα στα ευάλωτα κράτη. Η ολοκληρωμένη Περιφερειακή Στρατηγική Κεντρικής Αμερικής της κυβέρνησης Ομπάμα είναι το είδος του στοιχήματος που αξίζει να γίνει για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της αστάθειας. Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να αγνοήσουν σημαντικά ευάλωτα κράτη όπως η Αίγυπτος, με τα οποία έχουν ισχυρές διαφωνίες σχετικά με την διάγνωση και την συνταγή για την αστάθεια. Αυτό που η Ουάσιγκτον μπορεί, και πρέπει, να κάνει είναι να διασφαλίσει ότι οι ενέργειές της δεν επιδεινώνουν την ευθραυστότητα, ενώ εργάζεται για να δελεάσει, να απομονώσει ή να παρακάμψει πεισματάρηδες εταίρους, να ενδυναμώσει εγχώριες πηγές ανάκαμψης, και να σημειώσει πρόοδο, όπου μπορεί.

Τέταρτον, η εμπλοκή των Η.Π.Α. πρέπει να διατηρηθεί˙ συχνά παίρνει χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες για ένα κράτος να ξεπεράσει την αστάθεια. Χωρίς ισχυρή εγχώρια πολιτική στήριξη, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι ποτέ σε θέση να κάνουν το είδος των υπομονετικών και ευέλικτων επενδύσεων που απαιτούνται για την επιτυχία.

Το να μεταφραστούν αυτές οι αρχές σε δράση θα είναι μια τρομερή δοκιμασία για την επόμενη κυβέρνηση. Η αντιμετώπιση της ευθραυστότητας υπήρξε μια επαναλαμβανόμενη προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής Ασφαλείας για τις τελευταίες τρεις κυβερνήσεις, και η επόμενη θα έχει το όφελος πάνω από μιας δεκαετίας μαθημάτων σκληρά κερδισμένων και μια γνώση για να ξέρει γιατί, πώς και πότε να εμπλακεί με ευάλωτα κράτη. Ωστόσο, παρ’ όλη την καλή δουλειά εντός και εκτός της κυβέρνησης, εξακολουθεί να μην υπάρχει κοινή αντίληψη σε όλους τους κυβερνητικούς οργανισμούς των ΗΠΑ για τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο να προσεγγιστεί η ευθραυστότητα.

Η επόμενη διοίκηση θα πρέπει να καθιερώσει την αμοιβαία ευθύνη και την λογοδοσία μεταξύ των δικών της οργανισμών, καθώς και με διεθνείς εταίρους και με εύθραυστα κράτη. Τρεις προτεραιότητες ξεχωρίζουν: Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να τακτοποιήσουν τα του οίκου τους εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη συνοχή και ευθυγράμμιση μεταξύ των εκτελεστικών οργανισμών και μεταξύ των εκτελεστικών και των νομοθετικών κλάδων˙ δεύτερον, πρέπει να οικοδομήσουν πιο αποτελεσματικές εταιρικές σχέσεις μεταξύ των διεθνών εταίρων και μεταξύ των εν λόγω εταίρων και των εύθραυστων κρατών˙ και τρίτον, θα πρέπει να ακονίσουν τα εργαλεία τους για να βοηθήσουν τα ευάλωτα κράτη να ενισχύσουν πιο ουσιαστικά τις σχέσεις κράτους-κοινωνίας.

Εξεταζόμενη ξεχωριστά, κάθε μια από αυτές τις προτεραιότητες θα είναι ανεπαρκής. Αλλά όταν είναι μαζί, μια διαδικασία συντονισμένης διερεύνησης του ορίζοντα, καθορισμού προτεραιοτήτων, έγκαιρης προειδοποίησης, έγκαιρης δράσης, και εκλεπτυσμένων εργαλείων και ενισχυμένης συνεργασίας μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την δέσμευση των ΗΠΑ στα ευάλωτα κράτη.

Εγχωρίως, η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να οικοδομήσει στρατηγική διορατικότητα στην κανονική διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας (National Security Council, NSC), και θα πρέπει να προγραμματίσει τις τακτικές συζητήσεις σε ανώτερο επίπεδο σχετικά με την ευθραυστότητα που να ανεβάζει τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και προληπτικής δράσης. Κάθε NSC αντιμετωπίζει την πρόκληση της εξισορρόπησης των επειγουσών κρίσεων με τα σημαντικά μακροπρόθεσμα ζητήματα. Η έγκαιρη προειδοποίηση, η πιο δυναμική, προληπτική δράση, και μια κοινή κατανόηση της κάθε πρόκλησης είναι κρίσιμης σημασίας για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των πηγών αστάθειας πριν φτάσουν στην σύγκρουση και την αστάθεια.

Το πιο σημαντικό πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι να πάρει η σχέση με το Κογκρέσο μια θετική μορφή. Η νέα διοίκηση θα πρέπει να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική εστιασμένη σε μια χούφτα ευάλωτων κρατών που έχουν προτεραιότητα, μια δέσμευση για την οικοδόμηση πιο αποτελεσματικών διεθνών συνεργασιών, καθώς και ένα σχέδιο για την ανάπτυξη, την βελτίωση και τον συντονισμό κρίσιμων εργαλείων πολιτικής σε ολόκληρη την κυβέρνηση. Σε αντάλλαγμα, το Κογκρέσο πρέπει να εγκρίνει πολυετή, ευέλικτη, συνολική κρατική χρηματοδότηση για την υποστήριξη αυτών των στρατηγικών και να συνεργαστεί με την διοίκηση για να διευκρινιστούν οι Αρχές της χρηματοδότησης, να αφαιρεθούν ζημιογόνες επιφυλάξεις, και να γίνει γνωστό στο κοινό ότι η επένδυση στην πρόληψη είναι μια σοφή χρήση των χρημάτων των φορολογουμένων.

Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν φαντασία σε μια πόλη που μπορεί να είναι τόσο παραλυμένη, κομματική και κλεισμένη στον εαυτό της. Αλλά το Σχέδιο Κολομβία και πιο πρόσφατα οι προσπάθειες στην Βιρμανία (ονομάζεται επίσης Μιανμάρ και παλιότερα Μπούρμα) είναι υπενθυμίσεις του τι είναι δυνατόν να γίνει. Η επιτυχία του Σχεδίου Κολομβία μπορεί να αποδοθεί στην διαρκή διακομματική υποστήριξη στο Κογκρέσο και σε τρεις διοικήσεις, με δισεκατομμύρια δολαρίων σε απρόσκοπτη χρηματοδότηση. Και στην Βιρμανία, πέντε χρόνια σταθερής αμερικανικής προσπάθειας και ενίσχυσης έχουν βοηθήσει την μετάβαση της χώρας στην δημοκρατία μετά από δεκαετίες εμφυλίου πολέμου και αυταρχικής διακυβέρνησης. Ακόμη και εποικοδομητικές συνεργασίες όπως αυτές, έχουν το μερίδιό τους σε κηλίδες, από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εν εξελίξει διακίνηση ναρκωτικών στην Κολομβία μέχρι τις συνεχιζόμενες ανησυχίες για τον ρόλο του στρατού της Βιρμανίας στο δημοκρατικό μέλλον της χώρας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δύσκολα έχουν καθαρίσει, αλλά η θαρραλέα ηγεσία και στις δύο χώρες, σε συνδυασμό με αξιόλογες επενδύσεις των ΗΠΑ εδώ και πολλά χρόνια έκαναν μια ουσιαστική διαφορά.

Η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να επεκτείνει το μοντέλο της εταιρικής σχέσης που πρωτοπόρησε με το New Deal for Engagement in Fragile States [Νέα Συμφωνία για την Αντιμετώπιση των Ευάλωτων Κρατών]. Το New Deal, μια πολυμερής συμφωνία-ορόσημο επί της παγκόσμιας πολιτικής το 2011, συμπυκνώνει μια υγιή προσέγγιση για τα ευάλωτα κράτη, τονίζοντας την τοπική ιδιοκτησία, την συντονισμένη διεθνή δράση, και την αμοιβαία λογοδοσία με τα εύθραυστα κράτη. Μια κοινή κριτική κατά του New Deal είναι ότι έχει παραμείνει στην αποκλειστική περιοχή των Υπουργείων Οικονομικών και Σχεδιασμού, κάτι που αναμφίβολα έχει παρεμποδίσει την αποτελεσματικότητά του μέχρι σήμερα.

Τέλος, για να εξασφαλιστεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα σωστά εργαλεία για την ορθή αντιμετώπιση του προβλήματος, η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να αναπτύξει κρίσιμες, με λίγους πόρους δυνατότητες για την αντιμετώπιση των αναγκών των ευάλωτων κρατών. Η επιτυχία στην παροχή βοήθειας στα κράτη αυτά για τις μεταβάσεις τους θα απαιτήσει επανεξέταση του πότε και πώς εφαρμόζονται αυτές οι δυνατότητες: Εμπλοκή του τομέα ασφάλειας˙ καταπολέμηση της διαφθοράς˙ στήριξη της κοινωνίας των πολιτών˙ συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα˙ επιρροή της ηγεσίας και εργαλεία εξαναγκασμού˙ εκλογές˙ εκπαίδευση και συναλλαγές˙ μάθηση και αξιολόγηση.

Η ευθραυστότητα των κρατών θα παραμείνει ένα κεντρικό χαρακτηριστικό του διεθνούς τοπίου για το άμεσο μέλλον. Η ανταπόκριση των Ηνωμένων Πολιτειών, ωστόσο, μπορεί και πρέπει να εξελιχθεί. Η Ουάσιγκτον πρέπει να είναι ειλικρινής προς τον αμερικανικό λαό και τους εταίρους της για τα όρια των δυνατοτήτων μας, αλλά και για το κόστος και τις συνέπειες της αδράνειας. Δεν είναι καιρός για μοιρολατρία ή απεμπλοκή. Είναι καιρός για το είδος της στρατηγικής, συστηματικής, επιλεκτικής και διαρκούς αμερικανικής ηγεσίας που παραμένει κρίσιμη για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2016-09-11/fragile...

Σύνδεσμοι:
[1] http://carnegieendowment.org/experts/1014
[2] http://www.cnas.org/flournoymichele
[3] http://www.usip.org/experts/nancy-lindborg
[4] http://www.usip.org/publications/2016/01/07/burns-flournoy-and-lindborg-...
[5] http://www.usip.org/publications/2016/09/12/us-leadership-and-the-challe...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition