Η Πολωνία δεν είναι Ουγγαρία

Ο Orban έχει καταφέρει να περιορίσει τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης σε ένα στενό φάσμα του ουγγρικού αστερισμού των μέσων ενημέρωσης, και έχει σιγήσει με επιτυχία τις επικριτικές φωνές οι οποίες δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν στο κοινό εναλλακτικές λύσεις για τον ριζοσπαστικό εθνικισμό του Orban και των συμμάχων του. Η ουγγρική κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει, επίσης, έναν νέο φόρο στην διαφήμιση για να επηρεάσει την κάλυψη σε ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης, ειδικά στους τηλεοπτικούς σταθμούς. Το 2011, ο Daniel Papp, συν-ιδρυτής του Jobbik, εγκαταστάθηκε ως διευθυντής σύνταξης των δημοσίων τηλεοπτικών ειδήσεων, και το 2014 είχε τεθεί επικεφαλής όλου του περιεχομένου ειδήσεων των δημόσιων μέσων ενημέρωσης. Τα αποτελέσματα ήταν εμφανή στην πορεία μέχρι το δημοψήφισμα της 2ας Οκτωβρίου στην Ουγγαρία σχετικά με τον επιμερισμό των προσφύγων της ΕΕ, στο οποίο η κυβέρνηση έχει διανείμει αφίσες [15] με ωμή ξενοφοβική και αντιμεταναστευτική προπαγάνδα. Στην Πολωνία, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης σίγουρα έχουν γίνει πιο συντηρητικά και φιλικά προς το PiS, αλλά αυτό είναι σύνηθες μετά από αλλαγές στην κυβέρνηση, και τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης έχουν διατηρήσει την ανεξαρτησία τους.

Δύο ακόμη διαφορές στέκονται ως εμπόδια στο δρόμο μιας αυταρχικής διολίσθησης στην Πολωνία. Κατ’ αρχάς, η στενή σχέση του Orban με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν [2], για ιστορικούς λόγους, δεν μπορεί να αναπαραχθεί στην Πολωνία. Η Ουγγαρία είναι, και θα παραμείνει, ο ταραχοποιός-κλειδί όταν πρόκειται για την πολιτική της ΕΕ απέναντι στην Μόσχα. Ο Orban είναι εμπνευσμένος από την ρωσική πολιτική έννοια της «κυρίαρχης δημοκρατίας» -μια μορφή κατευθυνόμενης δημοκρατίας με περιορισμένο κοινωνικό και πολιτικό πλουραλισμό- και απολαμβάνει να βάζει την ΕΕ κατά της Ρωσίας και αντιστρόφως [16]. Η Βαρσοβία, αντίθετα, από καιρό αισθάνεται γεωπολιτικά απειλούμενη από την Ρωσία, και δεν θα εξετάσει το να κλίνει προς την Μόσχα ως εναλλακτική λύση προς την ΕΕ. Στην πραγματικότητα, παρά τις συνεχιζόμενες εντάσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της κυβέρνησης του PiS, κανείς Πολωνός πολιτικός παράγοντας δεν υπονοεί ότι η Πολωνία θα πρέπει να αποχωρήσει από την ΕΕ –κι αυτό σε μια εποχή που το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη ψηφίσει για να φύγει, και λαϊκιστικά κόμματα στην Δανία, την Φινλανδία, την Γαλλία και την Σουηδία απαιτούν όλα δημοψηφίσματα εξόδου.

Δεύτερον, ο Orban έχει εξημερώσει με επιτυχία την ουγγρική κοινωνία των πολιτών, εκεί που η δραστήρια κοινωνία των πολιτών της Πολωνίας περιορίζει ενεργά το PiS από το να συγκεντρώσει εξουσία. Το κίνημα της Επιτροπής για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας (KOD), το οποίο οργανώνει διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης του PiS από τον Δεκέμβριο του 2015, ήταν σε θέση να συγκεντρώνει σταθερά πάνω από 100.000 συμμετέχοντες στις διαδηλώσεις του Σαββατοκύριακου, και μετά από οκτώ μήνες συμβολικής αντίστασης δεν έχει λαχανιάσει ακόμα. Σε γενικές γραμμές, η πολωνική κοινωνία είναι πολιτισμικά αναρχική, και παραδοσιακά δύσπιστη σε οποιαδήποτε κυβέρνηση. Αυτός ο πολιτισμός λειτουργεί ως προπύργιο κατά των αυταρχικών τάσεων. Οι πρόσφατες προσβολές του Orban κατά του Ουγγρο-Αμερικανού δισεκατομμυριούχου Τζορτζ Σόρος, τον οποίο κατηγόρησε για την προώθηση «χάους» στην Ουγγαρία [17] επειδή επιχορηγεί ΜΚΟ, έμειναν εν πολλοίς χωρίς αμφισβήτηση εντός της ίδιας της Ουγγαρίας. Αλλά στην Πολωνία, τέτοιες βαριές κατηγορίες θα ήταν αδύνατο να μην προκαλέσουν οργισμένες αντιδράσεις εναντίον της κυβέρνησης.

Από τότε που το PiS έχει έρθει στην εξουσία, υπήρξαν σίγουρα προβληματικές εξελίξεις στην Πολωνία, ιδιαίτερα γύρω από την συνεχιζόμενη διαμάχη για το Συνταγματικό Δικαστήριο. Αλλά είναι παραπλανητικό να υπονοείται ότι η Ουγγαρία του Orban και η Πολωνία του Κατσίνσκι ακολουθούν το ίδιο ευρύτερο σχέδιο.

Αυτό μας φέρνει στο ζήτημα της πολιτικής. Ο Kelemen προτείνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να επικαλεστεί το άρθρο επτά προκειμένου να κινήσει πειθαρχική διαδικασία εναντίον της Πολωνίας για παραβίαση του κράτους δικαίου, εν μέρει επειδή παρέλειψε να το πράξει με την Ουγγαρία. Αλλά η υπεραντιστάθμιση για την απόφαση να μην επικριθεί ο Orban δεν θα λύσει το συνταγματικό προβλήματα της Πολωνίας, και θα μπορούσε να βλάψει ακόμη περισσότερο την ΕΕ. Πολλά από τα μέτρα που έχουν ήδη εκκινήσει κατά της πολωνικής κυβέρνησης, όπως η διαμόρφωση αυστηρών προθεσμιών για να εφαρμόσει η Πολωνία τις πολιτικές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχουν ελάχιστη νομική βάση στις Συνθήκες της ΕΕ. Μια διερεύνηση για το κράτος δικαίου, ως εκ τούτου, θα μπορούσε να καταλήξει σε μια δίκη κατά της Επιτροπής στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, με καλές πιθανότητες να κερδηθεί από την πολωνική κυβέρνηση. Σε αυτήν την περίπτωση, η προσπάθεια να αποδυναμωθεί η δεξιά κυβέρνηση του PiS στην πραγματικότητα θα την ενισχύσει. Ακόμη χειρότερα, μια υπέρβαση από την Επιτροπή θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για την νομιμοποίηση της ΕΕ, σε μια εποχή που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη αποδυναμωθεί από το δημοψήφισμα του Brexit και την άνοδο του ευρωσκεπτικιστικού λαϊκισμού σε όλη την ήπειρο.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/central-europe/2016-09-21/poland...