Η πρόκληση της Δεξιάς στην Γερμανία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η πρόκληση της Δεξιάς στην Γερμανία

Πώς θα πρέπει να αντιδράσει η Μέρκελ
Περίληψη: 

Τα επόμενα χρόνια θα δοκιμάσουν την ικανότητα των Γερμανών ηγετών να ξαναχτυπήσουν την άκρα δεξιά, να υπερασπιστούν την ανοιχτή κοινωνία της χώρας, και να προστατέψουν την πολιτική σταθερότητα.

Ο THORSTEN BENNER είναι συνιδρυτής και διευθυντής του Global Public Policy Institute, στο Βερολίνο. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @thorstenbenner [1].

Τα τελευταία χρόνια, η Γερμανία έχει αναδειχθεί ως προεξάρχουσα δύναμη της Ευρώπης [2], όχι μόνο λόγω της αντοχής της οικονομίας της, αλλά και λόγω της εξαιρετικής σταθερότητας του πολιτικού της συστήματος. Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ [3] είναι η ενσάρκωση αυτής της σταθερότητας: Στο μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, ήταν σε θέση να κυβερνήσει ως κεντρώα, χωρίς να περιορίζεται από τις δεξιές λαϊκιστικές ομάδες που έχουν καταστεί μια σημαντική δύναμη σε όλους τους γείτονες της Γερμανίας. Αυτή η εγχώρια ηρεμία επέτρεψε στην Μέρκελ να επικεντρωθεί στην διαχείριση των διαφόρων κρίσεων της Ευρώπης -από τις διαπραγματεύσεις για το χρέος της Ελλάδας [4] μέχρι την σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία.

Όλα αυτά τώρα αλλάζουν γρήγορα, χάρη κυρίως στην άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) [5], τo οποίo αξιοποιεί την ευρεία δυσαρέσκεια με την προσφυγική πολιτική της Μέρκελ. Εκπροσωπούμενο σε δέκα από τα 16 περιφερειακά κοινοβούλια της Γερμανίας και λαμβάνοντας ποσοστό μέχρι και 15% σε εθνικό επίπεδο, το AfD είναι σε καλό δρόμο για να εισέλθει στην γερμανική Bundestag, για πρώτη φορά μετά τις εκλογές του φθινοπώρου του 2017.

Το AfD έχει προσελκύσει ψηφοφόρους από όλα τα μεγάλα κόμματα της Γερμανίας, αλλά είναι η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση της Μέρκελ (CDU) που έχει υποστεί την μεγαλύτερη ζημιά. Αυτόν τον μήνα, οι κομήτες της δεξιάς αντικατέστησαν το CDU ως το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στο κρατίδιο του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας, την ιδιαίτερη πατρίδα της Μέρκελ. Αυτή η νίκη θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα γλυκιά για την ηγεσία του AfD, το οποίο βλέπει την Μέρκελ ως μια δικτατορική φιγούρα [6] που έχει ξεπουλήσει τον γερμανικό λαό σε ξένα συμφέροντα. Πράγματι, το να απομακρύνει την καγκελάριο από το γραφείο της είναι ένας πρωταρχικός στόχος του ευρύτερου σχεδίου της ακροδεξιάς για να μετατρέψει την Γερμανία σε μια χώρα ανελεύθερη, εθνικιστική, αντι-Ισλαμική και κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσα στο όλο και πιο νευρικό κόμμα της Μέρκελ, υπήρξε μια πικρή διαφωνία για το πώς να σταματήσει η άνοδος του AfD. Οι επικριτές της καγκελαρίου έχουν ζητήσει από το CDU να κάνει μια δραματική στροφή προς τα δεξιά για να προσελκύσει τους υποστηρικτές του AfD. Αλλά η Μέρκελ έχει πάρει την αντίθετη πορεία, εντείνοντας τον κεντρώο χαρακτήρα του CDU. Αυτή είναι η σωστή κίνηση, αλλά θα κρατήσει τον συνασπισμό της στην εξουσία μόνο αν η Μέρκελ αντιμετωπίσει τις μέχρι τώρα αδυναμίες στην προσφυγική πολιτική της και τις ανασφάλειες που ενθάρρυναν πολλούς Γερμανούς να στραφούν προς το πολιτικό περιθώριο εξ’ αρχής. Δεν διακυβεύεται τίποτα λιγότερο από την φιλελεύθερη δημοκρατία και την ανοιχτή κοινωνία της Γερμανίας.

28092016-1.jpg

Ακροδεξιό συλλαλητήριο κατά της γερμανικής μεταναστευτικής πολιτικής στο Βερολίνο, τον Μάρτιο του 2016. FABRIZIO BENSCH / REUTERS
--------------------------------------------------------

ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΕΞΙΑ

Το AfD ιδρύθηκε το 2013ως ένα κίνημα ενάντια στο κοινό νόμισμα της Ευρώπης. Από τότε, καθώς έχουν εισέλθει στην Γερμανία περισσότεροι από ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο, πολλοί από αυτούς Μουσουλμάνοι, το κόμμα έχει εξελιχθεί σε μια ξενοφοβική και υπέρ των ιθαγενών δύναμη που εκμεταλλεύεται και ενθαρρύνει δημοφιλείς φόβους για το Ισλάμ και την τρομοκρατία [7]. Οι ηγέτες του κόμματος διαδίδουν την ιστορία μιας Γερμανίας υπό πολιορκία από τους Μουσουλμάνους μετανάστες που απειλούν την συνοχή και τον πολιτισμό της, ενθαρρυνόμενοι από ανεύθυνους ηγέτες στο Βερολίνο. Στην πραγματικότητα, η δήλωση του κόμματος ότι «το Ισλάμ δεν αποτελεί τμήμα της Γερμανίας» -καταγραφείσα στην εκλογική πλατφόρμα του [8]- είναι μια άμεση βολή στην Μέρκελ, η οποία τον Ιανουάριο του 2015 έκανε τον αντίθετο ισχυρισμό [9] σε μια έκκληση για συμμετοχικότητα. Για το AfD, η αντίθεση στο Ισλάμ και η απόρριψη της Μέρκελ πάνε χέρι-χέρι.

Οι ρίζες του κόμματος, όμως, εκτείνονται πέρα από την τρέχουσα πολιτική περίοδο. Στην προσπάθειά του να αντικαταστήσει τον πλουραλισμό και την πολυμορφία με έναν μονοεθνοτικό εθνικισμό, το AfD έχει αναζωογονήσει μερικά από τα θέματα που προέβαλλαν οι πρωτο-φασίστες του Μεσοπολέμου, τους οποίους ο ιστορικός Fritz Stern [10] ονομάτισε ως «συντηρητικούς επαναστάτες» [11] για το ισχυρό μίγμα της επιμονής στην παράδοση και της οργής τους κατά του κατεστημένου. Η ηγέτις του AfD, Frauke Petry, μέχρι που έχει κάνει έκκληση για την αποκατάσταση του αμφιλεγόμενου όρου völkisch, [12] ή «εθνοτικό», ο οποίος ήταν μια κεντρική έννοια για τους εθνικιστές εκείνης της εποχής και αργότερα για τους Ναζί. Το κόμμα αντιπροσωπεύει τον πυρήνα ενός ευρύτερου κινήματος [που στοχεύει] να αναιρέσει την κοινωνική απελευθέρωση που εμφανίστηκε στις δεκαετίες μετά τις φοιτητικές διαδηλώσεις του 1968.

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική της Γερμανίας, το AfD προσπαθεί να απαλλαγεί από δύο από τις πιο σημαντικές δεσμεύσεις του Βερολίνου: Η πρώτη με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η δεύτερη με την διατλαντική συμμαχία ασφαλείας. Το κόμμα υποστηρίζει την διάλυση της ΕΕ και αμφισβητεί τους δεσμούς της Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, ζητώντας την έξωση των στρατευμάτων και των πυρηνικών όπλων των ΗΠΑ από το γερμανικό έδαφος. Όπως και το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας, φλερτάρει με αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί μια «αυταρχική διεθνής», υποστηρίζοντας στενότερους δεσμούς με την Ρωσία και την μη παρέμβαση στα εσωτερικά ζητήματα άλλων κρατών.

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ