Μεταξύ Trump και δανειστών | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μεταξύ Trump και δανειστών

Η Ελλάδα μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ
Περίληψη: 

Από τις βουλευτικές εκλογές του 2012 και μετά, οι οποίες ανέδειξαν μια σημαντική εκλογική τάση κατά του κατεστημένου πολύ πριν το Brexit ή την εκλογή του Trump, το πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα έχει κλονιστεί. Η αβεβαιότητα που περιβάλλει την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Trump απέναντι στην Ελλάδα θα μπορούσε να επιδεινώσει την αστάθεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος.

Ο AKIS GEORGAKELLOS είναι διευθύνων εταίρος στην Strategο.
Ο HARRIS MYLONAS είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο George Washington University και ο συγγραφέας του βιβλίου The Politics of Nation-Building [η ελληνική έκδοση, Οικοδομώντας το Έθνος, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο]. Μπορείτε να τον ακολουθήσετε στο Twitter @hmylonas [1].

O Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Αμερικανός πρόεδρος Barrack Obama συναντήθηκαν στην Ελλάδα αυτή την εβδομάδα. Κατά την τελευταία επίσκεψη αμερικανού προέδρου, αυτή του Bill Clinton το 1999, ο Τσίπρας διαδήλωνε στους δρόμους της Αθήνας [2]. Οι καιροί έχουν αλλάξει. Αυτή την φορά, ο Τσίπρας υποδέχτηκε θερμά τον πρόεδρο των ΗΠΑ και συμφώνησαν σε ένα κοινό μήνυμα: Λιγότερη λιτότητα [3] και περισσότερες αναπτυξιακές πολιτικές.

Το ταξίδι του Obama πραγματοποιήθηκε καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να ξεπεράσουν μια από τις πιο διχαστικές εκλογικές αναμετρήσεις στην πρόσφατη ιστορία τους. Σε μεγάλο βαθμό, το έργο του απερχόμενου προέδρου είναι να καθησυχάσει την Ελλάδα [4], η οποία θα μπορούσε να πληγεί από τα αποτελέσματα [5] των εκλογών, δεδομένου ότι κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ο εκλεγμένος πρόεδρος Donald Trump ανέφερε ότι θεωρεί την ελληνική κρίση πρόβλημα της Γερμανίας [6] και πως η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να είχε εισέλθει στην ευρωζώνη [7]. Κατά την διάρκεια της προεδρίας του, ο Obama ακολούθησε εν πολλοίς μια αντίθετη προσέγγιση, παρεμβαίνοντας επίμονα κατά της λιτότητας [8] και επιχειρηματολογώντας υπέρ μιας σημαντικής ελάφρυνσης του χρέους της Ελλάδας.

Ο Τσίπρας είναι ένας από τους τελευταίους Ευρωπαίους ηγέτες που ο Obama συνάντησε ως πρόεδρος. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είναι η επόμενη. Η επίσκεψή του στην Ελλάδα ήταν ένας ιδιαίτερα χρήσιμος αντιπερισπασμός, αφού πραγματοποιήθηκε τη στιγμή που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τους ΑΝΕΛ, αντιμετωπίζει μια κρίση παρόμοια με εκείνη που αντιμετώπισαν και προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις, αφότου εφάρμοσαν σκληρά μέτρα λιτότητας που προβλέπονταν σε προηγούμενες συμφωνίες διάσωσης [9].

Η επίσκεψη Obama έλαβε χώρα την στιγμή που συντελείται η δεύτερη αξιολόγηση προόδου της Ελλάδας ως προς τους στόχους του τρέχοντος προγράμματος διάσωσής της. Η εκταμίευση της επόμενης δόσης —και ως εκ τούτου η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας και οι προοπτικές της κυβέρνησης— εξαρτώνται από την επιτυχή ολοκλήρωση της εν λόγω αξιολόγησης. Τους τελευταίους μήνες, ο Τσίπρας έχει επιχειρήσει να αποσπάσει την προσοχή των πολιτών από την αργή εφαρμογή των μνημονιακών υποχρεώσεων, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, η προσπάθεια της Κυβέρνησης να αλλάξει την διαδικασία με την οποία εκδίδονται οι άδειες για τα τηλεοπτικά κανάλια -μια πρωτοβουλία στην οποία είχαν επενδύσει πολύ ο ίδιος ο πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του- κατέληξε με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που βρήκε τον νόμο αντισυνταγματικό [10].

Το πολιτικό αδιέξοδο (και τα χαμηλά ποσοστά δημοφιλίας του Τσίπρα) θα μπορούσαν να βελτιωθούν αν η επίσκεψή του Obama έφερνε μαζί της μια σημαντική πρόοδο στην παρατεταμένη συζήτηση για την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει ότι, στις τελευταίες ημέρες της θητείας του, ο Obama θα ασκήσει πίεση στο ΔΝΤ και στην Μέρκελ για κάποια ελάφρυνση του Ελληνικού χρέους, αλλά η νίκη του Trump έχει εγείρει ερωτηματικά.

18112016-4.jpg

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε επίσημο δείπνο στην Αθήνα, τον Νοέμβριο του 2016. KEVIN LAMARQUE / REUTERS
----------------------------------------------

Ο ΣΥΡΙΖΑ ΣΚΟΝΤΑΦΤΕΙ;

Από τις βουλευτικές εκλογές του 2012 και μετά, οι οποίες ανέδειξαν μια σημαντική εκλογική τάση κατά του κατεστημένου, πολύ πριν το Brexit [11] ή την εκλογή του Trump, το πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα έχει κλονιστεί [12]. Η αβεβαιότητα που περιβάλλει την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Trump απέναντι στην Ελλάδα θα μπορούσε να επιδεινώσει την αστάθεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται πίσω από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τη Νέα Δημοκρατία, σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Η εφαρμογή των σκληρών μέτρων λιτότητας είναι εν μέρει υπεύθυνη για αυτή την δημοσκοπική εικόνα, αλλά οι πολλαπλές εκλογικές αναμετρήσεις που έλαβαν χώρα εντός του 2015 -δύο εθνικές εκλογές [13] και ένα δημοψήφισμα- είναι επίσης μέρος της εξήγησης. Ο Τσίπρας κατανάλωσε πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο συμμετέχοντας σε αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις και επιχειρώντας να μετατρέψει το ΣΥΡΙΖΑ από ένα ριζοσπαστικό αριστερό κίνημα σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Αντίστοιχα, ο Τσίπρας ελπίζει ότι ο Trump [14] θα μεταβάλει τις απόψεις του στο θέμα του ελληνικού χρέους όταν μετακομίσει στον Λευκό Οίκο.

Η κεντροδεξιά ΝΔ, της οποίας ο ηγέτης (ο Κυριάκος Μητσοτάκης) προέβη σε μια συγκρατημένη δήλωση μετά την εκλογή του Trump, είναι τώρα μπροστά στις δημοσκοπήσεις. Ο Μητσοτάκης ήταν ένα αουτσάιντερ που πρόσφατα αναδείχθηκε πρόεδρος του κόμματος μετά από μια έντονη εσωκομματική πάλη. Τώρα ασχολείται κυρίως με την ευθυγράμμιση της ΝΔ με μια σταθερά φιλελεύθερη παράδοση και την αποφυγή της λαϊκιστικής δημαγωγίας. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι πιο δημοφιλής από τον Τσίπρα. Μένει να δούμε αν αυτή η δυναμική θα μεταφραστεί σε μια νίκη για τη ΝΔ, όταν διεξαχθούν οι επόμενες εθνικές εκλογές.