Η τρέλα να εγκαταλειφθεί η Ευρώπη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η τρέλα να εγκαταλειφθεί η Ευρώπη

Η υπόθεση κατά της υποχώρησης των ΗΠΑ

Όπως και η ζώνη Σένγκεν, το ευρώ ήταν μια γέφυρα πολύ προχωρημένη στον δρόμο προς την «διαρκώς εγγύτερη ένωση». Όταν ξέσπασε η κρίση το 2010, το Βερολίνο προσπάθησε να επιβάλει δημοσιονομική πειθαρχία και ρεφορμιστικά αρετή στην Ελλάδα και το υπόλοιπο Club Med: Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία. Ωστόσο, η Ένωση συνεχίζει να δημιουργεί ελλείμματα σε πείσμα αυτού που διέταξε ο καλός Γερμανός γιατρός: Να σταματήσετε να ζείτε πέρα από τις δυνατότητές σας, απορροφώντας το φθηνό χρήμα που παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αρνούμενες την αναμόρφωση, η Γαλλία, η Ιταλία και οι υπόλοιποι τώρα φωνάζουν για περισσότερα οπιούχα. Επόμενη στην γραμμή για ένα σχέδιο διάσωσης είναι η Ιταλία, με μια οικονομία δέκα φορές μεγαλύτερη από ό, τι της Ελλάδας. Αν η Ρώμη πέσει, το ίδιο θα κάνει και το ευρώ.

Με την ευρωζώνη στο σύνολό της μόλις και μετά βίας να αναπτύσσεται, είναι δύσκολο να δούμε το πώς θα είναι σε θέση η κάθε πρωτεύουσα να αντιμετωπίσει την επώδυνη ανταλλαγή μεταξύ «όπλων και βουτύρου», προκειμένου να ανταποκριθεί στις κατευθυντήριες γραμμές του ΝΑΤΟ ότι τα μέλη της θα πρέπει να περάσουν το [όριο δαπανών] 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μόνο η Εσθονία, η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο. Η Γαλλία (1,7%) δεν το έχει, όπως ούτε και η Γερμανία (1,2%). Η καλύτερη προσπάθεια της Ευρώπης είναι η αποστολή τεσσάρων πολυεθνικών ταγμάτων στην ανατολική άκρη του ΝΑΤΟ, και ακόμη κι αυτό ήταν μετά από την πίεση της Ουάσιγκτον. Αυτοί είναι συνολικά 4.000 στρατιώτες –δύσκολα αντίστοιχοι στους 30.000 Ρώσους στρατιώτες που λέγεται ότι είναι στην γειτονιά.

Για να διαδραματίσει στρατηγικό ρόλο, η Ευρώπη θα πρέπει να δαπανήσει όχι πέντε δισεκατομμύρια, αλλά εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για υλικά και κατάρτιση, για αεροπλάνα, άρματα μάχης, πλοία, επιτήρηση από το διάστημα, πυρομαχικά ακριβείας, διαλειτουργικότητα και σε πραγματικό χρόνο διοίκηση και έλεγχο. Θα πρέπει να φτάσει τις αριστοτεχνικές δεξιότητες του Πούτιν στον υβριδικό πόλεμο. Θα χρειαστεί τα μέσα για να προβάλει ισχύ από την Μεσόγειο έως την Βαλτική Θάλασσα, για να μην αναφέρουμε την Μέση Ανατολή.

Στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [7], το παλιό μοτίβο επικρατεί. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγούνται, οι Ευρωπαίοι θα ακολουθήσουν -αλλά όχι όλοι τους. Όπως πάντα, ο παράξενος που λείπει είναι η Γερμανία, η πλουσιότερη και πολυπληθέστερη ευρωπαϊκή δύναμη που δεν θα αποκηρύξει την αστική θρησκεία του πασιφισμού της. Στο θέατρο της Μέσης Ανατολής, τα γερμανικά αεροσκάφη Tornado είναι αυστηρά για αναγνωρίσεις, όχι για βομβαρδισμούς. Η Bundestag, η οποία πρέπει να εγκρίνει οποιαδήποτε παρέμβαση, είναι απρόθυμη να προβάλει σκληρή δύναμη.

Θυμηθείτε πόσο γρήγορα οι Ευρωπαίοι έμειναν από πυρομαχικά στην βομβιστική επίθεση κατά της Λιβύης του Μουαμάρ αλ-Καντάφι, αφήνοντας το βάρος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να μπει στον κόσμο, η Ευρώπη χρειάζεται, πάνω απ’ όλα, μια κοινή βούληση και έναν κοινό ηγέτη. Αλλά η τριπλή κρίση της προμηνύει λιγότερη, όχι περισσότερη, ενότητα˙ η επανεθνικοποίηση εμποδίζει την «ολοένα στενότερη ένωση».

Η Mogherini και ο Jean-Claude Juncker, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν έχουν αυτόν τον στόχο. Δεν είναι Hamiltonιανοί ηγέτες αλλά αξιωματούχοι υπόχρεοι σε 28 (σύντομα 27) κράτη-έθνη. Κάποτε οι Ευρωπαίοι κατέλαβαν τις τέσσερις γωνιές του κόσμου˙ σήμερα, υπερηφανεύονται για την ΕΕ ως μια «αυτοκρατορία της ειρήνης» και «αυτοκρατορία εκ προσκλήσεως». Μπορεί να χρειαστεί μια γενιά για να αποκατασταθεί η παλιά μαχητική κουλτούρα της ηπείρου, εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Γαλλία, οι οποίες εξακολουθούν ακόμα να θεωρούν την ισχύ ως νομιμοποιημένο μέσο εξωτερικής πολιτικής.

13122016-2.jpg

Βρετανοί στρατιώτες πυγμαχούν σε στρατιωτική βάση στην επαρχία Χελμάντ, στο Αφγανιστάν, τον Ιούλιο του 2011. SHAMIL ZHUMATOV / REUTERS
------------------------------------------

Λοιπόν, τι θα κάνουμε μέχρι να έρθει η επανάσταση; Κατ’ αρχάς, ο εκλεγμένος πρόεδρος θα πρέπει να απαλείψει την λέξη «παρωχημένο» (“obsolete”) από τις συζητήσεις σχετικά με το ΝΑΤΟ [8]. Θα ήταν μια κολοσσιαία καταστροφή αν ο Trump τηρήσει την απειλή του να υποχωρήσει στο «Φρούριο Αμερική». Βρίσκοντάς το δύσκολο να οργανώσει την υπεράσπισή της, η Ευρώπη θα χάσει, αλλά το ίδιο και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Γιατί τα σύνορα του ΝΑΤΟ ήταν πάντα και της Αμερικής, επίσης.

Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες απλά κάνουν την χάρη στην Ευρώπη όταν κρατούν την στρατηγική ομπρέλα τους στην θέση της, όπως έχουν κάνει πάντοτε από τα μέσα της δεκαετίας του 1940. Η Ευρώπη παραμένει το πιο σημαντικό στρατηγικό στοιχείο της Αμερικής. Αν ο Trump όντως χαριεντίζεται με τον Πούτιν, οι Ευρωπαίοι, που ξαφνικά θα αισθάνονται ευάλωτοι, θα τον βάλουν σίγουρα σε έναν αγώνα δρόμου προς την Μόσχα, επιδιώκοντας να κατευνάσουν το Κρεμλίνο και να προλάβουν μια αμερικανο-ρωσική διαπραγμάτευση για τα κεφάλια τους. Ακόμα και τώρα, θα ήταν πάρα πολύ ευχαριστημένοι να άρουν τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν για την αρπαγή της Κριμαίας [9]. Αλλά το να επιτραπεί στον Πούτιν να υπαγορεύσει τους όρους της σχέσης τόσο με την ΕΕ όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα εξυπηρετούσε τα αμερικανικά συμφέροντα. Το να εμποδιστεί η Μόσχα από μια τέτοια δεσπόζουσα θέση ήταν ο προεξάρχων στόχος όλων των διοικήσεων, Δημοκρατικών ή Ρεπουμπλικανικών, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως σήμερα.