Η γενέτειρα των προέδρων της Αιγύπτου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η γενέτειρα των προέδρων της Αιγύπτου

Γράμμα από την Menoufia
Περίληψη: 

Η ιστορία της υπερμεγέθους πολιτικής επιρροής της επαρχίας Menoufia, ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο Abdel Aziz Fahmi Pasha, ένας εξέχων τοπικός φιλελεύθερος πολιτικός, αποφάσισε να βελτιώσει την ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης εκεί αξιοποιώντας την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Ο PETER SCHWARTZSTEIN είναι δημοσιογράφος με έδρα του το Κάιρο. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @pschwartzstein [1].

Παρότι μεγάλωσε φτωχός και αγράμματος σε μια μικρή φάρμα στο τέλος ενός καναλιού άρδευσης, ο Ahmed Fawzy από νεαρή ηλικία ήξερε ότι υπήρχε κάτι ασυνήθιστο στην περιοχή του, στο Δέλτα του Νείλου. Κατά την διάρκεια περιπάτων πάνω σε έναν χωματόδρομο στην Quesna, την κεντρική περιοχή, ο πατέρας του, του έδειχνε τα σπίτια όπου είχαν γεννηθεί διάφοροι ισχυροί πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι [2]. Στις παρυφές της Quesna, τα ορόσημα άρχισαν να γίνονται όλο και περισσότερα. «Ο πρωθυπουργός Ganzouri [3] προσευχήθηκε εδώ˙ ο [πρώην επικεφαλής του αιγυπτιακού στρατού Mohamed] el-Gamasy πήγε στο σχολείο εκεί», είπε ο Fawzy, ένας 25χρονος μηχανικός, τον Νοέμβριο, αναθυμούμενος τις γνώσεις του πατέρα του σχετικά με τους φωστήρες της περιοχής.

Η Menoufia, όπως είναι γνωστή η περιοχή που μένει ο Fawzy, έχει παράξει τέσσερις από τους πέντε τελευταίους ηγέτες της Αιγύπτου. Ο Ανουάρ Σαντάτ [4] και ο Χόσνι Μουμπάρακ [5] περιλαμβάνονται μεταξύ των ιθαγενών της επαρχίας αυτής˙ αν και οι οικογένειές τους μετανάστευσαν στο Κάιρο πριν γεννηθούν. Το ίδιο και ο σημερινός πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και ο Adly Mansour, ο επικεφαλής του συνταγματικού δικαστηρίου της Αιγύπτου, ο οποίος υπηρέτησε για λίγο ως προεδρεύων μετά την αποπομπή του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι [6] το 2013. Ο Sedki Sobhi, ο σημερινός υπουργός Άμυνας και ένας από τους πιθανούς διαδόχους του Σίσι, είναι από την Menoufi, όπως είναι και ο Ibrahim Mahlab, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός του Σίσι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2015. Ο κατάλογος των πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων που κατάγονται από την περιοχή αυτή είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός αν σκεφτεί κανείς ότι η Menoufia είναι η έβδομη μικρότερη επαρχία της Αιγύπτου (από τα 27) και η 11η πιο πυκνοκατοικημένη. «Εμείς αναθρέφουμε προέδρους όπως άλλα μέρη κατασκευάζουν έπιπλα», λέει ο Fawzy, καθώς ένα τρένο εισερχόταν στον μικρό σταθμό της Quesna.

Αιγύπτιοι και από αλλού [7] έχουν σημειώσει αυτήν την ιδιαιτερότητα, επίσης, καθιστώντας την περιοχή στόχο αμέτρητων ανεκδότων. «Είσαι Menoufi;», ρωτούν μερικές φορές εκείνοι από το Κάιρο αστειευόμενοι όταν κατηγορούν τους φίλους τους για μίζερη ή πονηρή συμπεριφορά. Αλλά οι Μενουφινοί τείνουν να βλέπουν τα επιτεύγματά της περιοχής τους με υπερηφάνεια. Έχουν επίσης κάποιες ιδέες για το από πού πηγάζουν. «Εκπαίδευση και πίστη», είπε ο Mohammed Makarem, ένας πωλητής χυμού γλυκόριζας ο οποίος εργάζεται σε ένα πολυσύχναστο τμήμα του αγροτικού δρόμου Καΐρου-Αλεξανδρείας έξω από την Quesna. «Αυτοί είναι οι πυλώνες μας, και μας επιτρέπουν να ευημερούμε».

14122016-1.jpg

Συγκομιδή σίτου στην Menoufia, τον Απρίλιο του 2013. MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS
-------------------------------------------------------

Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

Η ιστορία της υπερμεγέθους πολιτικής επιρροής της Menoufia ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο Abdel Aziz Fahmi Pasha, ένας εξέχων τοπικός φιλελεύθερος πολιτικός, αποφάσισε να βελτιώσει την ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης εκεί. Στις αρχές της δεκαετίας του 1890, έχοντας την πρόθεση να απελευθερωθεί από τους Βρετανούς -που είχαν καταλάβει την Αίγυπτο το 1882 και είχαν περιορίσει τις κρατικά χρηματοδοτούμενες εκπαιδευτικές ευκαιρίες που ήταν διαθέσιμες για Αιγυπτίους, σε μια προφανή προσπάθεια να κρατήσουν τους νέους υποτελείς εύκολα κυβερνωμένους- ο Fahmi έπεισε μια ομάδα συντοπιτών του γαιοκτημόνων από την Menoufi να δωρίσουν γη για την κατασκευή ιδιωτικά χρηματοδοτούμενων σχολείων. Το 1914, η οργάνωσή τους, ο Σύνδεσμος των Μετ’ Ευχαριστειών Προσπαθούντων, δίδασκε γύρω στο 15% των μη-αλλοδαπών μαθητών της Αιγύπτου, και η Menoufia είχε γίνει μια από τις πιο μορφωμένες επαρχίες της χώρας. Ο Ibrahim Eissa, ένας εξέχων σύγχρονος εκδότης εφημερίδων και πολιτικός της αντιπολίτευσης, παρακολούθησε ένα από τα σχολεία του Συνδέσμου, όπως έκανε κι ο Μουμπάρακ, όπου συνάντησε έναν από τους μελλοντικούς του υπουργούς Εσωτερικών, τον Zaki Badr. Στα χρόνια πριν τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ και τους Ελεύθερους Αξιωματικούς του που κατέλαβαν την εξουσία το 1952, το ότι μεγάλωσαν στην Menoufia τούς προσέφερε ένα πραγματικό πλεονέκτημα σε μια χώρα όπου πολλά σχολεία υποχρηματοδοτούνται και δεν έχουν επαρκές προσωπικό. Ακόμη και τώρα, το ποσοστό των φοιτητών που συνεχίζουν τις σπουδές τους μετά την ηλικία των 15 στην Menoufia είναι υψηλότερο από όσο στις περισσότερες άλλες αγροτικές επαρχίες της Αιγύπτου, υπερβαίνοντας το 80% κατά την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα.

Οι μετεπαναστατικές μεταρρυθμίσεις του Νάσερ απογύμνωσαν τα σχολεία του Συνδέσμου από την ανεξαρτησία τους -και από μεγάλο μέρος της ποιότητάς τους, λένε οι ντόπιοι. Αλλά οι δεκαετίες της ανώτερης εκπαίδευσης είχαν τοποθετήσει κατάλληλα πολλούς Μενουφινούς ώστε να επιτύχουν εξέχουσες θέσεις στη νέα στρατιωτική τάξη της Αιγύπτου. Εγγράμματοι νεαροί άνδρες από αυτή την επαρχία κατατάχθηκαν και ανέβηκαν στις βαθμίδες του στρατού του Νάσερ [8] τόσο γρήγορα που υπερεκπροσωπούνταν στο σώμα των αξιωματικών από τις πρώτες ημέρες της διακυβέρνησης Νάσερ. Αυτή η πρώιμη επιτυχία φαίνεται να έχει πείσει ακόμη περισσότερους νέους άνδρες από την Menoufia να αναζητήσουν τον πλούτο και το κύρος που προσφέρει η στρατιωτική σταδιοδρομία. «Αν είστε από την Quesna και βλέπετε τον Χ, ο οποίος είναι επίσης από την Quesna, να φορά την στολή του στρατηγού, μπορεί να δοκιμάσετε να συμμετάσχετε [στον στρατό], επίσης», είπε ο Samuel Tadros, ένας πολιτικός μελετητής, ιστορικός, και έχων καταγωγή από την Menoufi, ο οποίος είναι τώρα ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Hudson.