Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταστέλλονται στο Καζακστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταστέλλονται στο Καζακστάν

Η Astana κινείται προς τα πίσω
Περίληψη: 

Η κυβέρνηση του Καζακστάν διακηρύσσει ότι υποστηρίζει την βελτίωση της διακυβέρνησης, για παράδειγμα, με την οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου δημόσιου τομέα, με τακτικές διαβουλεύσεις με την κοινωνία των πολιτών, και με μια δικαστική μεταρρύθμιση ως μέρος του σχεδίου της να γίνει μια από τις κορυφαίες 30 πιο ανεπτυγμένες οικονομίες ως το 2050. Στην πραγματικότητα, ο καταπιεστικός έλεγχος επί της κοινωνίας και η καταστολή των διαφωνούντων εντείνονται.

Ο HUGH WILLIAMSON [1], ο διευθυντής για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch), επισκέφθηκε το Καζακστάν τον Νοέμβριο. Στις 24 Νοεμβρίου, το Human Rights Watch δημοσίευσε την έκθεση [2], «‘We Are Not the Enemy’: Violations of Workers’ Rights in Kazakhstan» (‘Δεν είμαστε ο εχθρός: Παραβιάσεις των δικαιωμάτων των εργαζομένων στο Καζακστάν’).

Ο εκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, φαίνεται να πιστεύει ότι η 25χρονη ιστορία του Καζακστάν αποτελεί ένα «θαύμα». [3] Ωστόσο, η ημέρα εορτασμού της ανεξαρτησίας στις 16 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε κάτω από τα σύννεφα μιας οικονομικής κρίσης. Η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά μόνο 0,5% το 2016, το χαμηλότερο ποσοστό από το 1998, κάτι που προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στους απλούς ανθρώπους.

Η ηγεσία του Καζακστάν, όμως, εμφανίζεται ως έχουσα αυτοπεποίθηση, προσπαθώντας να εστιάσει αλλού την προσοχή. Οι διαφημίσεις για την Astana Expo 2017, το τελευταίο έργο δημοσίων σχέσεων εντυπωσιασμού της χώρας, είναι παντού -σε αεροπλάνα, στάσεις λεωφορείων, ακόμη και στα πέτα των φρουρών ασφαλείας της κυβέρνησης.

Πράγματι, λίγες άλλες χώρες μεσαίου εισοδήματος εργάζονται σκληρότερα, ή αναμφισβήτητα είναι πιο επιτυχείς, καλλιεργώντας μια παγκόσμια εικόνα ευημερίας, πολυμορφίας, και ευθύνης. Η διεθνής νίκη-κλειδί της Astana το 2016 –το ότι πέτυχε μια διετή θητεία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών [4] αρχίζοντας από τον Ιανουάριο του 2017- ταιριάζει σε αυτό το μοτίβο.

Αλλά αυτές οι εκστρατείες προβολής είναι αποσυνδεδεμένες από την πραγματικότητα επί του εδάφους. Για πολλά χρόνια, η προσέγγιση του προέδρου του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, «πρώτα η οικονομία, αργότερα οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις», υποβάθμιζε την παραφωνία. Στο Καζακστάν δεν υπάρχουν ελεύθερες εκλογές, επιτρέπονται λίγες ανοιχτές ομιλίες, και η κυβέρνηση καταστέλλει σημαντικά τα ανθρώπινα δικαιώματα [5], αλλά τουλάχιστον μερικοί απλοί πολίτες είδαν τα οικονομικά οφέλη να συσσωρεύονται.

Τώρα, όμως, η πραγματικότητα καθιστά προφανές ότι η προσέγγιση ήταν μάλλον, «πρώτα η οικονομία, ποτέ οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις».

Η κυβέρνηση του Καζακστάν διακηρύσσει ότι υποστηρίζει την βελτίωση της διακυβέρνησης, για παράδειγμα, με την οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου δημόσιου τομέα, με τακτικές διαβουλεύσεις με την κοινωνία των πολιτών, και με μια δικαστική μεταρρύθμιση ως μέρος του σχεδίου της να γίνει μια από τις κορυφαίες 30 πιο ανεπτυγμένες οικονομίες ως το 2050. Στην πραγματικότητα, ο καταπιεστικός έλεγχος επί της κοινωνίας και η καταστολή των διαφωνούντων εντείνονται. Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, η οικονομική ύφεση έχει βάλει τις Αρχές στα όριά τους, και οι εικασίες για το ποιος θα διαδεχθεί τον Ναζαρμπάγιεφ, ο οποίος είναι 76 ετών, έχουν προσθέσει στην πίεση.

Οι εξελίξεις στα μέσα του 2016 ταρακούνησαν σίγουρα την κυβέρνηση. Πρώτα, τον Απρίλιο και τον Μάιο, υπήρξαν σπάνιες δημόσιες διαμαρτυρίες [6] σε διάφορες πόλεις κατά των σχεδίων της κυβέρνησης για την μεταρρύθμιση της ακίνητης περιουσίας που θα παρατείνει την περίοδο στην οποία οι αλλοδαποί θα μπορούσαν να μισθώνουν γη στο Καζακστάν από δέκα χρόνια στα 25. Στην συνέχεια, τρεις φερόμενες ως ισλαμιστικές εξτρεμιστικές επιθέσεις κατά αμάχων και στρατιωτικών στόχων, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο άφησαν 30 νεκρούς (συμπεριλαμβανομένων των επιτιθεμένων). Από τότε, το κίνητρο των Αρχών να χαλιναγωγήσουν τα κοινωνικά κινήματα που θα μπορούσαν, κατά την άποψή τους, να θέσουν μια απειλή, έχει κερδίσει το πάνω χέρι επί οποιασδήποτε εφαρμογής των πολύ απαραίτητων κοινωνικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων.

Με λίγα λόγια, το Καζακστάν κινείται προς τα πίσω και τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου υποφέρουν.

22122016-1.jpg

Το τζαμί Sultan Khazret, το μνημείο του λαού του Καζακστάν, και το Παλάτι της Δημιουργικότητας «Shabyt» στην Αστάνα, τον Σεπτέμβριο του 2013. SHAMIL ZHUMATOV / REUTERS
----------------------------------------

Η Anara Ibrayeva, η επικεφαλής της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) Kadyr Kasiyet, η οποία εργάζεται για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει τα στοιχεία για να το αποδείξει. Το μικρό γραφείο της στην φουτουριστική πρωτεύουσα του Καζακστάν συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με τις συνεχείς παρενοχλήσεις από το κράτος και τις διώξεις των ακτιβιστών, περιλαμβανομένων των υποστηρικτών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των υπερασπιστών του περιβάλλοντος και της εργασίας, των ακτιβιστών υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, των δικηγόρων, και των bloggers του Facebook. Σε κάποιο σημείο, τράβηξε από τα χαρτιά της ένα διάγραμμα που δείχνει την αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων που έχει τεκμηριώσει η ομάδα της -247 άτομα που αντιμετωπίζουν απειλές ή παρενοχλήσεις μεταξύ Οκτωβρίου 2015 και Ιουλίου 2016, 78 περισσότερα από πριν εννέα μήνες. Πολλές περιπτώσεις δεν καταγγέλλονται, είπε -ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα τρεις φορές υψηλότερος από όσο ο δικός της.

Ένας άλλος πίνακας δείχνει τους νέους νόμους που προτείνονται ή θεσπίζονται τα τελευταία δύο χρόνια οι οποίοι φαίνεται να έχουν στόχο τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ και τον έλεγχο της χρηματοδότησής τους. Τα μέτρα είναι ηπιότερα από ό, τι ο ρωσικός νόμος για τους «ξένους πράκτορες», ο οποίος στοχεύει ομάδες που λαμβάνουν χρηματοδότηση από το εξωτερικό, δήλωσε η Ibrayeva. «Αλλά ο αντίκτυπος είναι ο ίδιος». Η ομάδα της υφίστατο επίσης έναν χρονοβόρο φορολογικό έλεγχο κατά τον χρόνο της επίσκεψής μου -άλλη μια τακτική που χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση για να συρρικνώνει τους πόρους [των ομάδων] και να τις εμποδίζει να εργάζονται κανονικά.

Έπειτα, υπάρχουν η Lalisa Kharkova και ο Nurbek Kushakbaev, οι συνδικαλιστές που έχουν βιώσει το βαρύ χέρι των Αρχών τα τελευταία χρόνια. Κατά περίεργο τρόπο για την κυβέρνηση, η ημέρα της ανεξαρτησίας σηματοδότησε επίσης την πέμπτη επέτειο των συγκρούσεων στην Zhanaozen, στο δυτικό Καζακστάν, που ακολούθησαν την παρατεταμένη απεργία στην βιομηχανία πετρελαίου και άφησαν τουλάχιστον 12 νεκρούς. Η βία αποτέλεσε ένα σοκ για την χώρα, αλλά τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση στην συνέχεια για την καλύτερη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων είχαν σε μεγάλο βαθμό το αντίθετο αποτέλεσμα.