Γιατί η ευρωζώνη εξακολουθεί να στηρίζει το κοινό νόμισμά της

Ωστόσο, οι πολίτες της ευρωζώνης θέλουν επίσης να μείνουν στη νομισματική ένωση, διότι τους προσφέρει οφέλη. Παρά την ύφεση, πολλοί Ευρωπαίοι στο νότιο τμήμα της ευρωζώνης πιστεύουν ότι η ΕΕ και το ευρώ προσφέρουν ένα μέτρο δημοκρατικής σταθερότητας και ασφάλειας που οι εθνικοί τους θεσμοί δεν μπορούν. Στην περιοχή αυτή, οι περισσότεροι πολίτες εμφανίζονται να αποδίδουν τα οικονομικά προβλήματα των χωρών τους σε εγχώριες πηγές, όπως είναι οι ανίκανες ελίτ, τα αδύναμα εκπαιδευτικά συστήματα, και η έλλειψη αξιοκρατίας και θεσμικής διαφάνειας, κι όχι στο ίδιο το κοινό νόμισμα. Αν και η δημοφιλία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ μειώθηκε στον απόηχο της κρίσης της ευρωζώνης, η εμπιστοσύνη [13] στους εθνικούς θεσμούς στη νότια ευρωζώνη έχει πέσει ακόμα χαμηλότερα. Έτι περαιτέρω, σε κράτη όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία, τα οποία στράφηκαν προς την δημοκρατία σχετικά πρόσφατα [14] και υποφέρουν περισσότερο από την ανισότητα και την διαφθορά από όσο τα αντίστοιχα της Βόρειας Ευρώπης, οι απαιτήσεις του ευρώ χρησιμεύουν ως ένας ζουρλομανδύας για τις αρπακτικές εγχώριες ελίτ.

Τηλεοράσεις προς πώληση στην Ρώμη, τον Νοέμβριο του 2008. ALESSANDRO BIANCHI / REUTERS
-----------------------------------------------------

Ίσως κανένα χαρακτηριστικό του ευρώ δεν προσελκύει τους ανθρώπους στην νότια ευρωζώνη περισσότερο από όσο η σταθερότητά του. Πριν από την εισαγωγή του ευρώ, πολλοί πολίτες των χωρών της Μεσογείου έκρυβαν μεγάλο μέρος του πλούτου τους σε σταθερά ξένα νομίσματα, όπως το δολάριο ΗΠΑ και το γερμανικό μάρκο, ει δυνατόν στο εξωτερικό, επειδή φοβούνταν ότι οι διακυμάνσεις στην αξία των νομισμάτων των χωρών τους θα μείωναν τις αποταμιεύσεις τους. Κάποιοι το έκαναν και πάλι στο απόγειο της κρίσης του ευρώ [15] το 2011 και το 2012, όταν ο κίνδυνος αναπροσδιορισμού του ευρώ βρισκόταν στο αποκορύφωμά του, καθώς η Ισπανία και η Ιταλία βρέθηκαν κάτω από πίεση. Ωστόσο, το ευρώ έχει παραμείνει ως επί το πλείστον σταθερό, παρά την κρίση, γενικά αίροντας την πίεση στους Ευρωπαίους να κατέχουν ξένα νομίσματα. Η σταθερότητα του ευρώ έχει βοηθήσει να είναι εγγυημένες οι αποταμιεύσεις των συνταξιούχων, όπως δεν θα μπορούσαν με τα παλαιότερα νομίσματα. Έχει αποτρέψει τις ανησυχίες των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων για υποτιμήσεις. Και επέτρεψε στα μέλη της μεσαίας τάξης να έχουν ένα ισχυρό νόμισμα στις τσέπες τους όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό, όπως ακριβώς οι Αμερικανοί και Βρετανοί ομόλογοί τους. Αυτοί είναι όλοι λόγοι για να υποστηρίζουν την ένταξη στη νομισματική ένωση.

Στην βόρεια ευρωζώνη, επίσης, οι πολίτες εκτιμούν την σταθερότητα που προσφέρει το ενιαίο νόμισμα. Οι εξαγωγείς δεν έχουν πλέον να φοβούνται ότι οι Ιταλοί και οι Γάλλοι ανταγωνιστές τους θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την υποτίμηση της λιρέττας ή του φράγκου. Οι τουρίστες της μεσαίας τάξης από χώρες όπως η Γερμανία δεν χρειάζεται να ανησυχούν για την μετατροπή του νομίσματος, όταν ταξιδεύουν προς την Ιταλία ή την Ελλάδα.

Έτσι, οι πολίτες στην βόρεια και τη νότια ευρωζώνη εκτιμούν την σταθερότητα του νομίσματος για διαφορετικούς λόγους. Αλλά και στις δύο περιοχές, θεωρούν το ευρώ ως το πιο απτό σύμβολο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πράγματι, τα νομίσματα δεν είναι απλά οικονομικά φαινόμενα˙ είναι, επίσης, πολιτιστικά [φαινόμενα], και μπορούν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση κοινών ταυτοτήτων. Ενεργώντας ως μέσο για εκατομμύρια καθημερινών συναλλαγών, το ευρώ έχει καταστεί σταδιακά ένας κοινός κώδικας. Όπως το έχει θέσει ο πολιτικός κοινωνιολόγος Giovanni Moro [16], το ευρώ είναι «η μόνη υπάρχουσα κοινή γλώσσα» σε μια ένωση που χαρακτηρίζεται από γλωσσική κακοφωνία. Η εμπειρία των πολιτών της ευρωζώνης από την οικονομική κρίση του 2009 ενίσχυσε αυτόν τον δεσμό, ενώνοντάς τους ενάντια σε αυτό που πολλοί αισθάνθηκαν ότι ήταν επιθέσεις [17] από ξένους κερδοσκόπους. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το ευρώ είναι έτσι πολίτες της ΕΕ, με έναν τρόπο που διαφέρει από εκείνον των ομολόγων τους εκτός του νομισματικού μπλοκ. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί οι έξω από την ευρωζώνη συχνά δυσκολεύονται να καταλάβουν τους από μέσα.

Το ευρώ υπήρξε ένα είδος κοινωνικής κόλλας ακόμη και αν πολλοί Ευρωπαίοι διαφωνούν σχετικά με την διαχείριση του κοινού νομίσματος της ΕΕ. Πράγματι, ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας Thomas Risse έχει βρει ότι οι κοινοβουλευτικές συζητήσεις και οι οργανισμοί μέσων μαζικής ενημέρωσης κάλυψαν παρόμοιες θεματικές σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης κατά την διάρκεια της κρίσης του ευρώ -ένα σημάδι ότι οι άνθρωποι σε όλο το νομισματικό μπλοκ βίωσαν μαζί οικονομικά τραύματα. Η αντιπαράθεση είναι εγγενής σε κάθε πολιτική κοινότητα, και ακόμη και οι διαφωνίες για την πολιτική του ευρώ μπορούν να βοηθήσουν στην κατασκευή δεσμών, δεδομένου ότι βοηθούν στον εξευρωπαϊσμό της δημόσιας συζήτησης. Το ενιαίο νόμισμα έχει δημιουργήσει εντάσεις μεταξύ της νότιας Ευρώπης και της βόρειας και της πολιτικής αριστεράς και της δεξιάς, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό.

Τελικά, η ανθεκτικότητα της αξίας του ευρώ παρά την έκθεσή του σε μια υπαρξιακή κρίση θα μπορούσε να ενισχύσει την λαϊκή εμπιστοσύνη στο νόμισμα, όχι μόνο στη νότια ευρωζώνη, η οποία είναι συνηθισμένη στις νομισματικές διακυμάνσεις, αλλά και στην βόρεια, όπου οι άνθρωποι από καιρό φοβούνταν ότι το ευρώ θα καταστεί αδύναμο. Σε έναν αβέβαιο κόσμο, το σταθερό χρήμα μπορεί να είναι ένα ισχυρό σύμβολο κοινωνικής εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Οι Ευρωπαίοι δεν είναι ερωτευμένοι με το ευρώ, αλλά παρά τις προτάσεις των λαϊκιστών αμφισβητιών [18] όπως η Marine Le Pen [19] και ο Beppe Grillo, ούτε θέλουν να απαλλαγούν από αυτό -και υπάρχουν πολλοί θετικοί λόγοι γιατί συμβαίνει αυτό.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.