Πού διαφέρουν Τραμπ και Πούτιν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πού διαφέρουν Τραμπ και Πούτιν

Για τoν δεύτερο, η δημοσιότητα δηλώνει ψυχρό υπολογισμό

Για τον Τραμπ, ο οποίος είδε την προεκλογική του εκστρατεία ως μια επιχειρηματική ευκαιρία -που όχι μόνο αύξησε την εμπορική εικόνα του δισεκατομμυριούχου, αλλά και διοχέτευσε τα εκατομμύρια δολάρια των χορηγών του στην εταιρεία του για την χρήση του αεροπλάνου του, των ξενοδοχείων του, και άλλων υπηρεσιών- και ο οποίος φαίνεται να αντιμετωπίζει την προεδρία ως ένα άλλο μέσο τροφοδότησης μιας πείνας για θεαματικότητα, η δημοσιότητα είναι υψίστης σημασίας. Η τάση του Τραμπ να ορμά στους επικριτές του μπορεί τον διατηρεί στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, αλλά έχει ήδη κλονίσει την ασφάλεια των ΗΠΑ και βύθισε την κυβέρνησή του σε κρίση. Με την σειρά του, το χάος γύρω από την διοίκηση Trump έχει βοηθήσει περαιτέρω την Μόσχα σε έναν από τους μεγαλύτερους στόχους της: Να αποδυναμώσει την επιρροή και την ισχύ των ΗΠΑ. Πιθανώς ενθαρρυμένος να εξερευνήσει νέους ορίζοντες, ο Πούτιν φαίνεται να έχει αρχίσει προσεκτικά να προωθεί το πλεονέκτημά του. Μετά από ένα έτος σχετικής ησυχίας στην ανατολική Ουκρανία, οι υποστηριζόμενοι από την Ρωσία αυτονομιστές ενέτειναν πρόσφατα τις επιθέσεις που σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους μέχρι να απωθηθούν από τις ουκρανικές δυνάμεις. Και οι ειδήσεις της Τρίτης ότι η Μόσχα έχει αναπτύξει κρυφά έναν νέο πύραυλο cruise που παραβιάζει μια καθοριστική πυραυλική συνθήκη του 1987, παρουσιάζει στον Τραμπ το είδος των μεγάλων προκλήσεων που σάστιζαν την κυβέρνηση Ομπάμα. Κατά την διάρκεια του Σαββατοκύριακου, ρωσικά προπαγανδιστικά κρατικά κανάλια είχαν ήδη επιστρέψει στις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους από έναν «μονοπολικό», υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, κόσμο μετά από πολλές εβδομάδες που χαρακτηρίζονταν κυρίως από επαίνους για τον Trump. Σε μια χώρα της οποίας οι ηγέτες αντιμετωπίζουν την σάτιρα σαν να είναι κρυπτονίτης, δεν ήταν αμελητέο ότι η ναυαρχίδα των κυριακάτικων ειδησεογραφικών εκπομπών στην Ρωσία μέχρι που αναμετέδωσε μερικές από τις πιο αιχμηρές παρωδίες του Trump από το Saturday Night Live.

Ωστόσο, ο Trump έχει δείξει σημάδια ότι μπορεί να μην είναι έτοιμος να συναινέσει στα σχέδια του Πούτιν. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος, όπως και ο Πούτιν, διατηρεί το κύρος του εν μέρει μέσω απρόσμενων κινήσεων και φαινομενικών ανατροπών πάνω σε ψέματα -όπως το εφεύρημά του ότι μια μαζική εκλογική νοθεία τον εμπόδισε από το να κερδίσει την λαϊκή ψήφο τον Νοέμβριο- έχει ήδη μετατοπιστεί μακριά από την ρητορική της προεκλογικής του εκστρατείας υποδεικνύοντας ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα παραμείνουν στην θέση τους για την ώρα. Και νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η Nikki Haley, που εγκαταστάθηκε πρόσφατα ως πρέσβειρα του Τραμπ στα Ηνωμένα Έθνη, κατηγόρησε δημοσίως τις «επιθετικές ενέργειες» της Ρωσίας για την βία στην Ουκρανία. Πρόσθεσε ότι «η Κριμαία είναι τμήμα της Ουκρανίας».

Δεδομένης μιας τέτοιας ρητορικής, οι πιθανότητες είναι υψηλές ότι οι δύο εξοπλισμένες με πυρηνικά κυβερνήσεις θα το παρατραβήξουν σε κάποιο σημείο -μια προοπτική που δεν προσφέρει καμία άνεση. Το Κρεμλίνο έχει ήδη πει ότι γίνεται νευρικό σχετικά με την αξιοπιστία του επιρρεπούς σε κρίσεις Λευκού Οίκου υπό τον Τραμπ, με κορυφαίους αξιωματούχους να θεωρούν ότι για την αποπομπή του συμβούλου εθνικής ασφαλείας Mike Flynn αυτή την εβδομάδα –επειδή είπε ψέματα ότι διαβεβαίωσε την Μόσχα σχετικά με την χαλάρωση των κυρώσεων- ευθύνεται μια εκστρατεία από επικριτές. «Ο Trump είναι ο επόμενος στόχος», έγραψε στο tweeter ο κορυφαίος βουλευτής Aleksei Pushkov.

Όπως και αν αναπτυχθούν οι σχέσεις, ο πρωταρχικός κίνδυνος είναι ότι είτε μέσω συμπαιγνίας είτε μέσω σύγκρουσης, ο Trump, ο Πούτιν και άλλοι ηγέτες του κόσμου που αντιμετωπίζουν την εξωτερική πολιτική ως ένα παιχνίδι μεγάλων δυνάμεων του 19ου αιώνα, μπορούν να παγιώσουν την επιστροφή σε μια γεωπολιτική με γνώμονα τον εθνικισμό. Παρότι το αμοιβαίο συμφέρον τους στην διατήρηση των μύθων που χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν υποστήριξη -απειλές από εξωτερικούς εχθρούς, μια «πέμπτη φάλαγγα» εγχωρίως- θα μπορούσε να τους οδηγήσει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, είναι ενωμένοι στο κοινό τους συμφέρον της υπονόμευσης της Δυτικής φιλελεύθερης τάξης.

ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΩΝ ΗΠΑ;

Σίγουρα, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολύ διαφορετικές από πολλές απόψεις, μεγάλες και μικρές -από την θεμελίωση των Ηνωμένων Πολιτειών στην φιλοσοφία του Διαφωτισμού και την μακροζωία των δημοκρατικών παραδόσεων μέχρι την αντοχή της κοινωνίας των πολιτών της σήμερα. Αλλά οι χώρες έχουν γίνει παρόμοιες σε δύο σημαντικά σημεία μετά την ορκωμοσία του Trump στις 20 Ιανουαρίου. Αμφότερες έχουν ηγέτες που ανέλαβαν τα καθήκοντά τους με έναν λαϊκισμό που έπιασε απροετοίμαστους τους αντιπάλους τους, ανατρέποντας τα πολιτικά κατεστημένα των χωρών τους με πολέμους κουλτούρας που βοήθησαν στο «διαίρει και βασίλευε» επί των επικριτών τους. Οι καταστροφικές επιθέσεις τους στους επικριτές τους, έχουν επίσης προκαλέσει τους αντιπάλους τους να πιστεύουν ότι η μόνη τους πορεία δράσης είναι να αντισταθούν στα καθεστώτα με κάθε κόστος. Παρά το γεγονός ότι ο Trump μπορεί να μην έχει ακόμη δείξει σημάδια της θέλησης του Πούτιν να κλείσει επικριτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, δεν δίστασε να ευχηθεί να κλείσουν. Η νομοταγής αντιπολίτευση και ο συμβιβασμός -αυτά τα βασικά συστατικά των δημοκρατιών- δείχνουν πιο απίθανα μέρα με την ημέρα.