Η Γαλλία θα κινηθεί προς τα εμπρός ή εσωστρεφώς;

Οι γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2017 είναι οι πιο αξιοσημείωτες στην πρόσφατη ιστορία της Πέμπτης Δημοκρατίας. Για πρώτη φορά από τότε που ο Charles de Gaulle κέρδισε τις εναρκτήριες προεδρικές εκλογές το 1965, κανένας υποψήφιος σημαντικού κόμματος δεν θα φθάσει στον δεύτερο (και καθοριστικό) γύρο των εκλογών που θα πραγματοποιηθεί στις 7 Μαΐου. Οι δύο πρωτοπόροι είναι ηγέτες πολιτικών κομμάτων που δεν έχουν ποτέ πριν συμμετάσχει στην κυβέρνηση σε εθνικό επίπεδο.

Η Marine Le Pen έχει ηγηθεί του ριζοσπαστικού δεξιού Εθνικού Μετώπου από το 2011, όταν αντικατέστησε τον πατέρα της μετά από έναν σύντομο αλλά πικρό αγώνα. Από τότε, έχει σταθεροποιήσει την θέση της μέσα στο κόμμα, ενώ εστιάζει σε δύο ζητήματα: Αντίθεση στην μετανάστευση και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα ζητήματα αυτά έχουν προσελκύσει πιστή και αυξανόμενη εκλογική υποστήριξη, αλλά η ακραία τοποθέτηση του κόμματος έχει επίσης περιορίσει την ικανότητά του να προσελκύει ψηφοφόρους από άλλα πολιτικά κόμματα. Περαιτέρω, το Εθνικό Μέτωπο είχε μικρή επιτυχία στην διαμόρφωση συμμαχιών με πιο παραδοσιακά κόμματα της κεντροδεξιάς. Ως εκ τούτου, παρά την αυξανόμενη εκλογική υποστήριξη από την ίδρυσή του το 1972, το κόμμα έχει κερδίσει μόνο μια χούφτα τοπικών εκλογών, έχει συμμετάσχει σε μερικές περιφερειακές διοικήσεις, και δεν έχει ποτέ εξεταστεί η συμμετοχή του σε οποιαδήποτε εθνική κυβέρνηση. Παρά το γεγονός ότι το Εθνικό Μέτωπο είναι εδώ και καιρό ένας πραγματικός εκλογικός αντίπαλος για τα «κατεστημένα» κόμματα της δεξιάς και της αριστεράς, ποτέ δεν ήταν ένα σοβαρό κυβερνητικό κόμμα. Παρ’ όλα αυτά, έχει επηρεάσει την πολιτική ατζέντα, ιδιαίτερα στα θέματα της μετανάστευσης.

Η καλύτερη πιθανότητα που είχε το Εθνικό Μέτωπο για να κυβερνήσει στην πραγματικότητα ήταν ανέκαθεν η Προεδρία, η οποία καταλαμβάνεται με απευθείας εκλογές, αφιλτράριστες από ένα εκλεκτορικό σώμα ή από κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες. Το 2002, ο Jean Marie Le Pen, ο πατέρας της Marine Le Pen, ήρθε δεύτερος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, νικώντας με μικρό περιθώριο τον σοσιαλιστή τότε πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν˙ αλλά ο Λεπέν ηττήθηκε στον δεύτερο γύρο από τον Ζακ Σιράκ, ο οποίος έλαβε την υποστήριξη όλων των άλλων μεγάλων κομμάτων. Ωστόσο, οι εκλογές αυτές είναι διαφορετικές. Η Marine Le Pen, η κορυφαία υποψήφια, είναι σταθερά πέντε έως έξι ποσοστιαίες μονάδες [1] μπροστά από τον πλησιέστερο ανταγωνιστή της. Ο François Fillon, ο επίσημος υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος –το πρώην κόμμα της Ένωσης για ένα Λαϊκό Κίνημα του Σιράκ- έχει εμπλακεί σε ισχυρισμούς περί κατάχρησης του δημοσίου χρήματος και χάνει την στήριξη του δικού του κόμματος. Και ο επίσημος υποψήφιος του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Benoit Hamon, δεν φαίνεται πλέον να είναι σοβαρός διεκδικητής. Πράγματι, οι εκλογές έχουν πλέον φύγει από τα χέρια των πολιτικών κομμάτων που έχουν κυβερνήσει την Γαλλία από τα πρώτα χρόνια της Πέμπτης Δημοκρατίας.

Ο Emmanuel Macron, ο κεντροαριστερός υποψήφιος ο οποίος είναι πιθανό να αντιμετωπίσει την Λεπέν στον δεύτερο γύρο, αυτή την στιγμή επωφελείται από ένα ρήγμα στο κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα, υπό το οποίο υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σαν τον Valéry Giscard d'Estaing (τον ηγέτη ενός μικρού κεντρώου κόμματος και πρώην υπουργό Οικονομίας) ο οποίος το 1974 εκμεταλλεύτηκε μια διάσπαση στο κόμμα του Ντε Γκωλ, η οποία ξεκίνησε από τον Σιράκ, για να ιδρύσει την Ομοσπονδία των Ανεξάρτητων Ρεπουμπλικάνων και να κερδίσει την Προεδρία. Ο Macron φαίνεται έτοιμος να κερδίσει την υποστήριξη τουλάχιστον ορισμένων ανώτερων στελεχών του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Προς το παρόν, ο Macron επωφελείται από την κατάρρευση της εκστρατείας του Φιγιόν. Ο αγώνας θα μπορούσε να αλλάξει αν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα καταφέρει να αντικαταστήσει τον Fillon (ο οποίος κέρδισε την αρχική εκλογή του), αλλά αυτό φαίνεται απίθανο δεδομένου ότι εκείνος δείχνει να έχει πάρει την απόφαση να κατέβει στις εκλογές εναντίον των «ελίτ» του δικού του κόμματος. Αντιμετωπίζοντας μια εντεινόμενη δικαστική έρευνα για διαφθορά, έχει επιτεθεί στους «μη εκλεγμένους» δικαστές, τους δημοσιογράφους που «λιντσάρουν» και τους «συνωμότες» ηγέτες του δικού του κόμματος, οι οποίοι λέει ότι είναι όλοι εναντίον του.

Είναι πιθανό ότι οι πολιτικοί τόσο από το Σοσιαλιστικό όσο και από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, αντιμέτωποι με την Marine Le Pen του Εθνικού Μετώπου, της οποίας η εκλογική υποστήριξη είναι τώρα πολύ ισχυρότερη από εκείνη του πατέρα της πριν από 15 χρόνια, θα αρχίσουν να κινούνται πιο ανοιχτά προς τον Macron. Ωστόσο, μεταξύ των απλών βουλευτών των δύο μεγάλων κομμάτων, ο σοσιαλιστής πρώην υπουργός Οικονομίας αντιμετωπίζεται με μεγάλη δυσπιστία. Παρά το γεγονός ότι συγκρινόμενη με οποιουσδήποτε από τους άλλους μεγάλους θεσμούς της Γαλλίας, η εμπιστοσύνη του κοινού στα πολιτικά κόμματα είναι η χαμηλότερη στο 8%, κανένας υποψήφιος από την εποχή του de Gaulle δεν έχει κερδίσει ποτέ προεδρικές εκλογές χωρίς την υποστήριξη ενός μεγάλου κόμματος. Επιπλέον, οι Γάλλοι ψηφοφόροι τείνουν να είναι πιστοί στο κόμμα τους.

Ωστόσο, αυτές οι εκλογές θα μπορούσαν να τα αλλάξουν όλα αυτά. Αμφότεροι οι κορυφαίοι υποψήφιοι έχουν οικοδομήσει ισχυρές εκλογικούς μηχανισμούς. Επί πολλά χρόνια, το Εθνικό Μέτωπο έχει επεκτείνει το δίκτυο των τοπικών και περιφερειακών αξιωματούχων του, καθώς επίσης των αφοσιωμένων εθελοντών του. Το κίνημα του Macron διαθέτει τώρα περισσότερα από 200.000 εγγεγραμμένα μέλη που έχουν εισρεύσει σε λιγότερο από ένα χρόνο, και πολύ περισσότερα από όσα του –πλέον με πεσμένο ηθικό- Σοσιαλιστικού Κόμματος. Αμφότεροι οι υποψήφιοι είναι καλά οπλισμένοι αντάρτες μέσα στο γαλλικό πολιτικό σύστημα.

Σίγουρα υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ των προγραμμάτων που παρουσίασαν αμφότεροι τον Φεβρουάριο. Όπως ανέπτυξε η Le Pen στο μανιφέστο της εκστρατείας της [2], η παγκοσμιοποίηση είναι η ρίζα των προβλημάτων της Γαλλίας: