Η επικίνδυνη κατάσταση των ποταμών του Ιράκ

Από την στιγμή στις αρχές του 2014 κατά την οποία μαχητές από το Ισλαμικό Κράτος [1] (επίσης γνωστό ως ISIS) όρμησαν στην Φαλούτζα και κατέλαβαν το φράγμα της πόλης, ο Μοχάμεντ Αμίν φοβόταν το χειρότερο. Ως ένας γεωργός ο οποίος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ένα γηρασμένο δίκτυο καναλιών που ρέει ανατολικά από τον ποταμό Ευφράτη [2], ο Amin ήξερε πόσο εύκολα οι τζιχαντιστές θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις καλλιέργειές του. Και έτσι, όταν η οργάνωση έκλεισε το φράγμα Φαλούτζα τον Αύγουστο, πλημμυρίζοντας ένα μεγάλο μέρος της γεωργικής ζώνης της Βαγδάτης και σταματώντας την προώθηση του Ιρακινού στρατού, ο Αμίν ήταν καλύτερα προετοιμασμένος από όσο οι περισσότεροι. «Κράτησα ψηλά τους σπόρους μου, το λίπασμα μου, τα πάντα. Είχα αυτό το προαίσθημα», είπε.

Αλλά αυτό που ούτε ο ίδιος ούτε οι γείτονές του, όλοι τους αγρότες εργαζόμενοι στην γη στην σκιά της διαβόητης πρώην φυλακής των ΗΠΑ, θα μπορούσαν να προβλέψουν ήταν η μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική ζημία που το ISIS θα μπορούσε να προκαλέσει στην περιοχή, ακόμη και ηττώμενο. Αφότου εκδιώχθηκαν από την Φαλούτζα τον Μάιο του 2016, οι τζιχαντιστές ανατίναξαν έξι από τις δέκα πύλες του φράγματος, αναγκάζοντας τους υπαλλήλους να μειώσουν την ροή στα κανάλια. Εννέα μήνες αργότερα, και ακόμη χωρίς νερό, τμήματα της ανατολικής επαρχίας Ανμπάρ είναι κατάξερα. «Βρώμικο νερό, έλλειψη νερού, κανάλια σε κακή κατάσταση: Νομίζαμε ότι είχαμε δει τα πάντα», δήλωσε ο Αμίν, κοιτάζοντας έξω πάνω από ξεραμένα χωράφια του. «Τώρα είναι ακόμα χειρότερα, όμως. Μετά από αυτά τα ζώα, δεν υπάρχει καθόλου νερό».

Μεγάλο μέρος των αναφορών στο ISIS έχει –δικαιολογημένα- επικεντρωθεί στο ανθρώπινο κόστος της τρομοκρατίας του. Αλλά τα δύο μεγάλα ποτάμια του Ιράκ έχουν επίσης πληγεί σκληρά, και οι συνέπειες είναι πιθανό να διαρκέσουν πολύ μετά από την ενδεχόμενη διάλυση της ομάδας. Ήδη ταλαιπωρούμενοι από μια σειρά από προβλήματα, ο Ευφράτης και ο Τίγρης έχουν βρωμιστεί με πτώματα, λερωθεί με απόβλητα πυρομαχικών, και σπαρθεί με άχρηστες υδάτινες υποδομές κατά τα τελευταία τρία χρόνια. Για μια χώρα που εξαρτάται από αυτές τις φημισμένες υδάτινες οδούς για την άρδευση άνω του 80% της γεωργίας της, τα πρόσθετα δεινά έχουν ωθήσει τους Ιρακινούς αγρότες στο χείλος του γκρεμού. «Οι άνθρωποι έχουν επιζήσει, αλλά χωρίς νερό και με όλη αυτή την ζημιά, εξακολουθούν να υποφέρουν», δήλωσε ο Hassan Janabi, η Ιρακινός υπουργός Υδάτινων Πόρων. «Υπήρξε η χρήση του νερού ως όπλο στον απολύτως χειρότερο βαθμό».

Η καταστροφή άρχισε σχεδόν αμέσως αφότου το ISIS κατέλαβε τμήματα των κοιλάδων των ποταμών το καλοκαίρι του 2014. Αξιοποιώντας καταληφθέντα αρδευτικά έργα στην Φαλούτζα, το Ραμάντι, και την ανάντη της Συρίας, υδρολόγοι στις τάξεις του ISIS πρώτα πλημμύρισαν και στην συνέχεια απόκοψαν χωράφια [3] περίπου 250 μίλια πέρα από τους τομείς ελέγχου του ISIS. Στην Φαλούτζα, ένας μαχητής, ο οποίος ήταν παλαιότερα μηχανικός υδάτων στο Σουδάν, φέρεται να οργάνωσε το σχέδιο το οποίο έπνιξε 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα πεδιάδων μεταξύ του Ευφράτη και της Βαγδάτης, και μόνο. Όταν δεν κατέστρεφαν καλλιέργειες αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, οι μαχητές του ISIS χρησιμοποιούσαν επίσης τον Τίγρη ως μαζικό τάφο. Τουλάχιστον 100 από τους περίπου 1.700 Ιρακινούς δόκιμους του στρατού που σφαγιάστηκαν στο στρατόπεδο Speicher τον Ιούνιο του 2014 ρίχτηκαν στα ρηχά νερά του. Κατά την διάρκεια των επόμενων μηνών, ψαράδες στα βόρεια της Σαμάρα παραπονέθηκαν ότι πτώματα μπλέκονταν στα δίχτυα τους.

Ο χάρτης του Ιράκ. Πηγή: http://www.ezilon.com/maps/asia/iraq-physical-maps.html
----------------------------------------------------------------------

Και η ζημία μόνο επιδεινωνόταν καθώς περνούσε ο καιρός. Καθώς το ISIS απωθείτο, χωριό με χωριό, οι δυνάμεις του στράφηκαν στην τακτική της καμένης γης. Υποχωρούντες μαχητές ανατίναζαν γέφυρες, μπλόκαραν κανάλια, και φύτευαν νάρκες ανάμεσα στα ερείπια των σταθμών άντλησης. Άνοιξαν με εκρηκτικά μεγάλες τρύπες στο κανάλι άρδευσης Dibis προς Taza Khurmatu, συμβάλλοντας σε μια κατά 80% μείωση της παραγωγής σιταριού της επαρχίας Κιρκούκ από το 2014. Πιο πρόσφατα, καθώς τα συμμαχικά στρατεύματα πλησίαζαν στα τελευταία ιρακινά εδάφη τους στην Μοσούλη, οι τζιχαντιστές πυρπόλησαν δεκάδες πηγάδια πετρελαίου στην Qayyarah, στα νότια της πόλης. Δορυφορικές εικόνες [4] δείχνουν ότι ορισμένα από αυτά τα πηγάδια έχουν αρχίσει να διαρρέουν σε ένα παραπόταμο του Τίγρη.

ΕΝΑ ΘΛΙΒΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ