Οι εθνικιστές της πΓΔΜ θα φέρουν την χώρα στην καταστροφή;

Οι διαμφισβητούμενες εκλογές του 2016 αναδεικνύουν τα ακατέργαστα ρήγματα μιας χώρας. Η έντονη πόλωση φέρνει διαδηλωτές στο δρόμο. Μια επίσημη έρευνα επικρέμαται πάνω από το πιο ισχυρό πρόσωπο του έθνους, το οποίο ενεργεί για να αποτρέψει την διαδικασία. Αντί να αντιταχθούν σε αυτήν την καταφανή παραβίαση αρχών, οι Ρεπουμπλικανοί των ΗΠΑ είτε ανασηκώνουν τους ώμους τους είτε παρέχουν έμμεση στήριξη στον αρχηγό που τώρα είναι καταπολεμούμενος. Η Μόσχα παρακολουθεί την κατάσταση με χαρά, προσπαθώντας να σπείρει αμφιβολίες για τα θεσμικά όργανα της χώρας -και μάλιστα για την ίδια την ιδέα της δημοκρατίας.

Παρ’ όλο που οι παραλληλισμοί είναι εντυπωσιακοί, η παραπάνω περιγραφή δεν αναφέρεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας [1], μια μικρή βαλκανική χώρα που αποδεικνύεται γρήγορα ότι αποτελεί παράδειγμα του τι συμβαίνει στις δημοκρατίες όταν οι ηγέτες μπορούν να αγνοούν το κράτος δικαίου. Καθώς η σταθερότητα της πΓΔΜ κρέμεται από μια κλωστή, οι Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές στο Κογκρέσο των ΗΠΑ έχουν εισέλθει ανεύθυνα στην κρίση -και με αυτόν τον τρόπο ενθάρρυναν την εντατικοποίηση της ανάμειξης της Ρωσίας.

Η αστυνομία της πΓΔΜ συνοδεύει τραυματίες βουλευτές, συμπεριλαμβανομένου του σοσιαλδημοκράτη ηγέτη Zoran Zaev, κοντά στην βουλή των Σκοπίων, τον Απρίλιο του 2017. OGNEN TEOFILOVSKI / REUTERS
------------------------------------------

ΕΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΠΟΥ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΥΕΙ

Η κακή συμπεριφορά της κυβέρνησης στα Σκόπια, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες, κινητοποιείται από την απειλή ποινικών διώξεων. Ο αυταρχικός πρώην πρωθυπουργός της χώρας, Νίκολα Γκρουέφσκι, είναι αντικείμενο πολλών ερευνών που ξεκίνησαν πέρυσι από ειδικούς εισαγγελείς. Οι κατηγορίες ξεκίνησαν για πρώτη φορά το 2015, όταν ο ηγέτης του αντιπολιτευτικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Zoran Zaev, δημοσιοποίησε μια σειρά από υποκλαπείσες συνομιλίες που φάνηκαν να αποκαλύπτουν συστηματική κατάχρηση από ανώτερους αξιωματούχους στην κυβέρνηση Gruevski, πιθανώς συμπεριλαμβανόμενης ακόμη και συνωμοσίας για να καλύψουν μια δολοφονία. Οι εντυπωσιακές αποκαλύψεις πυροδότησαν επίμονες διαδηλώσεις και αυξανόμενη ένταση, θέτοντας την πΓΔΜ σε βίαιη αντιπαράθεση.

Η παρέμβαση στην κρίση από την ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες οδήγησε στην Συμφωνία του Przino [2], η οποία έκανε δυνατή την ειδική δίωξη και ανάγκασε τον κάποτε αήττητο Γκρουέφσκι να αποχωρήσει τον Ιανουάριο του 2016 εν αναμονή νέων εκλογών τρεις μήνες αργότερα. Με δεδομένο τον πλήρη έλεγχο της δικαστικής εξουσίας από την κυβέρνησή του τότε, ο Γκρουέφσκι αρχικά υπολόγισε εσφαλμένα ότι θα επηρεάσει εύκολα τον ειδικό εισαγγελέα και ότι κανένα δικαστήριο στην πΓΔΜ δε θα δεχόταν αποδεικτικά στοιχεία από παράνομες μαγνητοφωνήσεις. Η μη τήρηση των όρων της συμφωνίας, ιδίως όσον αφορά τους όρους για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, καθυστέρησε τις εκλογές μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο. Μόλις ολοκληρώθηκαν, το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE του Γκρουέφσκι απέτυχε για λίγο να εξασφαλίσει μια πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο: Το κόμμα κέρδισε 51 έδρες έναντι 49 για την σοσιαλδημοκρατική αντιπολίτευση του Zaev στην βουλή των 120 εδρών. Ο αυταρχικός Γκρουέφσκι απέτυχε επίσης να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, καθώς τα αλβανικά κόμματα απέρριψαν το αίτημά του για τερματισμό της ειδικής δίωξης. (Οι εθνοτικοί Αλβανοί μετρούν περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της πΓΔΜ και αποτελούν συνεχή εταίρο συνασπισμού στις κυβερνήσεις της χώρας).

Το «σχέδιο Β» του Γκρουέφσκι ήταν να προσπαθήσει να αναγκάσει για νέες εκλογές με το πρόσχημα [3] ότι η πολιτική κρίση έφτασε σε αδιέξοδο μετά από μερικούς μήνες κωλυσιεργιών του VMRO-DPMNE και μην αφήνοντας την νέα πλειοψηφία να εκλέξει πρόεδρο του Κοινοβουλίου. Θα προσπαθούσε στην συνέχεια να επηρεάσει τα αποτελέσματα μέσω ενός συνδυασμού νοθείας και εκφοβισμού. Από τον Μάρτιο, ο συνεργάτης του Γκρουέφσκι, ο πρόεδρος Gjorge Ivanov, αρνείται στον Zaev να δημιουργήσει μια κυβέρνηση, κλιμακώνοντας την κρίση. Πριν από δύο εβδομάδες, το αδιέξοδο οδήγησε σε μια βίαιη αντιπαράθεση. Ο Ζάεφ κατάφερε να πραγματοποιήσει μια ψηφοφορία για τον νέο πρόεδρο της βουλής ο οποίος τυχαίνει να είναι Αλβανός. Εξαγριωμένοι ότι η νέα πλειοψηφία επέλεξε Αλβανό πρόεδρο βουλής, οι οπαδοί της VMRO-DPMNE εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο [4] ενώ η αστυνομία παρακολουθούσε, και μάλιστα μερικοί από αυτούς ακολούθησαν τον όχλο, χτυπώντας μέλη της αντιπολίτευσης. Μια σκανδαλώδης φωτογραφία [5] από την σκηνή δείχνει τον Zaev με αίμα να αναβλύζει από το μέτωπό του, καθώς προσπαθεί να ηρεμήσει τους θορυβώδεις επιτιθέμενους.

Ο Γκρουέφσκι και ο Ιβάνοφ ανακήρυξαν τους εαυτούς τους ως πατριώτες υπερασπιστές της πλειοψηφίας των εθνοτικά «Μακεδόνων» ενάντια στην προοπτική μιας κυβέρνησης υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών και των εταίρων τους στον [πολιτικό] συνασπισμό Αλβανών, η οποία ισχυρίζονται ότι θα θέσει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της πΓΔΜ. Το VMRO-DPMNE πρότεινε ότι ο Ζάεφ και οι Σοσιαλδημοκράτες είναι προδότες που συγκατατέθηκαν στην υποτιθέμενη αποσχιστική πλατφόρμα των Τιράνων [7], ένα σύνολο [8] αιτημάτων από ορισμένα αλβανικής πλειοψηφίας πολιτικά κόμματα, προκειμένου να εξασφαλίσουν εταίρους για συνασπισμό. Μεταξύ των στόχων της πλατφόρμας είναι να καταστεί η αλβανική γλώσσα επίσημη γλώσσα σε όλη την χώρα, παράλληλα με την «μακεδονική».