Η σύγκλιση απόψεων Τραμπ και Πούτιν

Αν οι συνομιλίες του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, την Παρασκευή αποκάλυψαν κάτι, αυτό ήταν ότι ο Πούτιν βρίσκεται στα καλύτερά του.

Έχει περάσει σχεδόν δύο δεκαετίες προσπαθώντας να αναγκάσει την Δύση να δεχτεί την αντίληψή του για την εξωτερική πολιτική ως ανταγωνισμό του 19ου αιώνα για σφαίρες επιρροής, κυρίως ανατρέποντας Δυτικά συμφέροντα και αξίες -μεταξύ άλλων, μέσω της εισβολής του στην Ουκρανία το 2014, την αντίθεσή του στις Δυτικές ενέργειες στην Συρία με μια δολοφονική εκστρατεία βομβαρδισμών και την ανάμιξή του στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ πέρσι. Όλο αυτό το διάστημα, έχει επιδιώξει την επικύρωση για τέτοιες ενέργειες, κερδίζοντας την αποδοχή του ως σημαντικού παράγοντα στο διεθνές τραπέζι. Όταν ο Trump και ο Πούτιν συναντήθηκαν στην πρώτη τους κατά πρόσωπο συνάντηση στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του G-20 στο Αμβούργο την περασμένη εβδομάδα, αυτό ακριβώς του έδωσε ο Τραμπ.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump και ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin, στο Αμβούργο της Γερμανίας, τον Ιούλιο του 2017. CARLOS BARRIA / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Η όλο νόημα χειραψία και η συνωμοσιολογική δυσφήμιση των Αμερικανών δημοσιογράφων ήταν ήδη μια πλούσια ανταμοιβή για τον Πούτιν. Αλλά υπήρχαν περισσότερα για τους Ρώσους, καθώς και πιο πολλή ουσία. Αν και δεν φαίνεται να δημοσιοποιηθούν πρακτικά της συνάντησης, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson, είπε ότι ο Trump «σωστά επικεντρώθηκε στο πώς ... μπορούμε να προχωρήσουμε» από τις εκλογές. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, εν τω μεταξύ, ανέφερε ότι ο Trump είπε στον Πούτιν ότι έχει αποδεχτεί την άρνηση του Ρώσου ηγέτη πως έχει εμπλακεί [στις αμερικανικές εκλογές] και ότι ορισμένοι «κύκλοι» στις Ηνωμένες Πολιτείες υπερβάλλουν στο θέμα των ρωσικών κυβερνο-επιθέσεων. Παρά το γεγονός ότι ο Λευκός Οίκος εξέδωσε μια διαφορετική εκδοχή των συζητήσεων, δεν προσέφερε κανένα στοιχείο που να έρχεται σε αντίθεση με την ρωσική καταγραφή. Συμφωνίες για την εγκαθίδρυση μιας ομάδας εργασίας για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, και για να αρχίσει μια συνεργασία στην Συρία -δύο περιοχές στις οποίες οι Ρωσικές ενέργειες έρχονται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ- έδειξαν σαν η διοίκηση Trump να επιδιώκει ενεργά την ατιμωρησία του Κρεμλίνου εις βάρος της μόχλευσης των ΗΠΑ επί της Μόσχας. Ο Trump αργότερα εγκατέλειψε την πρωτοβουλία της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο μετά από μια χιονοστιβάδα επικρίσεων από όλες τις πλευρές. «Δεν είναι η πιο χαζή σκέψη που έχω ακούσει ποτέ, αλλά είναι πολύ κοντά», είπε στην εκπομπή του NBC, Meet the Press, ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Lindsey Graham.

Ούτε κάτι άλλο θα πρέπει να αναμένεται. Πολλοί ειδικοί, όπως ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ρωσία Michael McFaul και, σύμφωνα με πληροφορίες, μέλη της ίδιας της διοίκησης του Τραμπ, εκλιπαρούσαν τον Trump πριν από την συνάντηση να αντισταθεί στον Πούτιν. Αντ' αυτού, φέρεται να προέτρεψε τους βοηθούς του να βρουν πιθανές παραχωρήσεις -για παράδειγμα, άρση των κυρώσεων κατά της Μόσχας- ως σαν η μοναδική υπερδύναμη του κόσμου, κι όχι το διεφθαρμένο πετρο-κράτος του Πούτιν, να ήταν ο πιο αδύναμος εκ των δύο. Σχετικά με τις κυρώσεις, τουλάχιστον, ο καταπολεμούμενος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει πολύ λίγα περιθώρια για ελιγμούς, με τους Ρεπουμπλικανούς στο Κογκρέσο και το μεγαλύτερο μέρος της διοίκησής του να τίθενται ενάντια σε κάθε άνοιγμα προς την Ρωσία, και με την προεδρία του σε κίνδυνο από την έρευνα σχετικά με την εκλογή εμπλοκή του Κρεμλίνου και την πιθανή συμπαιγνία με την προεκλογική εκστρατεία του Trump -με περισσότερα στοιχεία να προκύπτουν σχεδόν καθημερινά.

Εορτασμοί για την Ημέρα της Πρωτοχρονιάς στην Μόσχα, τον Ιανουάριο του 2011. TATYANA MAKEYEVA / REUTERS
--------------------------------------------------

Ο Πούτιν, αντίθετα, φαίνεται να βρίσκεται στην -ή τουλάχιστον πολύ κοντά στην- κορύφωση της ισχύος του. Έχει περάσει δεκαοχτώ χρόνια στο πηδάλιο της Ρωσίας χτίζοντας μεθοδικά ένα σύστημα επιβολής του νόμου που δίνει στις Αρχές την διακριτική ευχέρεια να χαρακτηρίζουν σχεδόν οποιαδήποτε ενέργεια ως παράνομη, μέχρι και τα «like» στο Facebook. Και όποιον ρόλο κι αν έπαιξε η παρέμβαση της Μόσχας στη νίκη του Τραμπ στις εκλογές του περασμένου έτους, η αντίληψη ότι ο Πούτιν βοήθησε να φυτευτεί μια πυρηνική βόμβα μέσα στην πολιτική του Λευκού Οίκου, τον κάνει να φαίνεται όλο και ισχυρότερος στην πατρίδα του. Εν τω μεταξύ, αποσπά την προσοχή των Δυτικών χωρών από την αντιμετώπιση της εγχώριας καταστολής του, αναγκάζοντάς τις να πολεμήσουν μια αμυντική μάχη οπισθοφυλακών με τους όρους του Πούτιν.

Δεδομένης της προφανούς ισχύος του Πούτιν, μπορεί να είναι δελεαστικό για τους αντιπάλους του να τα παρατήσουν. Όμως, ελλείψει οποιασδήποτε διακριτής πολιτικής των ΗΠΑ για την Ρωσία -κάτι που αντανακλάται εξόφθαλμα από την έλλειψη ατζέντας της διοίκησης για τις συνομιλίες της τελευταίας εβδομάδας- είναι πιο σημαντικό από ποτέ για τους προοδευτικούς νομοθέτες, τους κυβερνητικούς αξιωματούχους και άλλα μέλη του οικοδομήματος της εξωτερικής πολιτικής, να χαράξουν τις δικές τους πολιτικές για την Ρωσία, που θα πιέσουν την διοίκηση και θα υποστηρίξουν την ρωσική αντιπολίτευση, όπως τον Alexei Navalny -ο οποίος έπεισε χιλιάδες διαδηλωτές να διακινδυνεύσουν την σύλληψή τους τον περασμένο μήνα, πραγματοποιώντας συλλαλητήρια σε όλη την χώρα- και τον Vladimir Kara-Murza, ο οποίος επέζησε από μια προφανή απόπειρα δηλητηρίασης τον Φεβρουάριο για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια.

Μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν τον Nikolai Polozov, ο οποίος επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον πρόσφατα για να [της ζητήσει να] ενθαρρύνει την υποστήριξη προς την αντιπολίτευση. Όντας ένας από τον φθίνοντα αριθμό των δημοσίων προσώπων που εξακολουθούν να συγκρούονται με το Κρεμλίνο, ο 37χρονος δικηγόρος των πολιτικών δικαιωμάτων υπερασπίστηκε τους αντίστοιχους του συγκροτήματος Pussy Riot˙ τη Nadiya Savchenko, την απαχθείσα Ουκρανή στρατιωτική πιλότο που πρόσφατα οδηγήθηκε σε δίκη στην Ρωσία με την κατηγορία της συνενοχής της στον θάνατο δύο Ρώσων δημοσιογράφων˙ και διαδηλωτές που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις το 2011-12 κατά των ρωσικών Αρχών. Τώρα ξοδεύει τον περισσότερο χρόνο του στην Κριμαία, όπου εκπροσωπεί δύο Τατάρους της Κριμαίας που μάχονται την δίωξη της εθνοτικής ομάδας τους μετά την προσάρτηση της ουκρανικής χερσονήσου της Μαύρης Θάλασσας από την Ρωσία το 2014.

Πελάτες του είναι αναπληρωτές πρόεδροι της Mejlis, το αντιπροσωπευτικό Σώμα των τουρκικών εθνοτικών μειονοτήτων η παρουσία των οποίων στην Κριμαία προηγείτο από μακρού χρόνου της πρώτης της κατάκτησης από την Ρωσία στα τέλη του 18ου αιώνα. Η Μόσχα ανακήρυξε την Mejlis ως «εξτρεμιστική» οργάνωση και απαγόρευσε τις δραστηριότητές της στην Ρωσία. Ένας από τους κατηγορούμενους, ο Akhtem Chiygoz, βρίσκεται ήδη υπό κράτηση από το 2014, όταν κατηγορήθηκε για την διοργάνωση μιας διαμαρτυρίας κατά της επικείμενης προσάρτησης της Κριμαίας, πριν αυτή συμβεί. Ο δεύτερος, ο Ilmi Umerov, κατηγορήθηκε για «δημόσιες προσκλήσεις για δράση με στόχο την παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Ρωσίας» αφότου έδωσε μια συνέντευξη σε ένα τηλεοπτικό κανάλι Τατάρων της Κριμαίας επικρίνοντας την ρωσική κατοχή. Περιορισμένος δια της βίας σε ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο για τρεις εβδομάδες τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2016, απελευθερώθηκε ενόψει της δίκη του.

Ο Polozov δεν έχει ξεφύγει εντελώς αλώβητος. Η Ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας τον έθεσε υπό κράτηση για λίγο τον Ιανουάριο, σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να τον αναγκάσει να εγκαταλείψει την υπόθεση. Τώρα αποκαλεί την Κριμαία ως την πιο ευάλωτη αχίλλειο πτέρνα του Πούτιν λόγω της κατάφωρης παραβίασης του διεθνούς δικαίου, και την συμπεριφορά προς τους Τατάρους της Κριμαίας ως την πιο προφανή αδικία του Κρεμλίνου εκεί. «Ο Πούτιν ξέρει ότι θα πρέπει να πληρώσει για την Κριμαία κάποια μέρα», λέει ο Polozov, προσθέτοντας ότι ο Ρώσος ηγέτης προσάρτησε την χερσόνησο κυρίως για να ενισχύσει την δημοτικότητά του εν όψει των προεδρικών εκλογών του επόμενου έτους. Το Κρεμλίνο ξεκίνησε την εκστρατεία του στην ανατολική Ουκρανία αμέσως μετά, εν μέρει για να εκτρέψει την διεθνή κατακραυγή. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας του Μινσκ για κατάπαυση του πυρός, η οποία βοήθησε να μετατραπεί αυτή η σύγκρουση σε ένα σχετικό αδιέξοδο, «άρχισε μια άλλη περιπέτεια, στην Συρία, προσπαθώντας να παρουσιάσει τον εαυτό του ως πιο ισχυρό από ό, τι πραγματικά είναι», λέει ο Polozov. Ο Πούτιν επιδιώκει να αποδείξει «ότι είναι σε θέση να μιλά με τον Ομπάμα ή τον Trump στην διεθνή σκηνή. Και ότι είναι σε θέση να πάρει την σύγκρουση από την πίσω αυλή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κάπου πολύ μακριά». Η παρέμβαση του Κρεμλίνου στην Βόρεια Κορέα μπορεί να είναι η επόμενη, εικάζει. Όπως στην Συρία, η εμπλοκή της Μόσχας σε μια διεθνή αντιπαράθεση που αφορά έναν απομονωμένο σύμμαχο θα την θέσει στο επίκεντρο μιας άλλης από τις σοβαρότερες απειλές ασφαλείας της Δύσης.

Ο Polozov πιστεύει, ωστόσο, ότι η εστίαση της διεθνούς κριτικής στην Κριμαία -ειδικά σχετικά με την κακομεταχείριση των Τατάρων της Κριμαίας- προσφέρει έναν από τους καλύτερους τρόπους για να πιέζει κανείς. Έχει ένα δίκιο: Παρά το γεγονός ότι η συντριπτική δημοτικότητα της προσάρτησης μεταξύ των Ρώσων ουσιαστικά αποκλείει οποιαδήποτε πιθανή ανατροπή, η συνεχής κριτική στο Κρεμλίνο θα χτυπήσει την ατιμωρησία του Κρεμλίνου για αυτό που βλέπει ως πανέξυπνο τετελεσμένο γεγονός. Επίσης ο Polozov επαινεί τον Navalny -του οποίου οι διαδηλώσεις είναι μέρος μιας εκστρατείας εναντίον της πνιγηρής διαφθοράς που χαρακτηρίζει την διακυβέρνηση του Πούτιν- για την χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να παρακάμψει την πληροφοριακή συσκότιση εναντίον του. Οι έρευνες του μπλογκ του Navalny γίνονται ανάρπαστες, και οι εκπομπές του στο YouTube φτάνουν πάνω από ένα εκατομμύριο συνδρομητές, πολλοί εκ των οποίων είναι νέοι οι οποίοι, όπως λέει ο Polozov, έχουν κουραστεί από την σχεδόν εικοσαετή διακυβέρνηση του Πούτιν. «Στην διάρκεια αυτής της περιόδου, άνθρωποι έχουν γεννηθεί, μορφωθεί και ενηλικιωθεί, μη γνωρίζοντας τίποτα άλλο εκτός από τον Πούτιν», λέει. «Δεν τον θέλουν πια˙ θέλουν κάτι άλλο».

Ο Alexei Navalny κρατούμενος στην Μόσχα, τον Ιούλιο του 2013. GRIGORY DUKOR / REUTERS
--------------------------------------------------

Ίσως. Προς το παρόν, η εξουσία του Πούτιν παραμένει υγιής. Αλλά εξασκείται από τον επικεφαλής αυτού που δικαίως αποκαλεί ο Polozov ως μια «λυπηρή εκδοχή» της Σοβιετικής Ένωσης. Με την Συρία και την Βόρεια Κορέα μεταξύ των ελάχιστων καλόπιστων συμμάχων της, η συνολική πραγματική επιρροή της Μόσχας δύσκολα ανταποκρίνεται στην προπαγάνδα στην οποία βασίζεται το Κρεμλίνο. Οι στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες φθάνουν σε λιγότερο από το ένα δέκατο του στρατιωτικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ, αναμένεται να μειωθούν φέτος. Και, παρά το γεγονός ότι η χώρα μπορεί να αναδύεται από την ύφεση, η μακροπρόθεσμη προοπτική φαίνεται δυσοίωνη, με μια μαζικά διεφθαρμένη οικονομία να εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές ενέργειας. Κατά συνέπεια, οι Δυτικές χώρες δεν χρειάζεται να ψάξουν μακριά για μοντέλα του πώς να αντιδράσουν στην εκστρατεία του εναντίον τους, λέει. «Έχουν το μεγάλο παράδειγμα της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία ήταν τεράστια και τρομακτική, με πυρηνικά όπλα, αλλά τελικά κατέρρευσε και η δημοκρατία κατέφτασε». Η τρέχουσα μειωμένη παγκόσμια παρουσία της Μόσχας εξηγεί εν μέρει γιατί το καθεστώς των Δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας αποδεικνύεται αποτελεσματικό, προσθέτει. Υποστηρίζει μια περαιτέρω απομόνωση με πιο στοχευμένα μέτρα κατά της ελίτ του Κρεμλίνου.

Αν και η Γερουσία των ΗΠΑ ψήφισε τον περασμένο μήνα με συντριπτική πλειοψηφία τη νομοθεσία που ενισχύει τις κυρώσεις και, καίρια, απαιτείται η έγκριση του Κογκρέσου για οποιαδήποτε προσπάθεια για να αρθούν, το νομοσχέδιο έχει σταματήσει επί του παρόντος στην Βουλή, εν μέρει χάρη στις προσπάθειες της διοίκησης [του Τραμπ] για να το αποδυναμώσει. Εν τω μεταξύ, ο Trump θα μπορούσε να ελαφρύνει τις κυρώσεις μονομερώς, [κάτι που θα ήταν] το μεγαλύτερο βραβείο που θα μπορούσε να αποσπάσει ο Πούτιν άμεσα από αυτόν. Αν και η συντριπτική πολιτική πίεση στον Trump σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι απίθανο στο άμεσο μέλλον, ο Ρώσος ηγέτης βγήκε μπροστά την περασμένη εβδομάδα και θα συνεχίσει να πιέζει το πλεονέκτημά του. «Ο Trump είναι ένας επιχειρηματίας», λέει ο Polozov. «Ως ένας διεφθαρμένος πολιτικός, ο Πούτιν αντιλαμβάνεται ότι αν κάποιος σαν κι αυτόν πρωτίστως ενδιαφέρονται για το κέρδος, είναι δυνατόν, κάπου, κάπως, να τον πιέσει».

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2017-07-11/tr...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition