Πού κάνει λάθος η Δύση για την οικονομία της Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πού κάνει λάθος η Δύση για την οικονομία της Κίνας

Χρέος, εμπόριο και διαφθορά
Περίληψη: 

Για πολλούς παρατηρητές της Κίνας, η επιδείνωση των κοινωνικών εντάσεων αποτελεί τον πραγματικό κίνδυνο για την χώρα. Τις τελευταίες δεκαετίες, η εισοδηματική ανισότητα αυξήθηκε ταχύτερα στην Κίνα από όσο σε οποιαδήποτε άλλη μεγάλη οικονομία, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος έγινε πηγή κοινωνικών διαμαρτυριών και η επιδείνωση της διαφθοράς θεωρείται ότι παρεμποδίζει την ανάπτυξη και αποσταθεροποιεί το σύστημα. Αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια.

Ο YUKON HUANG είναι ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Διεθνούς Ειρήνης στο Ίδρυμα Carnegie και πρώην διευθυντής χώρας της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Κίνα. Αυτό το άρθρο βασίζεται στο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο Cracking the China Conundrum: Why Conventional Economic Wisdom Is Wrong [1] (Oxford University Press).

Λίγες χώρες συγκεντρώνουν τόσο μεγάλη προσοχή όσο η Κίνα [2]. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Η αξιοσημείωτη οικονομική άνοδός της κλονίζει την γεωπολιτική ισορροπία του κόσμου, καθώς εγείρει ερωτήματα σχετικά με την καθολικότητα βασισμένου στην αγορά καπιταλισμού και των δημοκρατικών κανόνων [3]. Με την σειρά της, η Κίνα έχει γίνει το αλεξικέραυνο για κάθε είδους άγχος. Για παράδειγμα, ο Λευκός Οίκος κατηγόρησε την Κίνα για τα τεράστια εμπορικά ελλείμματα των Ηνωμένων Πολιτειών, παρ’όλο που δεν υπάρχει άμεση αιτιώδης σχέση μεταξύ αυτών των ελλειμμάτων και των πλεονασμάτων της Κίνας. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά πράγματα σχετικά με την Κίνα για τα οποία οι αναλυτές των ΗΠΑ κάνουν λάθος.

15092017-1.jpg

Ένα αερόστατο πάνω από την Tianjin, στην Κίνα, τον Ιούλιο του 2017. STRINGER / REUTERS
-------------------------------------------------------

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε το γιατί. Για το ευρύ κοινό, υπάρχουν δυσκολίες στην εξαγωγή των κατάλληλων συμπερασμάτων σχετικά με μια χώρα τόσο μεγάλη και περιφερειακά τόσο ποικιλόμορφη όσον αφορά την κατανομή των φυσικών πόρων και των εμπορικών δραστηριοτήτων της. Και τα συναισθήματα σχεδόν πάντα σκιάζονται από τις διαφορές στην ιδεολογία, τις αξίες και τον πολιτισμό.

Για τους μελετητές, εν τω μεταξύ, οι αντικρουόμενες απόψεις προέρχονται από την έλλειψη ενός συμφωνημένου πλαισίου για την ανάλυση της οικονομίας της Κίνας [4]. Πριν από δεκαετίες, κατά την περίοδο της ακμής της Σοβιετικής Ένωσης, τα πανεπιστήμια δίδασκαν μαθήματα σχετικά με τις κεντρικά σχεδιασμένες ή «μεταβατικές» οικονομίες ως επιστημονική ύλη. Με την διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αυτό το σώμα ανάλυσης ξεθώριασε. Σήμερα, η Κίνα μελετάται ως αναπτυσσόμενη οικονομία, όμως δεν είναι τέτοια. Οι στενοί δεσμοί μεταξύ των οικονομικών, φορολογικών, εμπορικών και κοινωνικών συστημάτων της, την καθιστούν έναν εντελώς διαφορετικό οργανισμό.

Δεδομένης της έλλειψης κατάλληλου πλαισίου για την ανάλυση της Κίνας, οι προβλέψεις για το μέλλον της διαφέρουν σε τεράστιο βαθμό. Μεταξύ των πολλών δημοφιλών πεποιθήσεων είναι ότι τα υψηλά επίπεδα χρέους της Κίνας θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε χρηματοπιστωτική κρίση (αλλά το χρέος της ως μερίδιο του ΑΕΠ την τοποθετεί γύρω στην μέση των μεγάλων οικονομιών)˙ ότι η διαφθορά έχει αρνητικές συνέπειες [5] στην ανάπτυξη της Κίνας (αλλά η εμβάθυνση της διαφθοράς έχει διευκολύνει παρά εμποδίσει την ανάπτυξη)˙ ότι είναι αδύνατο για τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ να ανταγωνίζονται με την Κίνα επειδή οι μισθοί τους είναι τόσο χαμηλοί (ωστόσο οι κινεζικοί μισθοί έχουν αυξηθεί στο πενταπλάσιο από τα μέσα της δεκαετίας του '90)˙ και ότι οι αμερικανικές εταιρείες επενδύουν πολύ στην Κίνα, κάτι που είναι μια διαρροή για τις θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες (αλλά λιγότερο από το 2% των ξένων επενδύσεων της Αμερικής κατά την τελευταία δεκαετία πήγε όντως στην Κίνα).

Εάν η ανάλυση είναι λάθος, τότε είναι πιθανό ότι οι αντιδράσεις της Δυτικής πολιτικής είναι το ίδιο.

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΧΡΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ

Για πολλά χρόνια, οι ετήσιες δημοσκοπήσεις της Pew και της Gallup ανέφεραν ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί βλέπουν την Κίνα ως την κορυφαία παγκόσμια οικονομική δύναμη. Οι Ευρωπαίοι, ως επί το πλείστον, μοιράζονται αυτήν την άποψη. Ωστόσο, όσοι βρίσκονται στον υπόλοιπο κόσμο, προσδιορίζουν σωστά τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την κορυφαία οικονομική δύναμη του κόσμου. Η αντίληψη είναι σημαντική˙ οι πολιτικοί επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το πού μένουν και από τα συναισθήματα των ψηφοφόρων τους.

Γιατί υπάρχει μια τέτοια διχογνωμία μεταξύ των απόψεων των αναπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών; Η απάντηση προέρχεται από την ανησυχία των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης με τα τεράστια εμπορικά τους ελλείμματα με την Κίνα, ως μια ένδειξη οικονομικής αδυναμίας. Συνολικά, ο υπόλοιπος κόσμος δημιουργεί εμπορικά πλεονάσματα με την Κίνα και πολλές χώρες συνειδητοποιούν ότι η οικονομική ισχύς προέρχεται περισσότερο από την δύναμη των οικονομικών θεσμών ενός έθνους και από το βάθος του ανθρώπινου κεφαλαίου του, παρά από το εμπόριο και μόνο.

Για εκείνους με μεγαλύτερη ιδεολογική κλίση, η οικονομική υπεροχή της Κίνας απειλεί τις αρχές του Δυτικού πολιτικού φιλελευθερισμού -που βασίζεται στις ελεύθερες αγορές, στην δημοκρατία και στην ιερότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτές οι ανησυχίες συχνά εμφανίζονται ως μια συζήτηση σχετικά με τους ρόλους του κράτους έναντι της αγοράς ή την προτεραιότητα που πρέπει να δοθεί στις ατομικές ελευθερίες έναντι της συλλογικής δράσης. Οι σχετικές θέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας έχουν γίνει καρικατούρες, αν και μπορεί να έχουν περισσότερα κοινά από όσα αντιλαμβάνονται πολλοί, από την άποψη των προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

15092017-2.jpg

Ώρα αιχμής στο Πεκίνο, τον Νοέμβριο του 2016. JASON LEE / REUTERS
--------------------------------------------------------------