Πώς η Γαλλία κάνει την Λιβύη χειρότερη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς η Γαλλία κάνει την Λιβύη χειρότερη

Ο Macron ενισχύει τον Haftar
Περίληψη: 

Ένας από τους λόγους για τους οποίους η σύγκρουση στη Λιβύη έχει συρθεί επί έξι και μισό χρόνια είναι η αποδιαρθρωμένη, παραταξιακή φύση των ξένων παρεμβολών. Μόνο μια παγκόσμια δύναμη με τεράστια επιρροή και μόχλευση θα μπορούσε να συμβάλει στην σταθεροποίηση του διεθνούς ανταγωνισμού για την έκβαση του εμφυλίου πολέμου της Λιβύης.

Ο JALEL HARCHAOUI είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Γεωπολιτικής του Πανεπιστημίου Paris 8. Η διδακτορική του έρευνα επικεντρώνεται στην διεθνή διάσταση της σύγκρουσης στην Λιβύη.

Στις 25 Ιουλίου, στις ειρηνευτικές συνομιλίες στο Παρίσι [1] που συγκάλεσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν [2], οι ηγέτες των δύο κύριων παρατάξεων της Λιβύης -ο πρωθυπουργός, Fayez al-Sarraj, της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) στην Τρίπολη και ο στρατάρχης Khalifa Haftar του αυτο-αποκαλούμενου Εθνικού Στρατού της Λιβύης, που εδρεύει κοντά στην ανατολική πόλη της Βεγγάζης- συμφώνησαν προφορικά [3] σε εκεχειρία και σε εθνικές εκλογές που θα διεξαχθούν «το συντομότερο δυνατό». Η συμφωνία έφερε θετικούς τίτλους [στα μέσα μαζικής ενημέρωσης] και χρησίμευσε ως ένα αρχικό διπλωματικό επίτευγμα για τον νέο Γάλλο πρόεδρο. Αλλά με το να συμπεριλάβει τον Χαφτάρ στις συνομιλίες -παρά την υποστήριξη του ΟΗΕ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην GNA- η Γαλλία βοηθά τον μετασχηματισμό του από έναν άτιμο πολέμαρχο σε έναν νόμιμο πολιτικό ηγέτη, ενθαρρύνοντας έτσι τα σχέδιά του να κατακτήσει και να κυβερνήσει την χώρα στο σύνολό της. Συνεπώς, η Σύνοδος Κορυφής του Παρισιού είναι απίθανο να οδηγήσει σε μια βραχυπρόθεσμη λύση στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας [4].

22092017-1.jpg

Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο πρωθυπουργός της Λιβύης, Fayez al-Sarraj, ο Γάλλος πρόεδρος, Emmanuel Macron, και ο στρατάρχης Khalifa Haftar, κοντά στο Παρίσι, τον Ιούλιο του 2017. PHILIPPE WOJAZER / REUTERS
--------------------------------------------------------------

Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΓΑΛΛΩΝ «ΓΕΡΑΚΙΩΝ»

Η διπλωματική πρωτοβουλία του Macron, της οποίας ο τόνος και ο τύπος ευνόησε τον Haftar, είναι συνεπής με τις προηγούμενες ενέργειες της Γαλλίας στην Λιβύη τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές του 2015, η Γαλλία βοήθησε τον συνασπισμό του Haftar [5], αναπτύσσοντας συμβούλους, μυστικούς πράκτορες και ειδικές δυνάμεις στην ανατολική Λιβύη, ενώ παράλληλα προσέφερε ελάχιστα στην GNA. Τον Φεβρουάριο, ο Χαφτάρ δήλωσε σε μια γαλλική εφημερίδα [6] ότι η Γαλλία στηρίζει την κυβέρνησή του «από ηθική άποψη και από την άποψη της ασφάλειας». (Η Γαλλία αναγνώρισε δημόσια αυτήν την στρατιωτική υποστήριξη τον Ιούλιο του 2016, αφού τρεις στρατιώτες των γαλλικών ειδικών δυνάμεων σκοτώθηκαν σε συντριβή ελικοπτέρου [7] κοντά στην Βεγγάζη).

Ο κύριος υποστηρικτής του Χάφταρ στο Παρίσι είναι ο υπουργός Εξωτερικών, Jean-Yves Le Drian. Από το 2012 έως το 2017, ο Le Drian υπηρέτησε ως υπουργός Άμυνας του προέδρου François Hollande. Στην θέση αυτή, συνέβαλε στην εδραίωση μιας μετατόπισης, που ξεκίνησε υπό τον προκάτοχο του Ολάντ, Νικολά Σαρκοζί, μακριά από την συγκρατημένη εξωτερική πολιτική του προέδρου Ζακ Σιράκ (1995-2007) στην πιο θεληματική και παρεμβατική στάση της Γαλλίας τα τελευταία χρόνια. Όταν πρόκειται για την Αφρική και την Μέση Ανατολή, το Παρίσι έχει απομακρυνθεί πολύ από την φιλειρηνική στάση με τις «πατάτες ελευθερίας» (freedom fries) στα μέσα της του 2000.

Τα άρτι αναρρηθέντα γεράκια της Γαλλίας χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Το πρώτο –παίρνοντας παράδειγμα από τον Σαρκοζί και, στα πρώτα χρόνια της προεδρίας του, τον Hollande- υποστηρίζει την προώθηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και έχει μια τάση προς την αλλαγή καθεστώτων. Ο Hollande, για παράδειγμα, ποτέ δεν αμφισβήτησε δημοσίως την απόφαση του Σαρκοζί να ανατρέψει τον Καντάφι το 2011 και υπήρξε ένας αρχικός υπέρμαχος της Δυτικής παρέμβασης κατά του καθεστώτος του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ στην Συρία. Η δεύτερη ομάδα είναι πιο επιφυλακτική και (κατά την άποψή της) ρεαλιστική. Δίνει προτεραιότητα στην σταθερότητα στην Αφρική και την Μέση Ανατολή και ευνοεί την επιδίωξη των γαλλικών εθνικών συμφερόντων, στρατιωτικά ερχόμενη αντιμέτωπη με τον τζιχαντισμό, και διεξάγοντας μια ιδεολογική εκστρατεία ενάντια στο πολιτικό Ισλάμ στο εξωτερικό.

22092017-2.jpg

Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Jean-Yves Le Drian (δεξιά) μιλά με τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Sigmar Gabriel στο παλάτι του Élysée, τον Αύγουστο του 2017. PHILIPPE WOJAZER / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Ο Le Drian εμπίπτει σε αυτό το δεύτερο στρατόπεδο, το οποίο φαίνεται να έχει βρει υποστηρικτή τον Macron, ο οποίος αποκήρυξε [8] την [δια της αλλαγής καθεστώτων] προώθηση της δημοκρατίας ως «μια μορφή νεοσυντηρητισμού εισαγόμενη από το εξωτερικό». Η συχνά επαινούμενη επιφυλακτικότητα του τότε υπουργού Άμυνας Le Drian καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την παρέμβαση της Γαλλίας τον Ιανουάριο του 2013 εναντίον των τζιχαντιστικών ομάδων στο βόρειο Μάλι -μια (αν και στρατηγικά ελλιπής [9]) επιτυχία σε τακτικό επίπεδο που ενίσχυσε την φήμη της προσέγγισής του «πρώτα η ασφάλεια» [10]. Και από τον Ιανουάριο του 2015, μια σειρά καταστροφικών τρομοκρατικών επιθέσεων στο γαλλικό έδαφος έχουν τραυματίσει το κοινό, δημιουργώντας ένα περιβάλλον στο οποίο η πολιτική της Γαλλίας θα μπορούσε να αγνοήσει τις ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δημοκρατικά ιδανικά, χωρίς να προκαλέσει πάρα πολλή κατακραυγή εγχωρίως.