Η κρίση στο Κονγκό επιδεινώνεται | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κρίση στο Κονγκό επιδεινώνεται

Ποιά είναι η απειλή που θέτει στην ασφάλεια της Δύσης
Περίληψη: 

Η επαρχία του Κονγκό, Katanga, διαθέτει το 50-60% των παγκόσμιων αποθεμάτων κοβαλτίου, αντιπροσωπεύοντας τη μεγαλύτερη παγκόσμια προσφορά του ορυκτού, καθώς και σημαντικές ποσότητες χαλκού, και μια σύγκρουση εκεί θα επηρέαζε σοβαρά την αμερικανική και την ευρωπαϊκή εθνική ασφάλεια.

Ο JOHN PRENDERGASTείναι ιδρυτικός διευθυντής του Enough Project [1] και συνιδρυτής του The Sentry [2].
Ο SASHA LEZHNEV είναι αναπληρωτής διευθυντής Πολιτικής του Enough Project.

Μέσα στις τελευταίες δύο δεκαετίες, συγκρούσεις [3] μαστίζουν την ανατολική περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, με αποτέλεσμα 5,4 εκατομμύρια θανάτους, αχαλίνωτη διαφθορά και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σεξουαλικής βίας στον κόσμο. Η αστάθεια έχει ήδη εξαπλωθεί πέρα από τα ανατολικά, καθώς μια συνταγματική και εκλογική κρίση ωθεί την εύθραυστη κατάσταση προς μια μεγαλύτερη σύγκρουση, και τώρα απειλεί να αποσταθεροποιήσει μια πλούσια σε ορυκτά περιοχή γνωστή ως Katanga.

19102017-4.jpg

Υποστηρικτές της αντιπολίτευσης στο Κονγκό φωνάζουν συνθήματα σε πορεία για να πιέσουν τον πρόεδρο του Κονγκό, Joseph Kabila, να παραιτηθεί, στις 19 Σεπτεμβρίου 2016. KENNY KATOMBE / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

Η Katanga διαθέτει το 50-60% των παγκόσμιων αποθεμάτων κοβαλτίου, αντιπροσωπεύοντας τη μεγαλύτερη παγκόσμια προσφορά του ορυκτού, καθώς και σημαντικές ποσότητες χαλκού, και μια σύγκρουση εκεί θα επηρέαζε σοβαρά την αμερικανική και την ευρωπαϊκή εθνική ασφάλεια. Το Πεντάγωνο αναγνωρίζει το κοβάλτιο και τον χαλκό ως «στρατηγικά και κρίσιμα ορυκτά» για την παραγωγή στρατιωτικών αεροσκαφών, συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων και άλλου υλικού. Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, το κοβάλτιο είναι ένα κρίσιμο υλικό επειδή χρησιμοποιείται ως υπερκράμα σε στρατιωτικές και εμπορικές μηχανές αεριοπροώθησης [τζετ] και είναι πολύ δύσκολο να υποκατασταθεί λόγω της πολύ υψηλής αντοχής του στην θερμότητα. Από το 2014, το 16% του παγκόσμιου κοβαλτίου χρησιμοποιήθηκε σε υπερκράματα, το 5% χρησιμοποιήθηκε σε μαγνήτες και το 42% χρησιμοποιήθηκε σε μπαταρίες, εκ των οποίων όλα είναι απαραίτητα τόσο για στρατιωτικό εξοπλισμό όσο και για υβριδικά και ηλεκτρικά αυτοκίνητα, εμπορικά αεροπλάνα, και ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης. Η παγκόσμια εμπορική ζήτηση για κοβάλτιο αυξάνεται επίσης σημαντικά, ιδιαίτερα για την κατασκευή μπαταριών σε υβριδικά και ηλεκτρικά αυτοκίνητα καθώς και για μια σειρά ηλεκτρονικών προϊόντων. Ομοίως, ο χαλκός, για το οποίο η Εθνική Ένωση Μεταλλείων [των ΗΠΑ] λέει ότι είναι το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο ορυκτό από το Υπουργείο Άμυνας κατά βάρος, εξορύσσεται επίσης στο Κονγκό. Μπορεί να βρεθεί σε πλοία του πολεμικού ναυτικού και της ακτοφυλακής και σε πολεμικά αεροπλάνα καθώς και σε στρατιωτικούς και εμπορικούς κινητήρες και μηχανές όλων των μεγεθών.

Σε περίπτωση αποσταθεροποίησης της Katanga, οι αμυντικές βιομηχανίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης θα αποκοπούν από την πρόσβαση σε αυτά τα κρίσιμα υλικά, τα περισσότερα από τα οποία μεταφέρονται από την Katanga μέσω μιας κεντρικής οδού. Αυτός ο μακρύς δρόμος θα μπορούσε γρήγορα να αποκοπεί λόγω επιθέσεων σε οχήματα ή ακόμα και από διαδηλώσεις, διακόπτοντας τις μεγάλες προμήθειες κοβαλτίου για τους στρατούς της Αμερικής και της Ευρώπης, για τους κατασκευαστές αυτοκινήτων και τις εταιρείες τεχνολογίας. Όπως είπε ένα στέλεχος σε μια μεταλλευτική εταιρεία που δραστηριοποιείται στο Κονγκό, «ο δρόμος από τα ορυχεία στο Kolwezi έως την Kasumbalesa [στα σύνορα της Ζάμπια] είναι το πιο ευάλωτο σημείο. Είναι πολύ μακρύς για να προστατευθεί πλήρως, οπότε κάποιος θα μπορούσε να τον παγιδεύσει σε διαφορετικά μέρη σε διαφορετικές μέρες, και τα στρατεύματα θα απλώνονταν πάρα πολύ [για να τον προστατεύσουν]. Αυτό θα διαταράξει πραγματικά το εμπόριο, επειδή οι επιχειρήσεις εξόρυξης θα πρέπει απλώς να σταματήσουν τα φορτηγά. Και ο εμπρησμός φορτηγών στο Κονγκό συμβαίνει όντως συχνά».

Ένα πρώην στέλεχος εξόρυξης μας είπε ότι υπήρχαν άλλα ορυχεία, αλλά το Κολβέζι ήταν το κύριο. «Φυσικά, η κυβέρνηση του Κονγκό θα επιλαμβανόταν τόσο σκληρά όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό για να προστατεύσει αυτόν τον δρόμο», είπε. «Αλλά θα σταματήσει για κάποιο διάστημα τις ροές των ορυκτών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην τιμή του κοβαλτίου».

Μια τέτοια κρίση κοβαλτίου σημειώθηκε το 1978 κατά την διάρκεια της εξέγερσης της Shaba [στμ: σήμερα ονομάζεται Katanga], όταν υποστηριζόμενοι από το εξωτερικό χωρικοί Κατανγκέζοι κατέλαβαν την πρωτεύουσα του χαλκού και του κοβαλτίου, Kolwezi. Η τιμή του κοβαλτίου τριπλασιάστηκε σε λίγους μήνες. Η Γαλλία και το Βέλγιο παρενέβησαν με αεροπορικές μεταφορές κοβαλτίου από την περιοχή με μεγάλο κόστος και οι [εμπορικές] επιχειρήσεις πανικοβλήθηκαν. Η Katanga έχει επίσης ιστορία αποσχιστικών αγώνων και ο δημοφιλής, εξόριστος, υπερβολικά πλούσιος πρώην κυβερνήτης, Moise Katumbi, έχει στοχευθεί από τον πρόεδρο του Κονγκό, Joseph Kabila [4], και καταδικάστηκε ερήμην με πολιτικά κατασκευασμένες κατηγορίες. Οι εντάσεις και η δυσαρέσκεια με το καθεστώς αυξάνονται. Ένοπλες ομάδες, όπως οι Kamuina Nsapu και Bundu dia Kongo, εμφανίζονται σε διάφορες περιοχές της χώρας. Η πιο θανατηφόρα σύγκρουση στο Κονγκό την στιγμή αυτή -στην κεντρική περιοχή του Kasai- ξέσπασε εν μια νυκτί με ελάχιστη προειδοποίηση, εκτοπίζοντας περίπου 1,4 εκατομμύρια ανθρώπους πέρσι, και εντάσεις και συγκρούσεις σε άλλες περιοχές όπως η Tanganyika, η Fizi και η Petit Nord του Βόρειο Κίβου, έχουν κλιμακωθεί. Αυξανόμενος αριθμός ακτιβιστών υπέρ της δημοκρατίας αντιστέκονται και είναι πρόθυμοι ακόμη και να πεθάνουν για να απαλλάξουν την χώρα από την κλεπτοκρατία. Μια νέα σύγκρουση σε μια άλλη επαρχία της Katanga, την Ταγγανίκα, έχει ήδη στείλει δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες στην Ζάμπια τους τελευταίους μήνες. Αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου γιατί εάν η κυβέρνηση συνεχίσει να εμποδίζει μια αξιόπιστη δημοκρατική μετάβαση, η αστάθεια είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εξαπλωθεί.