Το πρόβλημα με την στρατηγική των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πρόβλημα με την στρατηγική των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή

Γιατί είναι δύσκολο να γίνουν αυστηρές με το Ιράν
Περίληψη: 

Η πολιτική των ΗΠΑ έναντι του Ιράν δεν μπορεί να είναι απλώς αρνητική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ενθαρρύνουν και να επιβραβεύουν συμβιβασμούς. Το Ιράν έχει να διαδραματίσει κάποιον ρόλο στην περιοχή και έχει δεσμούς με την Συρία και το Ιράκ που δεν μπορούν να εξαφανιστούν.

Ο AFSHON OSTOVAR είναι ο συγγραφέας του Vanguard of the Imam: Religion, Politics, and Iran’s Revolutionary Guards [1] (Oxford University Press, 2016) και επίκουρος καθηγητής Υποθέσεων Εθνικής Ασφάλειας στη Ναυτική Μεταπτυχιακή Σχολή στο Monterey, στην Καλιφόρνια.

Είναι δύσκολο να γίνεις αυστηρός με το Ιράν. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ότι θα απο-επικυρώσει την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν [2] (το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, Joint Comprehensive Plan of Action ή JCPOA) και θα επεκτείνει τις κυρώσεις εναντίον του ιρανικού Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς [3] (Islamic Revolutionary Guard Corps, IRGC) μαρτυρούν αυτό το γεγονός. Με αυτές τις δύο κινήσεις, η κυβέρνηση Trump εξέφρασε την δυσαρέσκειά της για την πολιτική περί το Ιράν που κληρονόμησε από τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση πρόδωσε την αδυναμία της (ή την απροθυμία της) να αλλάξει δραματικά την γενική στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών ως προς το Ιράν. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις ενδέχεται να κάνουν την αμερικανική προσέγγιση στο Ιράν οριακά πιο εμφατική, αλλά θα κάνουν ελάχιστα για να αλλάξουν την συμπεριφορά του Ιράν.

26102017-1.jpg

Ο Donald Trump μιλά σχετικά με την συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά, στον Λευκό Οίκο, τον Οκτώβριο του 2017. KEVIN LAMARQUE / REUTERS
----------------------------------------------

Η κυβέρνηση Trump αντιλαμβάνεται ότι η αλλαγή της πολιτικής για το Ιράν είναι δύσκολη -όχι επειδή τα προβλήματα της Ουάσινγκτον με το Ιράν είναι ασαφή, αλλά επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς να αλλάξει η ευρύτερη πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών στην Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, εάν η Ουάσινγκτον δεν επανεξετάσει την στρατηγική της προς την Συρία [4], η αμερικανική πολιτική για το Ιράν θα παραμείνει αναποτελεσματική.

ΕΝΑ ΜΠΕΡΔΕΜΕΝΟ ΔΙΧΤΥ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αρκετά στρατηγικά συμφέροντα στην Μέση Ανατολή. Μεταξύ αυτών είναι η διασφάλιση της ασφάλειας του Ισραήλ και η παροχή εξασφαλίσεων στους Άραβες συμμάχους της Ουάσινγκτον (συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων), κάτι που οφείλεται κυρίως στην διαρκή θαλάσσια παρουσία στον Περσικό Κόλπο. Το Ιράν αποτελεί την κύρια απειλή για όλους αυτούς τους συμμάχους και οι μαχητικοί πελάτες της Τεχεράνης (συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ, των ιρακινών πολιτοφυλακών και των Χούθι στην Υεμένη) αποτελούν την αιχμή της απειλής αυτής. Η αποτροπή του Ιράν και των πληρεξουσίων του είναι επομένως κεντρικό στοιχείο των στόχων των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύονται περαιτέρω να σταθεροποιήσουν το Ιράκ, να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) στο Ιράκ και την Συρία και να καταπολεμήσουν τις θυγατρικές του ISIS και της Αλ Κάιντα αλλού στην περιοχή. Η Ουάσιγκτον έπαιξε επίσης υποστηρικτικό ρόλο στην υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας εκστρατεία εναντίον της εξέγερσης των Houthi στην Υεμένη [5].

Η περιφερειακή στρατηγική του Ιράν [6] είναι πιο ομαλή. Εστιάζεται στην αντιμετώπιση των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους. Η Τεχεράνη θέλει τις δυνάμεις των ΗΠΑ έξω από τον Περσικό Κόλπο και έξω από το Ιράκ και την Συρία μετά τον πόλεμο εναντίον του ISIS. Το Ιράν δεν αποδέχεται την ύπαρξη του Ισραήλ ως εβραϊκού κράτους και είναι ο κύριος χορηγός της αντι-ισραηλινής μαχητικότητας στην περιοχή. Θέλει να νικήσει τους επαναστάτες στην Συρία και το ISIS στην Συρία και το Ιράκ, και μετά να διατηρήσει ένα σταθερό αποτύπωμα ασφαλείας και στις δύο χώρες μέσω των τοπικών πελατών του. Σε γενικές γραμμές, η Τεχεράνη επιδιώκει να δημιουργήσει ένα φιλοϊρανικό μπλοκ, το οποίο εκτείνεται από το Ιράκ μέχρι τον Λίβανο, προκειμένου να αντιταχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και στους Άραβες συμμάχους τους. Το Ιράν έχει επίσης επενδύσει στην εξέγερση των Houthi στην Υεμένη, τόσο για να επεκτείνει την επιρροή του στην Αραβική Χερσόνησο όσο και για να αποσπάσει την προσοχή των αντιπάλων του, την Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, από την συριακή και την ιρακινή σύγκρουση.

Υπάρχει ένα παράδοξο στο επίκεντρο της περιφερειακής στρατηγικής του Ιράν: Η Τεχεράνη θέλει να βγάλει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Μέση Ανατολή, αλλά η συμπεριφορά της είναι σε μεγάλο βαθμό εκείνη που κρατά τις δυνάμεις των ΗΠΑ εκεί. Πράγματι, οι παρενοχλητικές ναυτικές επιχειρήσεις του Ιράν στον Περσικό Κόλπο, η στήριξη προς μαχητικούς πελάτες του όπως η Χεζμπολάχ, και οι επανειλημμένες δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων μετά την πυρηνική συμφωνία, διαιωνίζουν την αντίληψη της Ουάσινγκτον ότι το Ιράν αποτελεί την κύρια απειλή για τους συμμάχους της και την σταθερότητα της Μέσης Ανατολής. Μακράν του να αποθαρρύνει το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την περιοχή, αυτή η συμπεριφορά έχει χρησιμεύσει ως μόνιμη υπενθύμιση των εχθρικών προθέσεων του Ιράν και της ανάγκης ανάσχεσης της Τεχεράνης.

26102017-2.jpg

Ένας άνθρωπος βαδίζει μπροστά από μια αντι-αμερικανική τοιχογραφία στην Τεχεράνη, τον Οκτώβριο του 2017. NAZANIN TABATABAEE / REUTERS
-----------------------------------------------------

Η ανάσχεση του Ιράν, ωστόσο, δεν αποδείχθηκε εύκολη. Οι πόλεμοι στο Ιράκ, την Συρία και την Υεμένη έχουν δημιουργήσει ευκαιρίες ώστε το Ιράν να επεκτείνει την επιρροή του στην περιοχή. Σε κάθε χώρα, η ισχύς των πελατών των Ιρανών αυξήθηκε, δίνοντας στην Τεχεράνη ηγετικό ρόλο στις συγκρούσεις και ένα υπερμέγεθες στοίχημα για το μέλλον.