Οι εκκαθαρίσεις στην Σαουδική Αραβία γίνονται πράγματι για την διαφθορά; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι εκκαθαρίσεις στην Σαουδική Αραβία γίνονται πράγματι για την διαφθορά;

Μαθήματα από την Κίνα
Περίληψη: 

Σε μια εποχή που τα χρόνια των χαμηλών τιμών του πετρελαίου έθεσαν το φάσμα της λιτότητας στο βασίλειο, η ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι έχει ανακτήσει δισεκατομμύρια δολάρια σε δημόσιους πόρους από τους κατηγορούμενους, οι οποίοι τους είχαν αρπάξει μέσω καταχρήσεων και δωροδοκιών, μπορεί να έρθει ως ένα ευπρόσδεκτο σημάδι ότι τουλάχιστον ορισμένοι από τους πλούσιους και ισχυρούς θα υποχρεωθούν να πληρώσουν το δίκαιο μερίδιό τους.

Ο ANDREW LEBER είναι υποψήφιος διδάκτωρ Διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο Harvard.
Ο CHRISTOPHER CAROTHERS είναι υποψήφιος διδάκτωρ Διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο Harvard και υπότροφος Ashford.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Mohammad bin Salman (MbS) συνέλαβε [1] με δραματικό τρόπο 11 πρίγκιπες και δεκάδες άλλους πλούσιους επιχειρηματίες και ανώτερους αξιωματούχους με το πρόσχημα της καταπολέμησης της διαφθοράς, μια κίνηση που προκάλεσε μια μικρή χιονοστιβάδα εικασιών μεταξύ των ξένων αναλυτών. Οι συλλήψεις δεν έχουν καμία σχέση με την διαφθορά ή ό,τι έχει να κάνει με αυτήν˙ πρόκειται για την παγίωση της ισχύος ή το σήμα μιας παγιωμένης ισχύος˙ είναι η αρχή μιας νέας εποχής διαφάνειας και λογοδοσίας ή περαιτέρω απόδειξη μιας ανεξέλεγκτης εξουσίας στην κορυφή της κυβέρνησης της Σαουδικής Αραβίας.

16112017-1.jpg

Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Mohammed bin Salman στο συνέδριο της Πρωτοβουλίας Μελλοντικών Επενδύσεων στο Ριάντ, τον Οκτώβριο του 2017. HAMAD I MOHAMMED / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Για να εξηγήσουν τις ενέργειες του MbS, πολλοί αναλυτές κοίταξαν προς την Κίνα [2]. Ο David Ignatius της Washington Post ήταν ο πρώτος από πολλούς που συνέκρινε [3] τις συλλήψεις [στην Σαουδική Αραβία] με την μακρόχρονη εκστρατεία κατά της διαφθοράς του Κινέζου προέδρου Xi Jinping, η οποία έφερε κατηγορίες εναντίον πολλών αξιωματούχων και άλλων γραφειοκρατών [4]. Μερικές φορές αυτές οι συγκρίσεις είναι μια μορφή κολακείας, όπως όταν οι υποστηρικτές του πρίγκιπα-διαδόχου υποδηλώνουν ότι ο MbS, όπως και ο Xi, είναι σοβαρός σχετικά με τις φιλο-επιχειρηματικές μεταρρυθμίσεις και την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης. Γράφοντας για τις σαουδαραβικές εκκαθαρίσεις, ο Ali Shihabi από το Arabia Foundation, επιδοκιμαστικά παραθέτει [5] την εκστρατεία του Xi ως ένα άλλο παράδειγμα «μιας σταθερής ρήξης με ένα διεφθαρμένο παρελθόν». Συνηθέστερα, όμως, οι αναλυτές απέρριψαν τις κινήσεις κατά τις διαφθοράς και στις δύο χώρες ως τίποτα περισσότερο από αρπαγή της εξουσίας, κάνοντας χρήση [6] «μιας συνήθους αυταρχικής τακτικής για την εδραίωση της εξουσίας», σύμφωνα με τα λόγια του Clay Fuller του American Enterprise Institute.

Λαμβάνοντας υπόψη τη σύγκριση MbS-Xi, επιχειρηματολογούμε σε τρία σημεία. Πρώτον, είναι πολύ πρόωρο (και πολύ εύκολο) να απορρίψουμε τις προσπάθειες του MbS για την καταπολέμηση της διαφθοράς -ο πρίγκιπας-διάδοχος δεν είναι ο Xi, αλλά η εκστρατεία του Xi δείχνει ότι οι μονοκράτορες μπορούν μερικές φορές να συνδυάσουν την αρπαγή της εξουσίας με σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Δεύτερον, για να γίνει περισσότερο όπως ο Κινέζος ομόλογός του, ο MbS θα χρειαστεί ένα αρκετά δυνατό χέρι για να αμφισβητήσει το διεφθαρμένο status quo και αρκετή κρατική ικανότητα για να κάνει τις μεταρρυθμίσεις να διαρκέσουν. Τρίτον, η δοκιμασία των μεταρρυθμίσεων τους επόμενους μήνες θα είναι το εάν η καταστολή θα συνεχιστεί, εάν ο MbS ανακοινώσει και επιβάλλει σαφείς κανόνες έναντι της επίσημης συμπεριφοράς και εάν οι εκκαθαρισμένες ελίτ απελευθερωθούν ήσυχα και «απο-εκκαθαριστούν». Αυτά θα δείξουν αν οι εκκαθαρίσεις της περασμένης εβδομάδας ήταν πράγματι μια μοναδική αρπαγή εξουσίας ή η αρχή μιας σοβαρής προσπάθειας να ασχοληθεί με την συστημική διαφθορά.

16112017-2.jpg

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, μιλά στο 19ο Συνέδριο του Κόμματος στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2017. ALY SONG / REUTERS
-------------------------------------------------------

Οι αυταρχικοί είναι συχνά βαθιά διεφθαρμένοι, αλλά θα ήταν λάθος να απορρίψουμε όλες τις αυταρχικές προσπάθειες να καθαρίσουν τις [εκάστοτε] κυβερνήσεις ως κάτι περισσότερο από «πολιτικό θέατρο». Οι περισσότεροι ειδικοί περί την Κίνα, για παράδειγμα, πιστεύουν ότι η εκστρατεία του Xi έχει τουλάχιστον περιορίσει την διαφθορά, ενώ τον βοήθησε να εδραιώσει την προσωπική του εξουσία και να διευρύνει τον έλεγχο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) πάνω στο κράτος και την κοινωνία. Από το 2013, το ΚΚΚ έχει τιμωρήσει πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους [7] για διαφθορά˙ δεν θα μπορούσαν όλοι να είναι οι αντίπαλοι του Xi. Πράγματι, ακόμη και μεταξύ των κορυφαίων αξιωματούχων που έχουν αναφερθεί με κατηγορίες περί διαφθοράς, λίγοι αποτελούσαν άμεση απειλή [8] για τον Xi ή την εξουσία του. Αντί για αυτό, ήταν κατάφωρα διεφθαρμένοι [9].

Πολύ συχνά, οι αναλυτές αυτών των διώξεων κατά της διαφθοράς εμπίπτουν σε μια ταυτολογία, υποθέτοντας ότι ο καθένας που έχει εκκαθαριστεί από έναν αυταρχικό πρέπει να ήταν εχθρός του αυταρχικού εξαρχής -αλλιώς, γιατί να έχουν εκκαθαριστεί; Όσον αφορά τα πρόσφατα γεγονότα στην Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, συγγραφείς όπως ο Zach Beauchamp [10] του Vox και ο Elliott Abrams [11] του Council on Foreign Relations έχουν εγείρει το ενδεχόμενο ο MbS να απομάκρυνε ένα εκκολαπτόμενο πραξικόπημα από δυνητικούς αντιπάλους ή ότι κινήθηκε για να σταματήσει ένα από το να λάβει χώρα. Αυτή η θεωρία μπορεί να είναι εύλογη στην περίπτωση του πρίγκιπα Muteb bin Abdullah, πλέον του πρώην υπουργού της εθνικής φρουράς που κάποτε θεωρήθηκε δυνητικός υποψήφιος για τον θρόνο της Σαουδικής Αραβίας. Παρόλα αυτά, [η θεωρία] αγωνίζεται να εξηγήσει την σύλληψη των φαινομενικά φιλοκυβερνητικών τεχνοκρατών με μικρή δύναμη πυρός στην διάθεσή τους. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Adel Fakeih, πρώην Υπουργός Οικονομίας και Σχεδιασμού, αμφισβήτησε ή θα μπορούσε ποτέ να επιχειρήσει να αμφισβητήσει τον MbS. Μόλις πέρυσι περιγράφηκε από το Reuters [12] ως «η εμπροσθοφυλακή της κυβερνώσας οικογένειας» για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που ευνοούσε ο πρίγκιπας-διάδοχος.