Η ισορροπία του αυταρχισμού στην Ευρώπη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ισορροπία του αυταρχισμού στην Ευρώπη

Η επίκληση του άρθρου 7 κατά της Πολωνίας δεν θα είναι αρκετή

Ωστόσο, η ηπιότερη αντίδραση της ΕΕ στις επιθέσεις κατά του κράτους δικαίου στην Ουγγαρία είναι επίσης θέμα κομματικής πολιτικής. Το κόμμα του Όρμπαν, το Fidesz, είναι μέλος του συνασπισμού των κεντροδεξιών κομμάτων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ). Το ΕΛΚ διαθέτει πολυάριθμες έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο˙ οι ηγέτες που συνδέονται με τον συνασπισμό αυτόν, όπως ο πρόεδρος Jean-Claude Juncker, κυριαρχούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή˙ και οι επικεφαλής κυβερνήσεων του ΕΛΚ, με επικεφαλής την γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, αποτελούν ένα ισχυρό μπλοκ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το ίδιο το Fidesz είναι από καιρό πιστό μέλος του ΕΛΚ, παρέχοντας ψήφους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που βοηθούν το κόμμα να κυριαρχεί στη νομοθεσία της ΕΕ. Με την σειρά τους, οι ηγέτες του ΕΛΚ υπερασπίστηκαν σταθερά την κυβέρνηση Orban από την κριτική και την απειλή κυρώσεων. Και, παρόλο που η Επιτροπή ήταν κατά καιρούς επικριτική έναντι του Fidesz, ποτέ δεν ξεκίνησε τις διαδικασίες του άρθρου 7 κατά της Ουγγαρίας ή ούτε καν δεν έκανε το πιο προκαταρκτικό βήμα της ενεργοποίησης του λεγόμενου του Πλαισίου του Κράτους Δικαίου (Rule of Law Framework), με το οποίο θα ξεκινούσε έναν διάλογο με την κυβέρνηση του μέλους σχετικά με τις απειλές στο κράτος δικαίου. Πράγματι, πρόσφατα, την 14η Δεκεμβρίου ο Juncker στάθηκε δίπλα-δίπλα [6] με τον Orban και ευχαρίστησε τον «καλό φίλο Viktor» για την συνεργασία του.

Ο Kaczynski έχει λιγότερους φίλους. Η κυβέρνηση του PiS δεν απολαμβάνει της προστασίας ενός ισχυρού κόμματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο όπως το ΕΛΚ -είναι μέλος μιας μικρής, περιθωριακής ομάδας εθνικιστών που ονομάζεται Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR). Το μόνο άλλο σημαντικό κόμμα του ECR είναι το βρετανικό Συντηρητικό Κόμμα, που εγκατέλειψε το ΕΛΚ το 2009 ως ανεπαρκώς ευρωσκεπτικιστικό. Οι Τόρηδες προσπάθησαν να προστατεύσουν τους συμμάχους του PiS, υποστηρίζοντάς τους ακόμη και καθώς η συντριπτική πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων μελών του ΕΛΚ- ψήφισαν τον Νοέμβριο καταδικάζοντας την επίθεση της Πολωνίας στο κράτος δικαίου. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Theresa May έπαιξε επίσης τον ρόλο της: Κατά την διάρκεια μιας επίσκεψης στην Βαρσοβία στις 21 Δεκεμβρίου, άφησε να εννοηθεί [7] ότι η κυβέρνησή της μπορεί να στηρίξει την Πολωνία κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λέγοντας: «Αυτά τα συνταγματικά ζητήματα είναι κατά κανόνα -και πρέπει να είναι πρωτίστως- θέμα της κάθε χώρας και μόνο». Αλλά με το Ηνωμένο Βασίλειο σύντομα να αποχωρεί από την ΕΕ, η Μέι έχει μικρή επιρροή και το PiS βρίσκεται σχεδόν απομονωμένο.

24122017-3.jpg

Ο Jean-Claude Juncker (δεξιά) και ο Viktor Orban στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, τον Οκτώβριο του 2015. ERIC VIDAL / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ

Ωστόσο, το PiS είναι σχεδόν και όχι απολύτως απομονωμένο. Αντίθετα με τους συμμάχους του στο ΕΛΚ, ο Orban δεσμεύτηκε να ασκήσει βέτο σε οποιεσδήποτε κυρώσεις κατά της Πολωνίας στο κρίσιμο δεύτερο στάδιο της διαδικασίας του άρθρου 7, που απαιτεί την ομόφωνη ψήφο των κυβερνήσεων της ΕΕ. (Για τον Orban, η αλληλεγγύη με τους εκλεγμένους αυταρχικούς προφανώς υπερτερεί της πίστης στο ΕΛΚ). Έτσι, η άρνηση της ΕΕ να αντιμετωπίσει τις διολισθήσεις από την δημοκρατία και τις επιθέσεις στο κράτος δικαίου στην Ουγγαρία -μια αποτυχία που μπορεί να ανιχνευθεί σε μεγάλο βαθμό στην κομματική πολιτική- τώρα την καθιστά ανίκανη να επιβάλει ουσιαστικές κυρώσεις στην Πολωνία.

Βέβαιος ότι οι φίλοι του στην Βουδαπέστη θα ασκήσουν βέτο σε τυχόν κυρώσεις, ο Πολωνός πρόεδρος Andrzej Duda που συνδέεται με το PiS, έσπευσε να υπογράψει δύο νομοσχέδια στα οποία αντιτάχθηκε η Επιτροπή -τα οποία μαζί θα έδιναν στο PiS τον έλεγχο του Εθνικού Συμβουλίου Δικαστηρίων και του Ανώτατου Δικαστηρίου- μόλις λίγες ώρες μετά την δρομολόγηση της διαδικασίας του άρθρου 7. Όλες οι ενδείξεις υποδεικνύουν ότι το PiS θα προχωρήσει με την δικαστική κατάληψή του τους ερχόμενους μήνες, απολύοντας νυν δικαστικούς και αντικαθιστώντας τους με πιστούς στο κόμμα, όπως έκανε και ο Όρμπαν στην Ουγγαρία.

Μέχρις ότου το ΕΛΚ θα είναι διατεθειμένο να αντιμετωπίσει τον ισχυρό άνδρα της Βουδαπέστης, η ΕΕ θα παραμείνει παγιδευμένη σε αυτήν την ισορροπία του αυταρχισμού. Η κομματική πολιτική σε επίπεδο ΕΕ ακολουθεί ένα είδος αντίστροφης αρχής του μέσου όρου (Goldilocks principle): Ούτε πολύ κρύο, ούτε πολύ ζεστό, αλλά απλώς λάθος. Υπάρχουν ισχυρά κίνητρα για τα ευρωπαϊκά κόμματα να προστατέψουν τις ημι-αυταρχικές κυβερνήσεις που δίνουν ψήφους στους συνασπισμούς τους. Αλλά επειδή οι πολίτες των περισσοτέρων χωρών δεν δίνουν προσοχή στα πολιτικά στο επίπεδο της ΕΕ, άλλα κόμματα των συνασπισμών αυτών, όπως οι Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ στο ΕΛΚ, δεν έχουν κανένα πολιτικό κόστος στο να υποστηρίζουν ηγέτες όπως ο Orban.

Η ΕΕ, εν τω μεταξύ, εξακολουθεί να δίνει δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ [8] για την χρηματοδότηση αυτών των κυβερνήσεων, ουσιαστικά επιδοτώντας [9] τον ήπιο αυταρχισμό τους. Ωστόσο, χάρη στους κανόνες για τα πολιτικά κόμματα σε επίπεδο ΕΕ [10], απαγορεύεται δια νόμου στους συμμάχους των πολιορκούμενων κομμάτων της αντιπολίτευσης στην Ουγγαρία και την Πολωνία να παρέχουν οποιαδήποτε οικονομική ή υλική βοήθεια σε αυτά.