Η τραγωδία της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας

Τον Δεκέμβριο του 2015, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας [1], η Επιτροπή Δημοκρατικής Ενότητας (γνωστή ευρέως ως MUD), κέρδισε μια ορμητική νίκη, σαρώνοντας τα δύο τρίτα των εδρών της Εθνικής Συνέλευσης, του νομοθετικού σώματος της χώρας. Έκτοτε, η θετική κοινή γνώμη για τον πρόεδρο Nicolás Maduro [2], το πολιτικό κληρονόμο του Hugo Chavéz, σπανίως έφτασε το 30%. Η φτώχεια έχει αυξηθεί, επηρεάζοντας περισσότερο από το 81% του πληθυσμού σήμερα, έναντι 48% το 2014, σύμφωνα με μια ετήσια έρευνα για τις συνθήκες διαβίωσης που διεξάγεται από τρία κορυφαία πανεπιστήμια της Βενεζουέλας. Ο υποσιτισμός και η πείνα τώρα πλήττουν τους πιο ευάλωτους, η κυβέρνηση έχει αθετήσει τα διεθνή χρέη της και η χώρα έχει εισέλθει σε έναν φαύλο κύκλο υπερπληθωρισμού.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, θα περίμενε κανείς ότι η MUD θα κερδίσει εύκολα τις επικείμενες προεδρικές εκλογές του 2018, καθώς οι ψηφοφόροι τιμωρούν την κυβέρνηση που έχει οδηγήσει την Βενεζουέλα στην αποτυχία. Όμως όχι. Το κόμμα του Μαδούρο σάρωσε τις εκλογές του 2017 για τα κυβερνεία, καταλαμβάνοντας 18 από τις 23 τοπικές κυβερνήσεις και τώρα ευνοείται για την ανανέωση της θητείας του. Πώς προέκυψε αυτό; Γιατί η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την τεράστια αντιδημοφιλία της κυβέρνησης και την αποδεδειγμένη της ικανότητα να κερδίζει εκλογές;

Υποστηρικτές του Andres Velasquez, του υποψήφιου του συνασπισμού των αντιπολιτευτικών κομμάτων της Βενεζουέλας (MUD) για την θέση του κυβερνήτη της επαρχίας Bolivar, σε συγκέντρωση κοντά στο περιφερειακό γραφείο του Εθνικού Εκλογικού Συμβουλίου (CNE), στην Ciudad Bolivar, στην Βενεζουέλα, τον Οκτώβριο του 2017. WILLIAM URDANETA / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------

Η τραγωδία της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας είναι ότι, αφού αγωνίστηκε εδώ και χρόνια για να διαμορφώσει μια κοινή στρατηγική, τελικά συνενώθηκε και έμαθε πώς να κερδίζει τις εκλογές -απλώς για να κάνει τον Maduro να αλλάξει τους κανόνες. Η κυβέρνηση έχει χειραγωγήσει ανοιχτά το εκλογικό σύστημα [3] και μάλιστα διέπραξε ξεκάθαρη νοθεία, όπως επιβεβαίωσε ο ίδιος ο από μακρού χρόνου δικός της πάροχος ηλεκτρονικών συστημάτων ψηφοφορίας Smartmatic [4] στον απόηχο των εκλογών για την συγκρότηση της Συνέλευσης του 2017. Τώρα, οι προεδρικές φιλοδοξίες των ηγετών της [αντιπολίτευσης], οι διαφορετικές απόψεις σχετικά με την πορεία προς τα εμπρός και τα επιδέξια κυβερνητικά αντίμετρα, διέσπασαν και πάλι την αντιπολίτευση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η MUD μπορεί να έχει ελάχιστο αντίκτυπο καθώς η Βενεζουέλα καταρρέει.

ΟΤΑΝ ΟΙ ΨΗΦΟΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ

Ο συνασπισμός είναι εύθραυστος ακριβώς επειδή δεν είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια μηχανή που κερδίζει εκλογές. Υπάρχει μικρή υποκείμενη σχέση, ιδεολογική συγγένεια ή κοινή συναίνεση πολιτικής για να κρατηθούν μαζί τα μέλη του. Υπάρχει επειδή οι εκλογικοί κανόνες της Βενεζουέλας δημιουργούν ένα κίνητρο για τους αντιπάλους του καθεστώτος να αναδεικνύουν συλλογικά έναν υποψήφιο ανά θώκο για να έχουν πιθανότητες να κερδίσουν τις εκλογές. Διαφορετικά, ο μοναδικός υποψήφιος της κυβέρνησης θα νικήσει μια διχοτομημένη αντιπολίτευση. Για να σχηματίσουν ένα ενιαίο εθνικό ψηφοδέλτιο, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έπρεπε να ελέγξουν τις φιλοδοξίες και τα χαρτιά τους για τις πολύ διαφορετικές πολιτικές πλατφόρμες τους, το φάσμα των οποίων κυμαίνεται από τον νεοφιλελευθερισμό μέχρι τον σοσιαλισμό. Διεθνείς σύμβουλοι και υποστηρικτές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΜΚΟ που προωθούν την δημοκρατία υποστηρίζουν επίσης σταθερά αυτή την στρατηγική. Επομένως, είναι κατανοητή η απόφαση της MUD να επικεντρωθεί κυρίως στο να κερδίζει ψήφους. Και η MUD πέτυχε, παραλίγο κερδίζοντας τις προεδρικές εκλογές του 2013 και επιτυγχάνοντας να σαρώσει το 2015 στις βουλευτικές εκλογές.

Αποδεικνύεται, ωστόσο, ότι η νίκη στις εκλογές στην Βενεζουέλα δεν έχει τελικά καμία σημασία. Ο Maduro και οι σύμμαχοί του φοβούνται ότι θα λογοδοτήσουν εάν υπάρξει πολιτική αλλαγή στην Βενεζουέλα, είτε επειδή έχουν εμπλακεί σε τεράστια διαφθορά [5], [είτε επειδή] συνδέονται με την διεθνή διακίνηση ναρκωτικών [6] είτε επειδή έχουν διαπράξει παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [7]. Πολλά από αυτά τα εγκλήματα ενδεχομένως έχουν διεθνή διάσταση, όπως καταδεικνύει η καταδίκη δύο ανιψιών της πρώτης κυρίας της Βενεζουέλας υπό κατηγορίες περί λαθρεμπορίου κοκαΐνης σε ομοσπονδιακό δικαστήριο στο Μανχάταν τον Δεκέμβριο του 2017. Τα μέλη της κυβερνητικής ελίτ έχουν δίκιο να φοβούνται την έκδοση στις Ηνωμένες Πολιτείες εάν χάσουν την εξουσία. Έχουν ως εκ τούτου σκοπίμως επιδιώκουν να προφυλαχθούν από οποιαδήποτε πιθανότητα πραξικοπήματος ή δυσμενών εκλογικών αποτελεσμάτων μέσω διαφόρων τακτικών, συμπεριλαμβανομένου του να γεμίσουν το Ανώτατο Δικαστήριο με δικαστές υπέρ του καθεστώτος, και με την πολιτικοποίηση των ενόπλων δυνάμεων, της αστυνομίας και της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Όντως, το 2017, ο Maduro έδωσε τον έλεγχο της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Βενεζουέλας, την πηγή του 95% των εσόδων της χώρας από εξαγωγές, στις ένοπλες δυνάμεις για να εξασφαλίσει την πίστη τους, ορίζοντας έναν αξιωματικό της Εθνικής Φρουράς χωρίς προηγούμενη εμπειρία στον τομέα, τον στρατηγό Manuel Quevedo, ως πρόεδρο της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας PDVSA και υπουργό Πετρελαίου.