Πώς βλέπει τον κόσμο ο Xi Jinping

Πολλά έχουν γραφτεί σχετικά με την αξιοσημείωτη εδραίωση της πολιτικής δύναμης του Κινέζου προέδρου Xi Jinping [1] από τότε που ανέλαβε καθήκοντα πριν από πέντε χρόνια. Αλλά ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα της διεθνούς κοινότητας που πρέπει να απαντηθεί είναι το πώς ο Xi [2] βλέπει τον κόσμο -και τι σημαίνει αυτό για το πώς θα τον προσεγγίσει η Κίνα. Λόγω της αδιαφάνειας του κινεζικού πολιτικού συστήματος, αυτό είναι δύσκολο να απαντηθεί με πραγματική βεβαιότητα. Αλλά κάποια σαφή μοτίβα έχουν αρχίσει να ξεχωρίζουν.

Η κοσμοθεωρία του Xi δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην κεντρική θέση του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος επί της επαγγελματικής δομής του κράτους, και της κομμουνιστικής ιδεολογίας επί του πολιτικού ρεαλισμού. Είναι ένας από τους Κινέζους εθνικιστές που είναι γεμάτοι με ένα κοκτέιλ οικονομικών επιτευγμάτων, πολιτικής νοσταλγίας, και εθνικού παραπόνου μαζί με μια νέα κουλτούρα πολιτικής αυτοπεποίθησης που αντιπροσωπεύει μια ξεκάθαρη απόκλιση από την ορθοδοξία του Deng Xiaoping του «να κρύβεις την δύναμή σου, περίμενε την ώρα σου, ποτέ μην παίρνεις το προβάδισμα».

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, καταφθάνει σε μια εκδήλωση για την 200η επέτειο από την γέννηση του Karl Marx, στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, στο Πεκίνο, τον Μάιο του 2018. JASON LEE / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------

Αυτή η νέα προσέγγιση μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα ως ένα σύνολο επτά ομόκεντρων κύκλων συμφερόντων, ξεκινώντας από την κεντρικότητα του κόμματος και επεκτεινόμενοι προς την ενότητα της χώρας˙ την σημασία της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης σε ισορροπία με τις περιβαλλοντικές ανησυχίες˙ το να κρατηθούν τα 14 συνορεύοντα με την Κίνα κράτη υπό καλόπιστο έλεγχο˙ η προβολή της περιφερειακής θαλάσσιας ισχύος˙ η μόχλευση της οικονομικής της ισχύος στην ηπειρωτική περιφέρεια˙ και η αργή μεταρρύθμιση τμημάτων, αλλά σε καμία περίπτωση όχι όλης, της βασισμένης σε κανόνες μεταπολεμικής τάξης με την πάροδο του χρόνου για να ταιριάξει καλύτερα στα συμφέροντά της. Εάν ο Xi το πετύχει, εν όλω ή εν μέρει, με την μεγάλη του στρατηγική (grand strategy), είναι ένα ανοιχτό ερώτημα.

ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Ο πρώτος και πιο άμεσος κύκλος είναι το ίδιο το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα και το πρωταρχικό του ενδιαφέρον να παραμείνει στην εξουσία. Υπήρξε ένα σιωπηρό συμπέρασμα [3], τουλάχιστον σε μεγάλο μέρος της συλλογικής Δύσης τα τελευταία 40 χρόνια, ότι η Κίνα θα αγκαλιάσει αργά το παγκόσμιο φιλελεύθερο καπιταλιστικό σχέδιο. Με το να κάνουν αυτήν την υπόθεση, πολλοί μελετητές απέτυχαν να δώσουν προσοχή στις εσωτερικές συζητήσεις εντός του κόμματος στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι οποίες κατέληξαν στις πρώτες δεκαετίες αυτού του αιώνα με την απόφαση ότι δεν θα υπήρχαν συστημικές αλλαγές, και ότι η Κίνα θα συνεχίσει να είναι ένα μονοκομματικό κράτος. Εκτός από την επιθυμία να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη επιβίωση του κόμματος καθαυτού, η ηγεσία πίστευε επίσης ότι η Κίνα δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει παγκόσμια μεγάλη δύναμη τη απουσία της ισχυρής κεντρικής ηγεσίας του κόμματος. Αν και αυτές οι εσωτερικές συζητήσεις ολοκληρώθηκαν μια δεκαετία πριν από την άνοδο του Σι στην εξουσία, ο Xi ολοκλήρωσε την διαδικασία της στροφής της Κίνας σε κρατική καπιταλιστική κοινωνία με το κόμμα στο κέντρο.

Ο Xi έχει επιβεβαιώσει ανερυθρίαστα την εξουσία, το κύρος και τα προνόμια της κομματικής δομής επί του διοικητικού μηχανισμού του κράτους. Τις προηγούμενες δεκαετίες, ο ρόλος του κόμματος είχε συρρικνωθεί σε έναν πιο στενό και ιδεολογικό ρόλο. Αυτό δεν συμβαίνει πλέον. Ο Xi αντιλήφθηκε ότι η αφαίρεση του κόμματος ως θεσμού από την συνεχιζόμενη διαρθρωτική συνάφεια με την πραγματική διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων της χώρας, θα οδηγούσε στην εξασθένηση της εξουσίας του. Έχει τώρα παρέμβει αποφασιστικά για να αντιστρέψει αυτή την τάση.

Υπό τον Xi, η ηγεσία της Κίνας έδωσε επίσης όλο και περισσότερη έμφαση στην πολιτική ιδεολογία σε σχέση με την ρεαλιστική πολιτική. Ο Xi και η υπόλοιπη κεντρική ηγεσία γνωρίζουν ότι τα αιτήματα για πολιτική φιλελευθεροποίηση σχεδόν παγκοσμίως προκύπτουν μόλις το κατά κεφαλήν εισόδημα υπερβεί ένα συγκεκριμένο όριο. Η απάντησή τους σε αυτό το δίλημμα ήταν μια επαναβεβαίωση της μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας και μια εκτεταμένη προπαγανδιστική εκστρατεία που τώρα συνδυάζει τις εικόνες του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος με εκείνες του έθνους. Ο Xi πιστεύει ότι μπορεί να νικήσει την άποψη του Francis Fukuyama για την ιστορία, η οποία θεωρεί ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία του Δυτικού τύπου είναι η τελική μορφή διακυβέρνησης. Και επειδή ο στόχος αυτός είναι ενισχυμένος σφοδρά με τις νέες τεχνολογίες κρατικού ελέγχου (συμπεριλαμβανομένων της βαθμολόγησης της κοινωνικής πίστης και της αναγνώρισης προσώπου που υποστηρίζονται από μια δομή εσωτερικής ασφάλειας μεγαλύτερη από τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό [PLA]), πολλοί Κινέζοι πιστεύουν ότι ο Σι θα πετύχει.

Ο δεύτερος ομόκεντρος κύκλος, με όρους βασικών συμφερόντων του Xi και της κινεζικής ηγεσίας, είναι η εθνική ενότητα. Αυτό παραμένει ζωτική ανησυχία στο Πεκίνο, ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας αφενός και μακρόχρονης πολιτικής νομιμοποίησης από την άλλη.