Παράθεση ονομάτων στα Βαλκάνια

Στην πΓΔΜ, τα εμπόδια είναι δυνητικά πιο τρομερά. Ενώ η κυβέρνηση έχει μια σταθερότερη πλειοψηφία, ο πρόεδρος Gjorge Ivanov απείλησε να τορπιλίσει μια συμφωνία. Είχε ήδη επιδιώξει να παρεμποδίσει την συγκρότηση της σημερινής κυβέρνησης και υποστήριξε το προηγούμενο κυβερνών κόμμα, το οποίο είχε εμπλακεί σε σοβαρά εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένων της εκλογικής απάτης και της διαφθοράς. Το εθνικιστικό κόμμα της αντιπολίτευσης προσπαθεί να κερδίσει ελκυστικότητα λόγω της αντίστασής του στην συμφωνία. Για να περάσει, η συμφωνία θα απαιτήσει τελικά ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία, συμπεριλαμβανομένων των ψήφων της αντιπολίτευσης. Ενδεχομένως η μεγαλύτερη πρόκληση για την επιβίωση της συμφωνίας είναι ένα υπεσχημένο δημοψήφισμα για το νέο όνομα που σχεδιάζεται για το φθινόπωρο όταν -όπως ελπίζεται- η πΓΔΜ θα δεχθεί την πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ και θα ξεκινήσει συνομιλίες ένταξης στην ΕΕ. Συνεπώς, η ψηφοφορία δεν θα αφορά απλώς στην επικύρωση της συμφωνίας αλλά και στην ευρω-ατλαντική ενσωμάτωση. Ένα δημοψήφισμα θα μπορούσε να αποτύχει, δεδομένου του ότι υπάρχει απαίτηση συμμετοχής του 50% των ψηφοφόρων, και του ότι η κυβέρνηση πρέπει να ενεργοποιήσει τους υποστηρικτές της για να ψηφίσουν, συμπεριλαμβανομένης της μεγάλης αλβανικής μειονότητας η οποία αποτελεί περίπου το 20-25% του πληθυσμού.

Εάν η συμφωνία αποτύχει, θα υπάρξουν περιορισμένες ζημίες στην Ελλάδα, αλλά η κυβέρνηση της πΓΔΜ θα αποδυναμωθεί σοβαρά, και μαζί της η ευνοϊκή δυναμική που οικοδομήθηκε για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στα Δυτικά Βαλκάνια [3].

ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Ταυτόχρονα, υπάρχουν περιφερειακές δυνάμεις –ακριβώς όπως υπάρχουν εθνικές, εντός της Ελλάδας και της πΓΔΜ- που θα προτιμούσαν να αποτύχει η συμφωνία. Λίγες μέρες πριν η Αθήνα και τα Σκόπια καταλήξουν σε μια συμφωνία, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν [4] ενθάρρυνε ανοιχτά την κωλυσιεργούσα σκοπιανή αντιπολίτευση να απορρίψει μια συμφωνία και εξήρε την ομάδα για το ότι αντιστέκεται στις πιέσεις από το εξωτερικό. Αυτή η ανοικτή παρέμβαση από μια κυβέρνηση της ΕΕ όχι μόνο υπογραμμίζει τον εύθραυστο χαρακτήρα της ΕΕ, αλλά καταδεικνύει επίσης το πώς η συμφωνία έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των ακροδεξιών λαϊκιστών στην Ευρώπη, πολλοί από τους οποίους ευνοούν την πλήρη απόρριψη της ΕΕ και σίγουρα θα ήταν αντίθετοι με την επέκταση των συμμετοχών [σε αυτήν].

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ρωσία υιοθέτησε παρόμοια γραμμή. Ιστορικά, η Ρωσία έχει δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για την πΓΔΜ και αντίστροφα, σε αντίθεση με την γειτονική Σερβία. Αλλά πριν από δύο χρόνια, όταν η διαμάχη για το όνομα κορυφώθηκε, η Ρωσία άρχισε να υποστηρίζει το κυβερνών εθνικιστικό VMRO-DPMNE. Τα ρωσικά ΜΜΕ άρχισαν να μιλούν για απειλή «χρωματιστών επαναστάσεων», αντηχώντας την αφήγηση των δεξιών λαϊκιστών και προειδοποιώντας για την επιβλαβή ξένη επιρροή του φιλάνθρωπου δισεκατομμυριούχου George Soros. Πρόσφατα, ο Ρώσος ιδεολόγος Alexander Dugin, του οποίου η αντι-Δυτική σκέψη στηρίζει τις επίσημες ρωσικές θέσεις και ο οποίος είχε στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο, επισκέφθηκε την πΓΔΜ για να δώσει την υποστήριξή του σε ένα μικρό φιλορωσικό κόμμα. Ωστόσο, οι περισσότεροι Σκοπιανοί θέλουν να ενταχθούν στην ΕΕ. Όμως, είναι διχασμένοι στις δημοσκοπήσεις για το αν είναι πρόθυμοι να αλλάξουν το όνομα ως αντίτιμο. Έτσι, η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει ασκήσει πολλή πειθώ για να τους πείσει ότι η συμφωνία είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρωθεί.

Για την Ρωσία, το ενδιαφέρον της για την διαφωνία περί την ονομασία είναι να αποφευχθεί η διεύρυνση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και να παραμείνει ανεπίλυτη η αντιπαράθεση στα δυτικά Βαλκάνια, κάτι που θα επιτρέψει να τροφοδοτούνται οι εντάσεις και να δημιουργείται εχθρότητα στα μέλη της ΕΕ. Η ελληνική κυβέρνηση, για παράδειγμα, θεωρείται γενικά φιλορωσική, ενώ η κυβέρνηση της πΓΔΜ όχι, αλλά είναι πρόθυμη να μειώσει την ρωσική επιρροή με το να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Αυτό δεν επηρέασε την συμφωνία ή τις σχέσεις Ελλάδας και πΓΔΜ, αλλά τραβά την Ρωσία προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προχωρώντας η Μόσχα μπορεί να συνεχίσει να τροφοδοτεί την οργή των αντιπάλων της συμφωνίας, ακόμα και αν πιθανότατα θα αποφύγει να σαμποτάρει ανοιχτά την συμφωνία. Για παράδειγμα, η Ρωσία ξεκίνησε μια φαρμακερή εκστρατεία εναντίον της ένταξης του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, επιτιθέμενη στην κυβέρνηση και ενδεχομένως παρέχοντας στήριξη σε μια σκοτεινή ένοπλη αντικυβερνητική συνωμοσία κατά τις εκλογές του 2016. Στην συνέχεια, τον Μάρτιο του 2018, η Ρωσία απείλησε για αρνητικές συνέπειες στις διμερείς σχέσεις, εάν η πΓΔΜ ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Πράγματι, εάν η πΓΔΜ επρόκειτο γίνει μέλος, το κενό ασφαλείας στα Βαλκάνια θα συρρικνωνόταν, αφήνοντας μόνο την Βοσνία, το Κοσσυφοπέδιο και την Σερβία εκτός της συμμαχίας.