Τα ελλείμματα των ΗΠΑ πλήττουν τις αναδυόμενες αγορές

Τους τελευταίους μήνες, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ξεκινήσει ένα ασυνήθιστο πείραμα πολιτικής. Σε μια εποχή του οικονομικού κύκλου -που κρίνεται από το ποσοστό ανεργίας- όπου το δημοσιονομικό έλλειμμα συνήθως μειώνεται, το Κογκρέσο πέρασε φορολογικές περικοπές και αυξήσεις δαπανών [1] που θα το διευρύνουν [το δημοσιονομικό έλλειμμα] κατά περίπου δύο εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Το 2019, το έλλειμμα του προϋπολογισμού των ΗΠΑ αναμένεται να φτάσει στο 5% του ΑΕΠ. Οι αναλυτές αναμένουν ότι χωρίς σημαντικές αλλαγές πολιτικής, θα παραμείνει σε αυτό το επίπεδο ή πάνω από αυτό για την επόμενη δεκαετία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τώρα την χαλαρότερη δημοσιονομική στάση από οποιαδήποτε από τις χώρες του G-7. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται για την χρηματοδότηση των ελλειμμάτων τους.

Διαμαρτυρία κατά των διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στο Μπουένος Άιρες, στην Αργεντινή, τον Μάιο του 2018. AGUSTIN MARCARIAN / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

Οι περισσότερες από τις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης και της Ανατολικής Ασίας αποταμιεύουν πολύ περισσότερο από ό, τι επενδύουν εγχωρίως, συσσωρεύοντας πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε οικονομικές αποταμιεύσεις που πρέπει να τα δανείσουν. Με τα επιτόκια να αυξάνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ παραμένουν κάτω από το μηδέν στην Ιαπωνία και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, και είναι χαμηλά στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν, η προοπτική δανεισμού προς τις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει ελκυστική. Ακόμη και τα ιταλικά ομόλογα, τα οποία έχουν πέσει λόγω των πολιτικών αναταραχών στην χώρα, προσφέρουν χειρότερη απόδοση στην δεκαετία από όσο τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα.

Αλλά οι επιδράσεις του ελλείμματος των ΗΠΑ πηγαίνουν πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χάρη στον υπερμεγέθη παγκόσμιο ρόλο του δολαρίου, τα πρώτα θύματα μιας κάπως ανεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής των ΗΠΑ είναι πιθανό να είναι οι αναδυόμενες οικονομίες [2] που έχουν χρησιμοποιήσει το δολάριο για να εκφράσουν τα χρέη τους, κι όχι οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ένα ισχυρότερο δολάριο και τα αυξανόμενα επιτόκια των ΗΠΑ αυξάνουν το βάρος της πληρωμής όλων των δολαριακών χρεών σε όλο τον κόσμο.

Η ΠΙΕΣΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Μετά την ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση του 1997, πολλές χώρες αναγνώρισαν ότι η χρήση του δολαρίου -ή άλλου ξένου νομίσματος- για πίστωση και δανεισμό αποτελούσε σημαντική πηγή οικονομικής ευπάθειας. Το βάρος της εξόφλησης του χρέους σε ξένο νόμισμα αυξάνεται όταν ένα νόμισμα πέφτει, καθιστώντας έτσι το ασθενέστερο νόμισμα έναν οικονομικό κίνδυνο. Τα τελευταία 20 χρόνια, αρκετές χώρες έχουν μειώσει με επιτυχία την ευπάθειά τους. Οι κυβερνήσεις πολλών χωρών που ανήκουν στις αναδυόμενες αγορές δανείζονται τώρα κυρίως στο δικό τους νόμισμα και πολλές τράπεζες στις χώρες αυτές κάνουν το ίδιο. Ωστόσο, η πρόοδος δεν είναι ομοιόμορφη: Οι χώρες που έχουν προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση τείνουν να είναι αυτές που αποτελούν πηγή πλεονάσματος αποταμιεύσεων, όχι εκείνες που πρέπει να δανειστούν από τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς οι χώρες εκείνες έχουν συχνά περιορισμένες εγχώριες αποταμιεύσεις και εγχώρια τραπεζικά συστήματα με περιορισμένη ικανότητα να δανείζουν.

Αυτό εξέθεσε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες σε προβλήματα. Οι αναδυόμενες οικονομίες που εξάγουν πετρέλαιο τα πάνε καλά για την ώρα, παρά τα αυξανόμενα επιτόκια των ΗΠΑ και το ισχυρότερο δολάριο, ακόμα και αν έχουν ισχυρούς δεσμούς με το δολάριο. Χάρη στην άνοδο των πετρελαϊκών τιμών, κάθε βαρέλι πετρελαίου που εξάγουν παράγει πολύ πιο σκληρό συνάλλαγμα από ό, τι πριν από ένα χρόνο. Ο κίνδυνος προέρχεται από τις αναδυόμενες οικονομίες που εισάγουν πετρέλαιο, έχουν πολλές εγχώριες καταθέσεις σε δολάρια και έχουν δανειστεί σε μεγάλο βαθμό από τον υπόλοιπο κόσμο σε δολάρια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αύξηση της αξίας του δολαρίου καθιστά πιο ακριβό για τις επιχειρήσεις αυτών των χωρών να αποπληρώσουν τα δάνεια που έχουν πάρει σε δολάρια. Τα αυξανόμενα επιτόκια των ΗΠΑ, επίσης, καθιστούν λιγότερο ελκυστικά τα περιουσιακά στοιχεία που ενέχουν ρίσκο, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου χρέους των χωρών με αναδυόμενες οικονομίες, και πολλές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν υψηλότερο κόστος δανεισμού.

Πολλές αναδυόμενες οικονομίες έχουν πιεστεί, αλλά η Αργεντινή και η Τουρκία χειρότερα από όλες. Αυτές οι δύο χώρες έχουν μερικά σημαντικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτες στα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ και στο ενισχυόμενο δολάριο. Δεν αποταμιεύουν πολύ. Δεν είναι μεγάλοι εξαγωγείς. Έχουν μακρά ιστορία σχετικά υψηλού πληθωρισμού. Και δανείζονται πολύ από τον υπόλοιπο κόσμο σε δολάρια, εν μέρει επειδή οι εγχώριες τράπεζές τους δεν έχουν την ικανότητα να χρηματοδοτούν ταχεία ανάπτυξη χωρίς πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση.