Η εκπληκτική προοπτική της διάσκεψης κορυφής Trump-Putin | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η εκπληκτική προοπτική της διάσκεψης κορυφής Trump-Putin

Η πραγματική ευκαιρία πίσω από το θέαμα των μέσων ενημέρωσης

Οι ιστορικές συναντήσεις ΗΠΑ-Ρωσίας τείνουν να πραγματοποιούνται εκτός της Ουάσινγκτον και της Μόσχας. Ο Franklin Delano Roosevelt συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Ιωσήφ Στάλιν [1] στην Τεχεράνη. Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συναντήθηκαν ξανά στην Γιάλτα, ένα όνομα που στο εξής θα σήμαινε την σοβιετική κυριαρχία επί της Ανατολικής Ευρώπης. Η μοναδική συνάντηση του Χάρι Τρούμαν με τον Στάλιν ήταν στο Πότσνταμ, ένα προάστιο του Βερολίνου. Ο Τζον Κένεντι συναντήθηκε με τον Νικίτα Χρουστσόφ στην Γενεύη, ενώ ο Ρόναλντ Ρήγκαν είχε μια αξιομνημόνευτη σύγκρουση με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο Ρέικιαβικ.

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ [2], και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν [3], θα συναντηθούν για μια σύνοδο κορυφής που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 16 Ιουλίου στο Ελσίνκι. Η συνάντησή τους -που έρχεται εν μέσω απανωτών αποκαλύψεων περί ρωσικής παρεμβολής στις προεδρικές εκλογές του 2016, εκνευριστικά ερωτήματα για τον θαυμασμό του Trump προς τον Ρώσο ομόλογό του, και αμερικανο-ρωσικές εντάσεις [4] σε όλο τον πλανήτη- είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσουν ένα θέαμα των μέσων ενημέρωσης. Όμως, όπως υπονοεί η τοποθεσία της, η πραγματική σημασία της συνάντησης μπορεί να έχει λίγη σχέση με μια θεατρική παράσταση. Χωρίς καμιά λάμψη, σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητες διπλωματικές διαδικασίες θα μπορούσαν να αποδειχθούν πιο επακόλουθες. Στο Ελσίνκι το 1975, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Σοβιετική Ένωση και διάφορες ευρωπαϊκές δυνάμεις επινόησαν μια αρχιτεκτονική ασφαλείας για την Ευρώπη, η οποία ήταν τότε αμφιλεγόμενη, αλλά τελικά [αποδείχθηκε] κρίσιμη για το ειρηνικό τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Χωρίς τις Συμφωνίες του Ελσίνκι, οι οποίες καλλιέργησαν την συμφωνία για τα σύνορα της Ευρώπης και καθιέρωσαν μια ονομαστική δέσμευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο ανατολικό μπλοκ, οι επαναστάσεις του 1989 ίσως να μην είχαν έρθει, και σχεδόν σίγουρα δεν θα ήταν τόσο ειρηνικές όσο υπήρξαν.

13072018-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, μιλά με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, κατά την διμερή συνάντησή τους στην σύνοδο κορυφής του G20 στο Αμβούργο, τον Ιούλιο του 2017. CARLOS BARRIA / REUTERS
----------------------------------------------------------------------------

Τα διδάγματα της προηγούμενης συνάντησης ΗΠΑ-Ρωσίας στο Ελσίνκι αξίζει να μνημονευτούν τώρα. Η συμφωνία που προέκυψε περιελάμβανε χρόνια ανιαρής, επίπονης διπλωματίας. Απαιτούσε αγωνιώδη συμβιβασμό και από τις δύο πλευρές. Στηριζόταν στην εργασία παρά στην οπτική. Κάτω από την σκιά των χαμηλών προσδοκιών, μια δύσκολη διαδικασία προηγήθηκε της τελικής επιτυχίας. Η πραγματική σημασία της συνόδου κορυφής, με άλλα λόγια, δεν είχε να κάνει με το στιγμιαίο θέαμα των μέσων ενημέρωσης. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχύει για την συνάντηση Trump-Putin της επόμενης εβδομάδας. Ανεξάρτητα από τα εντυπωσιακά πρωτοσέλιδα αμέσως μετά την σύνοδο κορυφής, μια ήσυχη αλλά ουσιαστική διπλωματική διαδικασία έχει την δυνατότητα να αποφέρει πραγματικά και ευπρόσδεκτα αποτελέσματα.

ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΕΙΔΟΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΚΟΡΥΦΗΣ

Σε μια συγκέντρωση την περασμένη εβδομάδα, ο Trump απέρριψε τις ανησυχίες σχετικά με την συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο, λέγοντας: “Ο Πούτιν είναι εντάξει”. Αυτό δημιούργησε μια πληθώρα τίτλων στις εφημερίδες. Η ρωσική τηλεόραση, εν τω μεταξύ, είναι γεμάτη από εικασίες σχετικά με τα πιθανά επιτεύγματα του Πούτιν στο Ελσίνκι. Αμερικανοί παρατηρητές ορθώς φοβούνται την επίδραση των ξεκάρφωτων λέξεων από τον Trump και τα πιθανά στρατηγικά σφάλματα που θα μπορούσαν να προκύψουν ακριβώς από το μελόδραμα του ίδιου του γεγονότος. Για πολλούς, η οπτική είναι η ιστορία και η οπτική μπορεί μόνο να είναι λάθος: Ο Πούτιν στέκεται πλάι-πλάι με έναν Αμερικανό πρόεδρο υπό έρευνα για ανατρεπτικούς δεσμούς με την Ρωσία, αβέβαιο για την συμμαχία του ΝΑΤΟ και ερωτευμένο με συμφωνίες ή ψευδο-συμφωνίες που προκύπτουν από ένα κουβάρι υπερβολικών προσδοκιών.

Η γενιά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι επιρρεπής στο να διαμορφώνει την πολιτική με κινηματογραφικούς όρους. Ως ένα προβληματικό γεγονός που αναμένεται να συμβεί, η σύνοδος Trump-Putin ταιριάζει υπέροχα στην εποχή. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι η συνάντηση αυτή καθαυτή αλλά η πραγματική πιθανότητα να πραγματοποιηθεί η λάθος συνάντηση. Μια σύνοδος κορυφής που περιλαμβάνει εκ των προτέρων παραχωρήσεις των ΗΠΑ για χάρη κάποιου ασαφούς θριάμβου θα ήταν χειρότερη συγκρινόμενη με μια χαμένη ευκαιρία.

Δείτε την τελευταία υψηλού επιπέδου σύνοδο κορυφής των ΗΠΑ με την Βόρεια Κορέα. Ο Trump ξεκάθαρα υπερτίμησε την συνάντησή του τον Ιούνιο με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un. Αυτό που αξιολογήθηκε ως η ευκαιρία να επικυρωθεί η αποπυρηνικοποίηση για ολόκληρη την κορεατική χερσόνησο κατέληξε να είναι μια μη δεσμευτική συνάντηση μεταξύ δύο αρχηγών κρατών. Η συμπεριφορά της Βόρειας Κορέας από την σύνοδο κορυφής και μετά δείχνει ότι παραμένει απτόητη. Με την πάροδο του χρόνου, η προσωπική σχέση μεταξύ Kim και Trump μπορεί να αποδειχθεί πλεονέκτημα, αλλά μόνο μια μακρά και λεπτομερής διαδικασία διαπραγμάτευσης και επαλήθευσης μπορεί να διασφαλίσει ότι η Βόρεια Κορέα έχει παραιτηθεί από τα πυρηνικά όπλα της. Η σύνοδος κορυφής στην Σιγκαπούρη ήταν απλώς το ξεκίνημα της υπόθεσης.

Και η συνάντηση Trump-Putin θα είναι επίσης ένα ξεκίνημα. Δεν μπορεί να εγγυηθεί πολλά από μόνη της. Τα τελευταία χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία έχουν αφήσει την διπλωματική σχέση τους να διαβρωθεί. Μια αμερικανο-ρωσική προεδρική σύνοδος κορυφής δεν έχει πραγματοποιηθεί τα τελευταία οκτώ χρόνια. Κάποιος θα πρέπει να ελέγξει προσεκτικά το χρονικό της ιστορίας του Ψυχρού Πολέμου για να βρει μια περίοδο όπου υπήρξε τόσο λίγη διπλωματική επαφή. Ο κατάλογος των διαφορών και παραπόνων και στις δύο πλευρές είναι ατελείωτος, όπως το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα υπενθυμίσει στον πρόεδρο εάν προσφέρει στην Ρωσία οτιδήποτε αφορά είτε σε κυρώσεις είτε σε δεσμεύσεις των ΗΠΑ μέσω συνθηκών.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ιστορία πίσω από το Ελσίνκι θα μπορούσε να είναι ένας οδικός χάρτης για την διοίκηση του Trump. Η συνάντηση του Τραμπ με τον Πούτιν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο διπλωματικής δέσμευσης και διαδικασίας. Οι ομάδες εργασίας ΗΠΑ-Ρωσίας θα πρέπει να ενσωματωθούν στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο, μαζί με τις διακομματικές ομάδες εργασίας στο Κογκρέσο των ΗΠΑ. Άλλες ομάδες εργασίας στο πλευρό της κυβέρνησης πρέπει να ενθαρρυνθούν και να τους δοθεί η υλική υποστήριξη της κυβέρνησης των ΗΠΑ.

13072018-2.jpg

Το Finlandia Hall, το οποίο θα λειτουργεί ως κέντρο Τύπου κατά την διάρκεια της συνάντησης του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, και του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Ελσίνκι, τον Ιούλιο του 2018. MIKO STIG / LEHTIKUVA VIA REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Η Ουκρανία και η Συρία είναι τα δύο πιο επείγοντα σύνολα προβλημάτων. Σχετικά με το πρώτο, η διπλωματία έχει σταματήσει. Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να αναλώνονται με άλλα προβλήματα. Οι συνομιλίες με την Ρωσία σχετικά με τα βασικά ζητήματα πίσω από τις συμφωνίες του Μίνσκ -κατάπαυση του πυρός, αποκατάσταση της ουκρανικής κυριαρχίας, λειτουργική πολιτική τάξη στην επαρχία Ντόνμπας στην ανατολική Ουκρανία- ίσως να τονώσουν την Δυτική διάθεση για ηγεσία. Με τους αντάρτες να παραδίδονται, η Συρία του προέδρου Bashar al-Assad θα πάρει μια νέα μορφή, η αστάθεια της οποίας θα μπορούσε να προκαλέσει έναν πόλεμο μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ. Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα που η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήθελαν αμφότερες να αποφύγουν. Θα πρέπει να κοιτάζουν μπροστά σε διαβούλευση μεταξύ τους. Η μόχλευση των ΗΠΑ στο Ισραήλ και η ρωσική μόχλευση στο Ιράν είναι ελλιπής, αλλά ένας βασικός βαθμός συντονισμού σίγουρα θα βοηθήσει στην πρόληψη μιας σύγκρουσης. Η αντιμετώπιση αυτών των διλημμάτων δεν πρέπει να αναβληθεί για το 2020 ή το 2024. Ο έλεγχος των εξοπλισμών, η αντιτρομοκρατία, η Αρκτική και το διάστημα είναι άλλα θέματα που αξίζουν πραγματική διμερή προσοχή. Οι συζητήσεις σε χαμηλούς βαθμούς έξω από το δημόσιο φως έχουν μετριοπαθή δυναμική, και οι πρόεδροι της Ρωσίας και των ΗΠΑ θα μπορούσαν να δώσουν σε αυτές τις συζητήσεις μια πρώτη ευλογία στο Ελσίνκι.

Σε έναν ιδανικό κόσμο, ο Trump θα έθετε το θέμα των παρεμβολών στις εκλογές ενώπιος ενωπίω με τον Πούτιν. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ που θα συμμετείχαν με τον Trump σε άλλες συναντήσεις θα έκαναν το ίδιο. Εξίσου σημαντικό, ο Trump θα έκανε μια εμφατική δημόσια δήλωση σχετικά με την ρωσική εμπλοκή ενώ θα ήταν μαζί με τον Πούτιν, όπως έκανε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν σε μια παρόμοια στιγμή. Ο Πούτιν θα αρνείτο την εμπλοκή, και ο Trump δεν θα έπρεπε ούτε να δεχτεί αυτή την άρνηση, όπως έκανε στο παρελθόν, ούτε να καταστήσει μια επίσημη αναγνώριση από τον Πούτιν ως προϋπόθεση για να προχωρήσει. Η ομολογία δεν θα έρθει ποτέ, αλλά η έγερση του θέματος με σαφήνεια και χωρίς αμηχανία θα μεταδώσει την αμερικανική αποφασιστικότητα και την θέληση να αντιδράσει. Ωστόσο, αν ο Trump απεραντολογήσει για το ζήτημα στο Ελσίνκι, η Ρωσία θα κερδίσει μια νίκη προπαγάνδας και πιθανότατα θα ενθαρρυνθεί για να δοκιμάσει περαιτέρω το ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές, αν υπάρχουν κάποιες, που έχει η διοίκηση για τις παρεμβάσεις.

ΤΟ ΒΑΡΕΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ

Ο Trump έχει μια παροιμιώδη προσήλωση στην εντυπωσιακή δημοσιότητα. Αλλά η διοίκησή του πρέπει να κάνει ό, τι μπορεί για να υποτιμήσει την σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν και να αποφύγει να την απεικονίσει ως μια σημαντική εξέλιξη πριν ή μετά [την πραγματοποίησή της]. Αντ’ αυτού, θα πρέπει να αποτίσει φόρο τιμής στα χρόνια της εκνευριστικής και βαρετής διπλωματίας που δημιούργησε τις Συμφωνίες του Ελσίνκι. Εσωτερικά, η διοίκηση θα πρέπει να προετοιμαστεί για την συνέχεια που θα δοθεί στην σύνοδο κορυφής -την σταδιακή εξομάλυνση των διπλωματικών δεσμών μεταξύ των δύο δυνάμεων, των οποίων η σχέση είναι αναπόσπαστη με το μέλλον της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Μια μη-σχέση με την Ρωσία απλώς δεν ανήκει στο εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ.

Άπαξ και καθιερωθεί, μια κανονικοποιημένη διπλωματική σχέση ΗΠΑ-Ρωσίας θα πρέπει να είναι το όχημα της Ουάσιγκτον για την διαμόρφωση της ρωσικής συμπεριφοράς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να εξαναγκάσουν την Ρωσία να πράττει κατά την θέλησή τους. Στην Ουκρανία και την Συρία, η Ουάσιγκτον προσπάθησε να απομονώσει την Ρωσία, ελπίζοντας ότι ο Πούτιν θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των ΗΠΑ, ώστε να μπορέσει να βγει από το “κρύο”. Οι κυρώσεις είναι μορφές οικονομικής απομόνωσης σχεδιασμένες να έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα. Μέχρι στιγμής, ο εξαναγκασμός και η απομόνωση έχουν αποτύχει. Η ρωσική εξωτερική πολιτική από το 2014 και μετά έχει γίνει μόνο πιο φιλόδοξη. Επιπλέον, οι καθημερινές εικόνες του χαρούμενου Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου στην Ρωσία υπογραμμίζουν τον παράλογο της προσπάθειας απομόνωσης της χώρας όπως υπήρχε η πρόθεση. Αυτό που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, δεν πρέπει να επιχειρείται.

Η συνεχιζόμενη πίεση εκεί όπου τα συμφέροντα αποκλίνουν συν η διπλωματική κανονικοποίηση, θα αποτελούσε μια νέα προσέγγιση για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν αποτύχει, η πίεση μπορεί πάντα να αυξηθεί. Η πρόοδος, εάν επιτευχθεί, θα είναι σταδιακή.

Μόλις τελειώσει η σύνοδος κορυφής, ο πρόεδρος πιθανότατα θα μετατοπίσει την προσοχή του αλλού, όπως φαίνεται να έχει κάνει μετά την συνάντησή του με τον Κιμ. Ένας εμπορικός πόλεμος με την Κίνα και οι εκλογές του μεσοδιαστήματος για το Κογκρέσο μπορεί να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από όσο οι εκλογικές λεπτομέρειες στην Ντόνμπας ή η δυναμική του περιφερειακού ανταγωνισμού στην Συρία. Η παράδοση του έργου της διαπραγμάτευσης με τη Μόσχα στον υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, τον υπουργό Άμυνας, James Mattis, και τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, John Bolton, θα ήταν το λογικό επόμενο βήμα. Όλοι αυτοί είναι “γεράκια” για την Ρωσία, που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν το δυναμικό της διάσωσης κύρους του Πούτιν μέσω της ρητορικής φιλικότητας του Trump προς την Ρωσία και την σχετική δημοτικότητα του Trump στην Ρωσία, ενώ θα εργάζονται για την ομαλοποίηση των σχέσεων. Ο Pompeo, ο Mattis και ο Bolton δεν θα πουλήσουν την Ευρώπη για μια απατηλή αντιπαροχή στην Συρία˙ αλλά θα μπορούσαν να αναλάβουν την εντολή να αντιστρέψουν την καθοδική πορεία της σχέσης ΗΠΑ-Ρωσίας. Αυτό με την σειρά του θα μπορούσε να ανοίξει νέες επιλογές στην Ουκρανία και την Συρία, επιλογές που οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν ευτυχείς να έχουν.

Για να πετύχει, όμως, αυτή η προσέγγιση θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η αυτοπειθαρχία, η υπομονή και η προσοχή στην λεπτομέρεια που απεδείχθη πριν σχεδόν 45 χρόνια στην αυστηρή σκανδιναβική πόλη του Ελσίνκι.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc. 
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2018-07-11/surprising-promise-trump-putin-summit

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2017-09-19/when-stali...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2017-02-13/tr...
[3] https://www.foreignaffairs.com/reviews/review-essay/2018-06-14/peoples-a...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2018-06-14/russia-it

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition