Πάρτε πίσω την Βενεζουέλα με τις κάλπες, όχι με την βία

Στις 4 Αυγούστου, δύο drones εξερράγησαν κατά την διάρκεια της ομιλίας του προέδρου της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο [1] στο Καράκας, σε αυτό που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ήταν μια ματαιωθείσα δολοφονική προσπάθεια. Αν και οι περισσότερες δυνάμεις της αντιπολίτευσης [2] καταδίκασαν την επίθεση, η κυβέρνηση την χρησιμοποίησε ως δικαιολογία για να καταστείλει περαιτέρω τις διαφωνίες, διατάσσοντας 34 συλλήψεις, συμπεριλαμβανομένης εκείνης του Juan Requesens, μέλους του Κογκρέσου. Τα ενοχλητικά βίντεο που κυκλοφόρησαν την περασμένη εβδομάδα υποδηλώνουν ότι η κυβέρνηση νάρκωσε με την βία και ταπείνωσε τον νομοθέτη, προσπαθώντας να τον κάνει ομολογήσει ότι συμμετείχε στην υπόθεση.

Για πολλούς, η επίθεση του Maduro στις δημοκρατικές ελευθερίες και η συστηματική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σημαίνει ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την χρήση βίας για να προσπαθήσουν να τον οδηγήσουν εκτός εξουσίας. Ωστόσο, η βίαιη αντιπαράθεση μεταξύ της αντιπολίτευσης και μιας κυβέρνησης που είναι περισσότερο πρόθυμη να καταχραστεί το μονοπώλιό της στην βία είναι ακριβώς αυτό που επιθυμεί ο Maduro.

Μια γυναίκα κλαίει κατά την διάρκεια συγκέντρωσης, όπου υποστηρικτές της αντιπολίτευσης αποτίουν φόρο τιμής στα θύματα της βίας σε διαδηλώσεις κατά του Maduro, στο Καράκας, στην Βενεζουέλα, τον Ιούλιο του 2017. UESLEI MARCELINO / REUTERS

Αντ’ αυτού, η δημοκρατική αντιπολίτευση της Βενεζουέλας πρέπει να αντισταθεί στον Maduro αξιοποιώντας τη μεγαλύτερη αδυναμία του: Την έλλειψη λαϊκής υποστήριξης. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι σχεδόν τα τέσσερα πέμπτα των Βενεζουελάνων αποδοκιμάζουν [3] τον τρόπο με τον οποίο ο Maduro λειτουργεί την χώρα και θα ήθελε να [τον δει να] φύγει από την προεδρία. Η δημοκρατική αλλαγή στην Βενεζουέλα θα απαιτήσει την χρήση όλων των δυνατών οδών -όσο περιορισμένες κι αν είναι- της δημοκρατικής δέσμευσης για την αμφισβήτηση του καθεστώτος. Η εγκατάλειψη οποιασδήποτε από τις εν λόγω οδούς, όπως έκαναν οι κύριες δυνάμεις της αντιπολίτευσης με το μποϊκοτάζ στις προεδρικές εκλογές στις αρχές του έτους, θα μπορούσε να είναι ένα θανατηφόρο λάθος. Η αντιπολίτευση δεν έχει την πολυτέλεια να επαναλάβει το λάθος να απέχει ενός εκλογικού διαγωνισμού στο επερχόμενο δημοψήφισμα για ένα νέο σύνταγμα που θα μπορούσε να σημάνει το τέλος των δημοκρατικών θεσμών της Βενεζουέλας.

Δεν αμφισβητώ ότι τα ακραία μέτρα μπορούν να δικαιολογηθούν ηθικά όταν αντιμετωπίζεται ένα βίαιο και καταπιεστικό καθεστώς. Αλλά από στρατηγική άποψη, η βία είναι σπάνια -αν ποτέ είναι- ένας αποτελεσματικός τρόπος για την καταπολέμηση μιας δικτατορίας. Τα δημοκρατικά κινήματα θα έχουν μεγαλύτερη επιτυχία χρησιμοποιώντας την εκλογική πολιτική και την ειρηνική διαμαρτυρία για να αποδυναμώσουν την λαβή στην εξουσία ενός ήδη αντιδημοφιλούς καθεστώτος.

Η ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ

Η λίμνη Βαλένθια στην βόρεια Βενεζουέλα φιλοξενεί αυτό που είναι πιθανότατα η χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή της περιοχής. Τα ανεπαρκώς σχεδιασμένα συστήματα διαχείρισης των υδάτων έχουν προκαλέσει αυξανόμενα επίπεδα ύδατος, αναγκάζοντας 12.000 οικογένειες να χάσουν τα σπίτια τους˙ οι υπόλοιποι ζουν σε πόλεις που είναι συνεχώς πλημμυρισμένες όταν τα συστήματα αποχέτευσης ξεχειλίζουν κατά την διάρκεια της περιόδου των βροχών. Οι κάτοικοι πάσχουν από ενδημικές δερματικές παθήσεις και αναπνευστικές λοιμώξεις και παραπονιούνται ότι μια σταθερή δυσωδία διαπερνά τα δάπεδα και τους τοίχους των σπιτιών τους, ανεξάρτητα από το πόσο συχνά τα πλένουν. Πολλές από τις οικογένειες θα μπορούσαν να εγκατασταθούν αλλού εάν η κυβέρνηση είχε συμμορφωθεί με την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 2007 για αποζημίωση και μετεγκατάσταση κατοίκων. Αντί να αναζητήσει μια διαρθρωτική λύση, η κυβέρνηση έχτισε ένα υπερτιμολογημένο τείχος περιορισμού [των υδάτων], το οποίο ξεχειλίζει συνεχώς.

Η απάντηση του Maduro στην καταστροφή της λίμνης Βαλένθια είναι μόνο ένα παράδειγμα της αδιαφορίας του για τους ανθρώπους της Βενεζουέλας. Επισκέφθηκα την λίμνη Βαλένθια ως επικεφαλής πολιτικής της προεδρικής εκστρατείας του Henri Falcón, ο οποίος προσπάθησε ανεπιτυχώς να αντικαταστήσει τον Maduro στις εκλογές της 20ής Μαΐου. Από την θέση αυτή, συντόνισα μια ομάδα ειδικών, η αποστολή της οποίας ήταν να δημιουργήσει έναν οδικό χάρτη ώστε η Βενεζουέλα για να ξεφύγει από το καταστρεπτικό σοσιαλιστικό πείραμα του Maduro και να αρχίσει να χτίζει μια σύγχρονη δημοκρατία χωρίς αποκλεισμούς και να ανοικοδομεί τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας. Το έργο μας περιελάμβανε επισκέψεις στις κοινότητες σε όλη την χώρα και συζήτηση των προβλημάτων των ανθρώπων, προκειμένου να εντοπιστούν συγκεκριμένες λύσεις που θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε μόλις επέλθει αλλαγή στην κυβέρνηση. Τα αποτελέσματα και οι συστάσεις συνοψίζονται σε μια έκθεση με τίτλο "Η Μεγάλη Μεταμόρφωση" [4]

Αλλά την ημέρα των εκλογών, περισσότεροι από τους μισούς ψηφοφόρους -και σχεδόν τα δύο τρίτα των δυνητικά αντιπολιτευόμενων ψηφοφόρων- παρέμειναν στο σπίτι τους, επιτρέποντας στον Maduro να πορευθεί για μια ακόμη εξαετή θητεία. Μια μετεκλογική έρευνα [3] διαπίστωσε ότι το 62% των αντιπολιτευτικών και των ανεξάρτητων ψηφοφόρων -αλλά μόνο το 10% των κυβερνητικών ψηφοφόρων- απείχε από τις εκλογές. Εάν ψήφιζαν, οι αντιπολιτευόμενοι και οι ανεξάρτητοι ψηφοφόροι, που αποτελούν το 78% του εκλογικού σώματος, θα είχαν τριπλάσιες πιθανότητες να ψηφίσουν υπέρ του Falcón απ’ ό, τι υπέρ του Maduro. Επομένως, εάν τα ποσοστά συμμετοχής ήταν τα ίδια στις διάφορες πολιτικές ομάδες, ο Falcón θα είχε κερδίσει τις εκλογές.

Ωστόσο, οι περισσότεροι αντιπολιτευόμενοι και ανεξάρτητοι ψηφοφόρων έμειναν στο σπίτι τους, αφού τα κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας έκαναν έκκληση για εκλογικό μποϊκοτάζ. Οι υποστηρικτές του μποϊκοτάζ ισχυρίστηκαν ότι η συμμετοχή στις εκλογές ισοδυναμούσε με νομιμοποίησή τους. Το επιχείρημα δεν είχε νόημα -οι Χιλιανοί νομιμοποίησαν την δικτατορία του Πινοσέτ με την ψήφο τους για να τον απομακρύνουν στο δημοψήφισμα του 1988; Στην πολιτική, ωστόσο, μερικές φορές ο θόρυβος μιλάει πιο δυνατά από την λογική. Ως αποτέλεσμα, ένας πρόεδρος που έχει καταστρέψει την οικονομία της χώρας και έχει καταδικαστεί από τα τρία τέταρτα του εκλογικού σώματος ανανέωσε χωρίς δυσκολία την θητεία του στην εξουσία όταν οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που του αντιτάσσονται αποφάσισαν να μείνουν στα σπίτια τους.

Δυστυχώς, μερικές από τις πιο σκληρές επιθέσεις κατά του Falcón κατά την διάρκεια της εκστρατείας προήλθαν από ηγέτες που συμμετείχαν στον στόχο του να οδηγηθεί ο Maduro εκτός αξιώματος. Μερικοί από αυτούς υποστήριξαν ότι ο Falcón κατέβηκε στις εκλογές για να νομιμοποιήσει τον Maduro και ότι υπήρχε ένα μυστικό σύμφωνο για διορισμό του ως αντιπροέδρου μετά τις εκλογές. Οι ισχυρισμοί αποδείχθηκαν ψευδείς. Ο Falcón δεν αναγνώρισε τα αποτελέσματα των εκλογών και ζήτησε από το Ανώτατο Δικαστήριο να τα ακυρώσει, αλλά οι κατηγορίες δικαιολογημένα έσπειραν αμφιβολίες στο μυαλό πολλών ψηφοφόρων. Οι Βενεζουελάνοι είναι απογοητευμένοι από την αποτυχία της αντιπολίτευσης να επιτύχει αλλαγές και εξοργισμένοι από τον τρόπο που καταστράφηκε η χώρα μας.

Για να είμαστε δίκαιοι, οι Βενεζουελάνοι είχαν πολλούς καλούς λόγους να μην ψηφίσουν. Από την αρχή, η διαδικασία δεν πληρούσε τα βασικά πρότυπα μιας ελεύθερης και δίκαιης εκλογής. Τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως το Voluntad Popular, απαγορεύτηκαν, και ορισμένοι βασικοί ηγέτες, όπως ο Leopoldo López και ο Henrique Capriles, φυλακίστηκαν από στημένα δικαστήρια ή αποκλείστηκαν από τις εκλογές. Η κραυγαλέα κατάχρηση δημόσιων πόρων από την κυβέρνηση -για παράδειγμα, με το να αναγκάζει τους κρατικούς υπαλλήλους να παρευρίσκονται σε κυβερνητικές συγκεντρώσεις ή απειλώντας να αποσύρει την πρόσβαση σε κοινωνικά προγράμματα για εκείνους που δεν ψηφίζουν- και η σαφής μεροληψία των εκλογικών Αρχών δημιουργούσαν ένα άνισο πεδίο ανταγωνισμού.

Ωστόσο, το μποϊκοτάζ ήταν λανθασμένο. Πολλοί αυταρχικοί ηγέτες, από τον Αουγκούστο Πινοσέτ στην Χιλή μέχρι τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στην Σερβία, έχουν απομακρυνθεί από την εξουσία μετά την απώλεια εκλογών. Όταν οι δικτατορίες προκηρύσσουν εκλογές για να υποστηρίξουν τη νομιμοποίησή τους, το εκλογικό σώμα μπορεί να τις χρησιμοποιήσει για να σπάσει την λαβή του καθεστώτος στην εξουσία.

ΛΑΘΟΣ ΟΡΑΜΑΤΑ

Η ακαδημαϊκή βιβλιογραφία τεκμηριώνει εκτενώς τη ματαιότητα των εκλογικών μποϊκοτάζ. Μια μελέτη του 2010 από τον Matthew Frankel του ιδρύματος Brookings εξέτασε 171 περιπτώσεις μποϊκοτάζ και διαπίστωσε ότι μόνο το 4% έχει θετικά αποτελέσματα. Τα μποϊκοτάζ δεν αυξάνουν την πιθανότητα αλλαγής του καθεστώτος, αλλά όντως κάνουν τα κινήματα του μποϊκοτάζ να χάσουν τον έλεγχο των βασικών χώρων εξουσίας, διαβρώνοντας έτσι την ικανότητά τους να αμφισβητήσουν τον κυβερνητικό έλεγχο.

Η Βενεζουέλα χρειάζεται μια ψύχραιμη αντιπολιτευτική ηγεσία ικανή να εξηγήσει στους ψηφοφόρους ότι η σοφότερη επιλογή είναι να αμφισβητηθεί ο Maduro εκεί όπου είναι πιο αδύναμος, στην αρένα της λαϊκής υποστήριξης. Είναι σημαντικό οι Βενεζουελάνοι να μην εμπιστευτούν εξωτερικές δυνάμεις για να ενεργοποιήσουν αλλαγές. Ελλείψει εσωτερικής πίεσης, η διεθνής κοινότητα έχει περιορισμένη προθυμία και ικανότητα να θεσπίσει μέτρα που επηρεάζουν σημαντικά την πιθανότητα του να παραμείνει το καθεστώς στην εξουσία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και βασικοί δρώντες της διεθνούς κοινότητας φέρουν την ευθύνη για το ότι καθοδήγησαν την βασική ηγεσία της αντιπολίτευσης στην πορεία του μποϊκοτάζ. Όταν ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, μίλησε ανεύθυνα τον περασμένο Αύγουστο για μια "στρατιωτική επιλογή" για την Βενεζουέλα, τροφοδότησε μη ρεαλιστικές ελπίδες ότι Αμερικανοί στρατιώτες θα έρθουν να ανατρέψουν τον Maduro, γεγονός που αποδυνάμωσε την αποφασιστικότητα της αντιπολίτευσης να αμφισβητήσει την κυβέρνηση εσωτερικά. Οι πολιτικοί ηγέτες και οι διανοούμενοι ζήτησαν ενεργά μια διεθνή στρατιωτική παρέμβαση. Όμως, η συντριπτική πλειοψηφία των Βενεζουελάνων [3] απορρίπτει την ιδέα μιας στρατιωτικής παρέμβασης στην Βενεζουέλα και οι περιφερειακοί ηγέτες εξέφρασαν σαφώς ότι οποιαδήποτε στρατιωτική δράση δεν θα έπρεπε να υπολογίζει στην διεθνή υποστήριξη.

Η πολεμοχαρής προσέγγιση του Trump έρχεται σε αντίθεση με τις πιο λογικές, μετριοπαθείς προσεγγίσεις των πρόσφατων διοικήσεων των ΗΠΑ για εκλογές υπό αυταρχική διακυβέρνηση. Για παράδειγμα, κατά την διάρκεια της θητείας της ως Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ από το 1997 έως το 2001, η Madeleine Albright προώθησε «εκλογικές επαναστάσεις» -δημοκρατικές μεταβάσεις που προκάλεσε η εκλογική ήττα των αυταρχικών ηγετών. Πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2000 στην Σερβία, δημόσιες και ιδιωτικές ομάδες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως η USAID και το National Endowment for Democracy, δαπάνησαν 40 εκατομμύρια δολάρια για προγράμματα υπέρ της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης περισσότερων από 5.000 ακτιβιστών των κομμάτων της αντιπολίτευσης και 10.000 εκλογικών παρατηρητών. Εκατοντάδες σερβικές οργανώσεις πολιτών έλαβαν χρηματοδότηση από την Δύση για να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για την δυνατότητα δημοκρατικής αλλαγής. Το αποτέλεσμα ήταν η νίκη του υποψηφίου της αντιπολίτευσης, Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα, με την απελπισμένη προσπάθεια του Μιλόσεβιτς να νοθεύσει τις εκλογές που οδήγησαν στην πτώση του.

ΔΙΑΛΕΓΕ ΤΙΣ ΜΑΧΕΣ ΣΟΥ

Η διεθνής πίεση δεν θα οδηγήσει τον Maduro εκτός εξουσίας, και η βίαιη αντιπαράθεση θα του δώσει απλώς μια δικαιολογία για να εντείνει την καταστολή. Η εκλογική συμμετοχή είναι η μόνη στρατηγική που επέτρεψε στην αντιπολίτευση να προκαλέσει οπισθοδρομήσεις στον “Τσαβισμό” στο παρελθόν, όπως η αποτυχία της προσπάθειας του Τσάβεζ να ξαναγράψει το Σύνταγμα το 2007 και να αποκτήσει τον έλεγχο της Εθνικής Συνέλευσης το 2015.

Η Συνταγματική Συνέλευση του Maduro επί του παρόντος γράφει ένα νέο σύνταγμα το οποίο πιθανότατα θα καταργήσει πολλές από τις δημοκρατικές εγγυήσεις που ενσωματώνει η Χάρτα του 1999, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος εκλογής του Προέδρου απευθείας μέσω μυστικής ψηφοφορίας. Οι Βενεζουελάνοι θα πρέπει να ψηφίσουν για να κυρώσουν το νέο σύνταγμα μόλις εγκριθεί από την Συνέλευση, κάτι που μπορεί να είναι θέμα εβδομάδων. Η δημοκρατική αντιπολίτευση της χώρας πρέπει να εκμεταλλευθεί αυτή την ευκαιρία για να σταματήσει τον Maduro από το να απογυμνώσει την Βενεζουέλα από ορισμένα από τα θεμελιώδη δικαιώματά της .

Το προσεχές συνταγματικό δημοψήφισμα είναι μια ευκαιρία για την διχασμένη αντιπολίτευση της Βενεζουέλας να συνενωθεί γύρω από τον στόχο να σταματήσει τον Maduro από την επέκταση των εξουσιών του. Η υπεράσπιση του Συντάγματος του 1999 έχει την δυνατότητα να γίνει το σημείο συσπείρωσης γύρω από το οποίο μπορεί να διαμορφωθεί ένας ευρύς συνασπισμός πολιτικών δυνάμεων, από τις συντηρητικές ομάδες μέχρι τους αντιφρονούντες Τσαβιστές.

Το να ηττηθεί το νέο σύνταγμα του Maduro θα επιβεβαιώσει επίσης το κύρος της ελεγχόμενης από την αντιπολίτευση Εθνικής Συνέλευσης ως της μόνης έγκυρης νομοθετικής εξουσίας στην Βενεζουέλα. Η κυβέρνηση θα προσπαθήσει σχεδόν σίγουρα να δημιουργήσει έναν νέο νομοθετικό κλάδο στο νέο σύνταγμα και ως εκ τούτου θα προσπαθήσει να διαλύσει την σημερινή συνέλευση. Εάν περάσει το νέο σύνταγμα, ο μόνος κυβερνητικός κλάδος που ελέγχεται σήμερα από την αντιπολίτευση θα χαθεί.

Η νίκη σε αυτό το δημοψήφισμα θα μπορούσε να χαλυβδώσει την κοινωνία, δείχνοντας ότι ένα ενωμένο μέτωπο Βενεζουελάνων μπορεί να θέσει αποτελεσματικά όρια στην κυβέρνηση. Στο παρελθόν, η ήττα στις κάλπες, ακόμη και σε μη προεδρικές εκλογές, συνέβαλε συχνά στο ξήλωμα των αυταρχικών καθεστώτων. Ο Πινοσέτ, για παράδειγμα, δεν όφειλε να παραιτηθεί αμέσως από την εξουσία του αφότου έχασε στην προσπάθειά του να παρατείνει την θητεία του στο αξίωμά του στο δημοψήφισμα της χώρας το 1988, αλλά η ήττα τελικά κατέστησε αδύνατη την παραμονή του στην εξουσία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η διεθνής κοινότητα έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Οι βασικοί διεθνείς παράγοντες πρέπει να επιδείξουν την δέσμευσή τους σε μια ειρηνική και δημοκρατική μετάβαση στην Βενεζουέλα. Θα μπορούσαν να ξεκινήσουν με μια πολυμερή πρωτοβουλία για να σχηματίσουν μια αποστολή παρακολούθησης των εκλογών με μια πλήρη εντολή από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να επιβλέψουν την επερχόμενη ψηφοφορία. Ο Γενικός Γραμματέας απέρριψε ένα αίτημα για την αποστολή παρατηρητών νωρίτερα φέτος, επειδή δεν είχε την πλήρη υποστήριξη της αντιπολίτευσης της χώρας, τμήμα της οποίας μποϊκοτάριζε το εκλογικό γεγονός.

Φυσικά, μια νίκη της αντιπολίτευσης στο προσεχές δημοψήφισμα δεν θα μπορούσε κατ’ ανάγκη να οδηγήσει στην εκδίωξη του Maduro. Σε αυτή την περίπτωση, η ηγεσία της δημοκρατικής αντιπολίτευσης της χώρας πρέπει να παραμείνει εστιασμένη στους μακροπρόθεσμους στόχους της εδραίωσης και της ανάκτησης δύναμης για να αμφισβητήσει αποτελεσματικά την λαβή της κυβέρνησης στην εξουσία. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι η αλλαγή καθεστώτος είναι ένας σημαντικός στόχος της πολιτικής οργάνωσης κάτω από μια αυταρχική κυβέρνηση, αλλά δεν είναι ο μόνος. Η πολιτική είναι για την βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και συχνά ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω τοπικής και εθνικής κινητοποίησης που στοχεύει στον περιορισμό της κατάχρησης εξουσίας από την κυβέρνηση.

Ίσως η στιγμή που είπε τα περισσότερα κατά την διάρκεια του περιστατικού με τα drones ήταν όταν, για λίγα δευτερόλεπτα, η κρατική τηλεόραση έδειξε εκατοντάδες στρατιώτες να φεύγουν πανικόβλητοι μόλις άκουσαν την έκρηξη. Η εικόνα απαθανάτισε την ευπάθεια μιας κυβέρνησης η εξουσία της οποίας βασίζεται στην κυριαρχία. Ο καλύτερος τρόπος ώστε οι Βενεζουελάνοι να αμφισβητήσουν αυτή την εξουσία είναι να απορρίψουν τον Maduro μέσω των ψήφων τους. Εάν ο στρατός ήταν έτοιμος να καταρρεύσει μετά από μια έκρηξη με drones, τι θα κάνει όταν θα αντιμετωπίσει 12 εκατομμύρια αντιπολιτευτικές ψήφους; Σίγουρα αξίζει να δοκιμαστεί.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc. 
All rights reserved.

Στα αγγλικά URL: https://www.foreignaffairs.com/articles/south-america/2018-08-22/take-back-venezuela-votes-not-violence

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2016-04-29/maduro-crac...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2018-01-05/tragedy-ven...
[3] http://torinocap.com/media/Datanalisis.pdf
[4] https://www.salvemosavenezuela.com/la-gran-transformacion-programa-compl...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition