Εξακολουθούν οι Παλαιστίνιοι να υποστηρίζουν την λύση των δύο κρατών; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εξακολουθούν οι Παλαιστίνιοι να υποστηρίζουν την λύση των δύο κρατών;

Γιατί οι ισραηλινοί εποικισμοί αποτελούν το μεγαλύτερο εμπόδιο προς την ειρήνη

Καμία άλλη εξέλιξη στις ισραηλινο-παλαιστινιακές σχέσεις –ούτε οι πάνω από 10.000 θάνατοι Παλαιστινίων στα χέρια του ισραηλινού στρατού από την εποχή του Όσλο, ούτε οι αποτυχίες των Παλαιστινίων στην ηγεσία, την οικοδόμηση κράτους και την διακυβέρνηση, ούτε η άνοδος της Χαμάς και της ισραηλινής δεξιάς πτέρυγας, ούτε η αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας, ούτε η ισραηλινή ανασυγκρότηση της Δυτικής Όχθης στην δεύτερη ιντιφάντα, ούτε η επανεκλογή του Νετανιάχου και η εκλογή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ- δεν έκανε τόση ζημιά σε αυτή την θεμελιώδη έννοια της απόσχισης και της αμοιβαίας αναγνώρισης όσο η συνέχιση της εγκατάστασης των οικισμών. Ενώ πολλές από αυτές τις άλλες εξελίξεις θα μπορούσαν τελικά να αντιστραφούν ή να ξεπεραστούν, οι οικισμοί είναι δύσκολο να κατεδαφιστούν και γι’ αυτό θα μπορούσαν να καταστρέψουν μόνιμα την προοπτική της παλαιστινιο-ισραηλινής ειρήνης.

Η παλαιστινιακή κοινή γνώμη δεν αποτελεί εμπόδιο στην ειρήνη με τη μορφή λύσης δύο κρατών. Ούτε και η ισραηλινή κοινή γνώμη. Μια διεξαχθείσα από κοινού παλαιστινιακή-ισραηλινή έρευνα παρέχει στοιχεία ότι υπάρχει ευρεία υποστήριξη για την λύση των δύο κρατών όταν το κοινό την θεωρεί εφικτή και όταν κάθε πλευρά έχει λόγο να εμπιστευθεί την άλλη. Από την παλαιστινιακή πλευρά, η ισχυρή και αξιόπιστη ηγεσία, η δημοκρατία και η χρηστή διακυβέρνηση είναι επίσης αποτελεσματικά μέσα για την οικοδόμηση υποστήριξης. Οι διαβεβαιώσεις ότι το μελλοντικό τους κράτος θα είναι δημοκρατικό μπορεί να κάνει πολλά για να πείσει την σκεπτικιστική παλαιστινιακή νεολαία να εγκαταλείψει τις απαιτήσεις για μια λύση ενός κράτους και να υποστηρίξει αντ’ αυτού ένα αποτέλεσμα δύο κρατών. Οι χειρονομίες που αποδεικνύουν τον αμοιβαίο σεβασμό, όπως η ισραηλινή αναγνώριση της Παλαιστινιακής Nakba (Καταστροφή) του 1948 ή η απολογία για τα δεινά των Παλαιστινίων προσφύγων από τότε, θα μπορούσαν να προχωρήσουν πολύ προς την δημιουργία των κινήτρων που απαιτεί η ειρήνη.

Αλλά τα επί τόπου γεγονότα, συμπεριλαμβανομένης της δήμευσης παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, της κατεδάφισης σπιτιών Παλαιστινίων και της οικοδόμησης εβραϊκών οικισμών, ενισχύουν την παλαιστινιακή έλλειψη εμπιστοσύνης. Αυτές οι πρακτικές κάνουν μια συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων –80% ή περισσότερο- να πιστεύουν ότι η μακροπρόθεσμη φιλοδοξία του Ισραήλ είναι να μην κάνει ειρήνη αλλά να προσαρτήσει την παλαιστινιακή γη, αποβάλλοντας τελικά τους Παλαιστίνιους ή τουλάχιστον στερώντας τους τα αστικά και πολιτικά τους δικαιώματα. Οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι δεν πιστεύουν ότι έχουν έναν Ισραηλινό εταίρο για την ειρήνη, γεγονός που τους καθιστά προφανώς απρόθυμους να στηρίξουν μια ειρηνευτική διαδικασία που θα τους υποχρέωνε να κάνουν τεράστιες θυσίες.

ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΗΓΕΣΙΑΣ

Αυτά τα εμπόδια προς την λύση των δύο κρατών είναι σοβαρά και η υπέρβασή τους απαιτεί ισχυρή και αξιόπιστη ηγεσία στο Ισραήλ, την Παλαιστίνη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δυστυχώς, και οι τρεις ηγέτες αποτυγχάνουν άθλια. Με την δημόσια αμφισβήτηση του εθνικού χαρακτήρα και του βασικού αφηγήματος του Ισραήλ, ο Αμπάς περιπλέκει το έργο της ηγεσίας από την άλλη πλευρά. Αρνούμενος να συμφιλιωθεί με την Χαμάς, εμβαθύνει τις διαιρέσεις στο στρατόπεδο του, και με την παγίωση του αυταρχισμού στο καθεστώς του, μειώνει την εσωτερική του νομιμοποίηση. Ο Νετανιάχου είναι χειρότερος. Με το να επεκτείνει τους οικισμούς, να ευνοεί ακροδεξιές πολιτικές θέσεις και [κυβερνητικούς] εταίρους του έναντι των πιο μετριοπαθών, και με το να προωθεί νομοθεσία που καταστρέφει την λεπτή ισορροπία μεταξύ των εβραϊκών και των δημοκρατικών χαρακτήρων του Ισραήλ, τροφοδοτεί τους χειρότερους φόβους των Παλαιστινίων. Πέρα από όλα αυτά, μέσω της εμπρηστικής διαχείρισης των δύο πιο ευαίσθητων ζητημάτων που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση -την Ιερουσαλήμ και τους πρόσφυγες- ο Τραμπ έχει κάνει περισσότερες ζημιές στην προοπτική της ειρήνης στους 20 μήνες της διοίκησής του από ό, τι έκανε Αμερικανός πρόεδρος επί 70 χρόνια στο παρελθόν.

Οι περιφερειακές πολιτικές επίσης δεν βοηθούν. Ο Αμπάς θεωρεί τον εαυτό του όλο και πιο απομονωμένο, έχοντας χάσει την άνευ όρων στήριξη των παραδοσιακών Σουνιτών Αράβων εταίρων του, οι οποίοι έχουν εμπλακεί σε έναν αγώνα για περιφερειακή κυριαρχία και χρειάζονται την υποστήριξη του Netanyahu και του Trump. Οι μη αραβικές περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ιράν και η Τουρκία, εισέρχονται για να καλύψουν το κενό, αλλά ο Αμπάς δεν είναι έτοιμος να τους εμπιστευτεί ακόμα. Αυτές οι δυνάμεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να παράσχουν την απαραίτητη οικονομική και πολιτική υποστήριξη για να κρατήσουν ζωντανή την Παλαιστινιακή Αρχή και είναι πιο στενά ευθυγραμμισμένες με το κόμμα που είναι αντίπαλο του Αμπάς, την Χαμάς, παρά με την Φατάχ.

Μέσα από το πρίσμα της κοινής γνώμης, η λύση των δύο κρατών σαφώς δεν είναι νεκρή. Εάν οι Παλαιστίνιοι είχαν λόγο να πιστέψουν ότι είναι εφικτή μια τέτοια λύση και να εμπιστευθούν τις προθέσεις της άλλης πλευράς, η κοινή γνώμη υπέρ της θα μπορούσε να αυξηθεί και να αξιοποιηθεί από έναν ισχυρό, ικανό ηγέτη. Αλλά παρεμβαίνουν άλλες δυναμικές. Βραχυπρόθεσμα, φταίει η κακή εγχώρια ηγεσία και στις δύο πλευρές. Μακροπρόθεσμα, η κατάσχεση παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, η κατεδάφιση σπιτιών Παλαιστινίων και η εγκατάσταση οικισμών στα παλαιστινιακά εδάφη παραμένουν οι πιο επικίνδυνες απειλές για μια λύση δύο κρατών. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, είναι αφελές για τους Παλαιστίνιους να ελπίζουν στην σωτηρία με τη μορφή της μετατόπισης της περιφερειακής δυναμικής ή της διεθνούς υποστήριξης. Αν μη τι άλλο, αυτοί οι παράγοντες είναι πιθανόν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα -να κάνουν την ειρήνη με τη μορφή μιας λύσης δύο κρατών μια ακόμη πιο μακρινή δυνατότητα από ό, τι είναι ήδη.