Το όνομα είναι Μακεδονία. Βόρεια Μακεδονία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το όνομα είναι Μακεδονία. Βόρεια Μακεδονία

Μπορεί η χώρα να ξεπεράσει την κρίση της ταυτότητάς της;

Για να καταλάβουμε γιατί τα στοιχήματα είναι τόσο υψηλά, υπάρχει κάποια γλωσσική ιστορία εδώ. Η σχέση Αρχαίων Μακεδονικών και Αρχαίων Ελληνικών είναι αβέβαιη, λόγω της έλλειψης κειμενικών στοιχείων. Αυτό που αναφερόμαστε σήμερα ως Σύγχρονη Μακεδονική, όμως, δεν είναι μια σύγχρονη εκδοχή της Αρχαίας Μακεδονικής, αλλά μια ξεχωριστή νότια σλαβική γλώσσα, της οποίας οι προγονικοί ομιλητές έφτασαν στα Βαλκάνια από την βορειοανατολική Ευρώπη πριν από περίπου 1.500 χρόνια -περίπου δέκα αιώνες αφότου η Αρχαία Μακεδονική μιλήθηκε για τελευταία φορά στην περιοχή. (Με παρόμοιο τρόπο, οι Γάλλοι μιλούν μια Ρομανική γλώσσα [Romance language] με ρίζες στα Λατινικά, αλλά αποκαλούν την γλώσσα τους français, η οποία προέρχεται από το Frank, ένα γερμανικό φυλετικό όνομα).

Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, η Ελλάδα, η Σερβία και η Βουλγαρία προσπαθούσαν να επεκταθούν βόρεια, νότια και δυτικά, αντίστοιχα, εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και οι τρεις διεκδίκησαν την γεωγραφική περιοχή που ονομάζεται Μακεδονία και το 1913 η Ελλάδα πέτυχε να προσαρτήσει το νότιο μισό της περιοχής αυτής. Ωστόσο, οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που βρίσκονται στο προσαρτημένο έδαφος μιλούσαν Μακεδονικά, όχι Ελληνικά. Για να εδραιώσει την διεκδίκησή της σε ό, τι ήταν πλέον η επαρχία της, η Ελλάδα συμμετείχε σε μια συστηματική εκστρατεία για να επιβάλει την δική της γλώσσα σε βάρος των Μακεδονικών και όλων των άλλων γλωσσών που μιλούσαν εκεί, συμπεριλαμβανομένης των Βλάχικων (Aromanian) και των Αλβανικών.

Αυτή η ιστορία επιθετικότητας είναι μέρος εκείνων που καθοδήγησαν τον ελληνικό ανταγωνισμό στους ισχυρισμούς περί εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Μακεδονίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες: Οι Έλληνες ηγέτες τείνουν να βλέπουν οποιαδήποτε αξίωση για ένα ξεχωριστό μακεδονικό έθνος με μια ξεχωριστή γλώσσα ως απειλή για το έδαφος που κέρδισαν το 1913 -μια πρόκληση για την εθνική και εδαφική ακεραιότητα της χώρας τους. Ως εκ τούτου, υποστήριξαν ότι ο όρος Μακεδονικός μπορεί να αναφέρεται μόνο στο νότιο, ελεγχόμενο από την Ελλάδα, τμήμα της περιοχής. Οι σκληροπυρηνικοί στην Δημοκρατία της Μακεδονίας ανταποκρίθηκαν αντικατοπτρίζοντας αυτή την λαϊκιστική και υπέρ των αποκλεισμών αφήγηση.

Η συμφωνία των Πρεσπών προσφέρει μια διέξοδο από αυτόν τον κύκλο καταγγελιών μέσω πραγματικού συμβιβασμού. Πρώτον, η Δημοκρατία της Μακεδονίας συμπεριλαμβάνει πράγματι μόνο το βόρειο τμήμα της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας, όπως έχει οριστεί στους περίπου δύο τελευταίους αιώνες. Έτσι, η αλλαγή του ονόματος σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας είναι γεωγραφικά κατάλληλη, χωρίς να θέτει υπό αμφισβήτηση τα σύγχρονα σύνορα της Ελλάδας.

Δεύτερον, και οι δύο πλευρές συμφωνούν ότι η επίσημη γλώσσα της Μακεδονίας είναι «η Μακεδονική γλώσσα, όπως αναγνωρίστηκε από την Τρίτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Τυποποίηση Γεωγραφικών Ονομάτων, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1977». Το κείμενο της εν λόγω διάσκεψης αναφέρει τα Μακεδονικά συνολικά επτά φορές, πάντοτε ως γλώσσα με το δικό της κυριλλικό αλφάβητο. Η Συμφωνία των Πρεσπών επιβεβαιώνει έτσι ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει τη Μακεδονική ως μια αφ’ εαυτής γλώσσα.

Τρίτον, το άρθρο 7 παράγραφος 4 της συμφωνίας των Πρεσπών αναφέρει: «Η [Μακεδονία] σημειώνει ότι η επίσημη γλώσσα της, η Μακεδονική γλώσσα, ανήκει στην ομάδα των Νότιων Σλαβικών γλωσσών. Τα συμβαλλόμενα μέρη σημειώνουν ότι η επίσημη γλώσσα και άλλα στοιχεία της [Μακεδονίας] δεν σχετίζονται με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, τον πολιτισμό και την κληρονομιά της βόρειας περιοχής της [Ελλάδας]». Αυτή η διατύπωση προσπαθεί να κατευνάσει την Ελλάδα στο επιχείρημά της ότι η χρήση το ονόματος Μακεδονικός για έναν σύγχρονο λαό και γλώσσα υπονοεί την καταγωγή από τον ελληνικό πολιτισμό, και γλώσσα που σχετίζεται με τους Αρχαίους Μακεδόνες. Στο παρελθόν, μερικοί Μακεδόνες εθνικιστές το αντιμετώπισαν υποστηρίζοντας ότι τα Σύγχρονα Μακεδονικά πραγματικά προέρχονταν από τα Αρχαία Μακεδονικά και επομένως δεν ήταν Σλαβική γλώσσα. Αυτό είναι σαν να λέμε ότι τα Γαλλικά προέρχονται από τα Φράγκικα, όχι από τα Λατινικά. Η Συμφωνία των Πρεσπών θέτει τέρμα σε αυτή την γλωσσική τρέλα και θέτει σωστά την καταγραφή σχετικά με τις ιστορικές ρίζες των Σύγχρονων Μακεδονικών. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει ότι ο ίδιος όρος -Μακεδονικός- μπορεί να έχει διαφορετικές έννοιες ανάλογα με τον χρόνο και τον τόπο. Υποστηρίζει, κατ' ουσίαν, ότι υπάρχουν περισσότερες από μια ερμηνείες της ιστορίας.

Οι εθνικιστικές φωνές στη Μακεδονία εξακολουθούν να καταγγέλλουν την αλλαγή ονόματος ως απαράδεκτη παραχώρηση προς την Ελλάδα και επίθεση στην Μακεδονική εθνική ταυτότητα. Ωστόσο, έχω γράψει για τον διακριτικό χαρακτήρα της Μακεδονικής γλώσσας και ταυτότητας για περισσότερα από 40 χρόνια και μερικές φορές έχω υποστεί φυσική επίθεση για τις απόψεις μου. Δεν θα ήθελα, εν ολίγοις, να υποστηρίξω τίποτα που να αρνείται την αναγνώριση στη Μακεδονία.

Εκτός από την χορήγηση στη Μακεδονία της νομιμοποίησης που έχουν από καιρό απολαύσει οι περισσότεροι γείτονές της, υπάρχει μια ισχυρή ρεαλιστική υπόθεση για την εγκατάλειψη της διαμάχης: Ανοίγει το δρόμο για την ένταξη της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Όπως το θέτει ο Jess Baily, πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Μακεδονία, αυτό το βήμα θα μετατρέψει την Αλβανία, την Βουλγαρία και την Ελλάδα από «γείτονες» σε «συμμάχους» που δεσμεύονται από την συνθήκη. Ειδικότερα, η ιδιότητα μέλους του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προστατεύσει τη Μακεδονία από τις μελλοντικές απειλές για την εδαφική ακεραιότητά της σε μια περιοχή που εξακολουθεί να είναι γεμάτη εθνικές εντάσεις κατά μήκος πολλών συνόρων Το γεγονός ότι τόσο το δεξιό εθνικιστικό VMRO-DPMNE όσο και η Ρωσία αντιτάχθηκαν στο δημοψήφισμα υποδεικνύει ότι ήταν προς το συμφέρον της Μακεδονίας να το εγκρίνει.