Αυτή δεν είναι η Σαουδική Αραβία που γνωρίζαμε

Μετά την δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Jamal Khashoggi [1], άναυδο το παγκόσμιο ακροατήριο παρακολούθησε σε πραγματικό χρόνο ένα θέαμα που συνήθως προορίζεται για τα πιο ανώτερα επίπεδα μιας κυβέρνησης: Την δημιουργία ενός απενοχοποιητικού φύλλου συκής για μια φρικαλεότητα.

Αυτή η δουλειά έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Η Σαουδική Αραβία εμφανίζεται στα πρόθυρα να πει την ιστορία της σωστά, για το πώς μια ανάκριση πήγε τρομερά λάθος αλλά δεν είχε καμία σχέση με τον πρίγκιπα-διάδοχο Mohammed bin Salman [2], γνωστό ως MbS. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει σχεδόν ολοκληρώσει ένα πρόσχημα για να συνεχίσει να πωλεί όπλα στο Ριάντ και να διατηρεί στενή σχέση με την σαουδαραβική ηγεσία. Η Τουρκία ίσως να δεχθεί ακόμη μια εισροή μετρητών για την προβληματική οικονομία της με αντάλλαγμα να κάνει τα «στραβά μάτια» για τα καταδικαστικά αποδεικτικά στοιχεία της δολοφονίας στο προξενείο της Κωνσταντινούπολης. Όσο ηχηρές όμως κι αν είναι οι διαμαρτυρίες περί αθωότητας, μόνο οι πιο ηθελημένα τυφλοί θα μπορούσαν να πιστέψουν ότι ο άνθρωπος που κυβερνάει στην πραγματικότητα την Σαουδική Αραβία δεν εξουσιοδότησε την επιχείρηση που κόστισε την ζωή του Khashoggi.

Ιατροδικαστές καταφθάνουν για να εξετάσουν το Προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη, τον Οκτώβριο του 2018. OSMAN ORSAI / REUTERS
------------------------------------------------------------------------

Η κακοφτιαγμένη ανάκριση -εάν πράγματι αυτό συνέβη- έχει προκαλέσει δικαιολογημένη ηθική οργή. Έχει επίσης κάνει επείγουσα και αναπόφευκτη την ανάγκη να επανεξεταστεί η αμερικανο-σαουδαραβική σχέση. Ο MbS, ο 33χρονος που ονομάστηκε διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας μόλις πριν από δύο χρόνια, και απεικονίστηκε ως φιλόδοξος μεταρρυθμιστής, μετέτρεψε σύντομα το modus operandi της κυβέρνησής του εγχωρίως, αλλά κυρίως στο εξωτερικό, από βαθιά ριζωμένη σύνεση σε βάναυση παρορμητικότητα. Με αυτόν τον τρόπο, έχει επιδείξει μια απερισκεψία που έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Δείτε την απόσταση που διανύθηκε από την παραδοσιακή σωφροσύνη της σαουδαραβικής βασιλικής οικογένειας: Πριν από τον θάνατο του βασιλιά Αμπντουλάχ, προκάτοχο του κυβερνώντος, αν και όχι υπερβολικά ζωηρού, βασιλιά Σαλμάν, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας θα έμπαιναν σε δράση. Το αποτύπωμα των σαουδαραβικών δυνάμεων από την εποχή του πολέμου του Κόλπου το 1990 ήταν η αποστολή 1.000 στρατιωτών στο Μπαχρέιν το 2011, στο πλαίσιο μιας αποστολής του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) για να βοηθήσει την κυβέρνηση να καταστείλει τις διαμαρτυρίες της Αραβικής Άνοιξης. Το βασίλειο είχε μια όρεξη για αγορές όπλων πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά όχι για έναν πραγματικά ικανό στρατό˙ το κοινό μυστικό ήταν ότι ο [οίκος των] Al Saud προτιμούσε μια δύναμη «ασφαλή από πραξικόπημα». Αλλά αυτός ο υπολογισμός έχει αλλάξει. Από το 2015, ο στρατός της Σαουδικής Αραβίας βάλτωσε σε μια καταστροφική σύγκρουση στην Υεμένη, ενάντια στους αντάρτες Houthi και τους φυλετικούς συμμάχους τους που τώρα ελέγχουν την [πρωτεύουσα] Sanaa.

Για όσους είχαν εργαστεί με τους Σαουδάραβες σε θέματα ασφάλειας στο παρελθόν, η κίνηση στην Υεμένη σαφώς έστελνε το μήνυμα: Αυτή δεν είναι η Σαουδική Αραβία [της εποχής] του πατέρα σας. Ομοίως ανησυχητική ήταν η απότομη εξαφάνιση ενός άνδρα που υπήρξε κεντρικό στοιχείο στην συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας, του πρίγκιπα Mohammed bin Nayef. Ως υπουργός Εσωτερικών και σε διάφορες άλλες θέσεις εργασίας, ο MbN, όπως είναι γνωστός, ήταν ο επικεφαλής της σαουδαραβικής αντιτρομοκρατίας και θεωρήθηκε ευρέως ως ο καλύτερος φίλος των Ηνωμένων Πολιτειών στο βασίλειο. Υπό τον MbN, η συνεργασία της Σαουδικής Αραβίας σε αυτό το θέμα έγινε όλο και πιο πολύτιμη -μέχρι το σημείο που θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ήταν σημαντικότερη για την διμερή σχέση από όσο η σαουδαραβική βοήθεια για την διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σταθερών. Σε περισσότερες από μια περιπτώσεις, η δουλειά του MbN έσωσε αμερικανικές ζωές. Όταν ο Salman έγινε βασιλιάς, ο MbN ονομάστηκε πρώτος πρίγκιπας-διάδοχος και αργότερα πρίγκιπας-διάδοχος.

Το 2017, ο Σαλμάν τον έβαλε στο περιθώριο και έκανε τον γιο του Μοχάμεντ διάδοχο. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, ο MbN βρίσκεται υπό κατ’ οίκον περιορισμό και πολλοί από τους κορυφαίους βοηθούς του έχουν απολυθεί. Όταν ρωτούνται σήμερα για τον MbN, αξιωματούχοι των ΗΠΑ μιλούν αόριστα για την κατάστασή του και φοβούνται ότι στην εποχή του φλερτ μεταξύ του προεδρικού ανώτερου συμβούλου, Jared Kushner, και του MbS, κανείς δεν τολμά να αναφέρει το όνομα του MbN. Οι ημέρες των βολικών συνταξιοδοτήσεων για τους βασιλικούς συναγωνιστές φαίνεται να έχει τελειώσει.

Το ίδιο και οι ημέρες μιας ελάχιστης ευγένειας με τους γείτονες στον Κόλπο. Οι τριβές μεταξύ των Al Saud και των Al Thani, οι οποίοι κυβερνούν το Κατάρ, έχουν ιστορία δεκαετιών, αλλά οι παρελθούσες συγκρούσεις έχουν υποχωρήσει επανειλημμένα, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσυμπιέζουν περιστασιακά κάποιες εντάσεις για να διατηρήσουν κάτι που να μοιάζει με ενότητα στο GCC. Τον περασμένο Μάιο, ωστόσο, η σαουδαραβική κυβέρνηση προχώρησε σε αποκλεισμό του Κατάρ. Μαζί με πολλές άλλες σουνιτικές δυνάμεις που συντάχθηκαν -και κυρίως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- το Ριάντ προσπάθησε να σπρώξει το Κατάρ στο σημείο κατάρρευσης και μάλιστα φάνηκε να υποστηρίζει ένα επαναστατημένο μέλος των Al Thani ως αντικαταστάτη του εμίρη.