Ποιο είναι το διακύβευμα για τον Ερντογάν στην υπόθεση Khashoggi;

Ακόμα και ενώ τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης γίνονται πιο θυμωμένα για τις πράξεις της Σαουδικής Αραβίας, ο ίδιος ο Ερντογάν έχει αποφύγει να επικρίνει άμεσα την σαουδαραβική ηγεσία. Έστειλε έναν μικρό αριθμό στρατευμάτων στο Κατάρ μετά τον οικονομικό αποκλεισμό, και στην συνέχεια διαβεβαίωσε τα έθνη του Κόλπου ότι τα τουρκικά στρατεύματα δεν αποτελούσαν απειλή για την περιοχή. Δεν είπε κουβέντα μετά την σαουδαραβική ανακοίνωση περί υποστήριξης σε κατεχόμενα από Κούρδους εδάφη, ούτε σήκωσε την φωνή του ενάντια στον βίαιο πόλεμο του Ριάντ στην Υεμένη. Οικονομικές σκέψεις έχουν παίξει ρόλο στην απροθυμία του Ερντογάν να κλιμακώσει τις εντάσεις με το Ριάντ: Η Σαουδική Αραβία, μαζί με άλλες χώρες του Κόλπου, βοήθησε τον Ερντογάν να μειώσει την εξάρτηση της Τουρκίας από την Ευρώπη, καθιστάμενη σημαντικός επενδυτής και μια από τους κορυφαίους αγοραστές τουρκικών ακινήτων. Οι δύο χώρες απολαμβάνουν στενούς οικονομικούς δεσμούς από τότε που ανέλαβε το αξίωμα του ο Ερντογάν.

ΕΝΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Παρόμοιες σκέψεις επηρεάζουν την αντιμετώπιση του συμβάντος Khashoggi από την Τουρκία. Τούρκοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι έχουν την ηχητική καταγραφή της δολοφονίας. Ωστόσο, η Άγκυρα είναι απρόθυμη να παραμείνει μόνη της ενάντια στο Ριάντ και θέλει να θέσει το θέμα ως παγκόσμιο ζήτημα και όχι διμερές μεταξύ των δύο χωρών. Για τον σκοπό αυτό, ανώνυμοι Τούρκοι αξιωματούχοι, ξεκάθαρα με εντολή του Ερντογάν, διαρρέουν πληροφορίες στα Δυτικά μέσα ενημέρωσης, προκειμένου να αυξήσουν την παγκόσμια πίεση στον πρίγκιπα-διάδοχο. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης και φιλοκυβερνητικοί κύκλοι εξέφρασαν την οργή τους για την δολοφονία και υπονόησαν ότι δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς την έγκριση της κορυφαίας ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας, αλλά απέφυγαν να κατονομάσουν άμεσα τον MbS.

Οι προσπάθειες της Άγκυρας να προσελκύσει την διεθνή προσοχή στην δολοφονία και να ασκήσει πίεση στον MbS έχουν αποδώσει. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε ότι είναι «βαθιά προβληματισμένος» από το περιστατικό. Βασικές ευρωπαϊκές χώρες έχουν πιέσει την Σαουδική Αραβία να παράσχει στοιχεία σχετικά με την δολοφονία του Khashoggi. Αρκετές εταιρείες αποχώρησαν από την σαουδαραβική διάσκεψη «Πρωτοβουλία για τις Επενδύσεις του Μέλλοντος» (Future Investment Initiative), η οποία ξεκίνησε στο Ριάντ την περασμένη Τρίτη.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απευθύνεται στα μέλη του τουρκικού κοινοβουλίου, στην Άγκυρα, στις 25 Οκτωβρίου 2018. TUMAY BERKIN / REUTERS
------------------------------------------------------------

Η Τουρκία φαίνεται να έχει αρκετά στοιχεία για να προκαλέσει περαιτέρω ζημιά στην Σαουδική Αραβία, αλλά αυτό θα διαρρήγνυε ακόμη βαθύτερα τις σχέσεις με το Ριάντ, κάτι που ο Ερντογάν είναι απρόθυμος να κάνει. Αντ’ αυτού, προτιμά να υπονομεύσει τον πρίγκιπα-διάδοχο διατηρώντας συγχρόνως εγκάρδιες σχέσεις με τον βασιλιά Σαλμάν. Αυτό θα λύσει το πρόβλημα της Άγκυρας με τον MbS αλλά θα κρατήσει τις επενδύσεις της Σαουδικής Αραβίας στην Τουρκία. Στις συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ των δύο κυβερνήσεων μετά την δολοφονία, ο Ερντογάν ίσως να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα αποδεικτικά στοιχεία που έχει για να προκαλέσει μια οδυνηρά αναγκαία έγχυση οικονομικής βοήθειας από το Ριάντ. Μέχρι στιγμής, η απάντηση του Ερντογάν στην υπόθεση ήταν ταυτόχρονα δυναμική όσο και προσεκτική.

Η Άγκυρα μπορεί επίσης να παίζει για [να κερδίσει κάποιο] πλεονέκτημα με την διοίκηση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, η οποία έχει καταστήσει τον MbS την βάση της πολιτικής της για τη Μέση Ανατολή και θέλει απεγνωσμένα τα τελειώσει το ζήτημα Khashoggi. Οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις έχουν πρόσφατα ενταθεί μέχρι το σημείο θραύσης. Η Τουρκία εξαγρίωσε την Ουάσινγκτον αποφασίζοντας να αγοράσει ένα ρωσικό σύστημα πυραυλικής άμυνας S-400 και συλλαμβάνοντας Αμερικανούς πολίτες με αμφισβητούμενες κατηγορίες περί τρομοκρατίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξερέθισαν την Άγκυρα επιλέγοντας να συνεργαστούν με μια συριακή κουρδική οργάνωση που η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση. Η Τουρκία έχει προσωρινά φτιάξει την ατμόσφαιρα με τον Trump απελευθερώνοντας έναν Αμερικανικό πάστορα που φυλακίστηκε για δύο χρόνια με κατηγορίες περί τρομοκρατίας, αλλά οι εντάσεις είναι μακράν από το να έχουν τελειώσει. Οι επικείμενες ενεργειακές κυρώσεις της κυβέρνησης Trump κατά του Ιράν θα αποτελέσουν ένα άλλο σημείο ανάφλεξης, καθώς η Τουρκία εξαρτάται από το Ιράν για τις ενεργειακές ανάγκες της και λέει ότι δεν θα συμμορφωθεί με τις κυρώσεις. Η Τουρκία βρέθηκε σε αυτό το σημείο και παλαιότερα: Η κρατική τράπεζα Halkbank αντιμετωπίζει μεγάλα πρόστιμα από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών για παραβίαση των κυρώσεων κατά του Ιράν. Το πρόστιμο αυτό ενδέχεται να επιδεινώσει τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας πριν από τις τοπικές εκλογές το 2019. Ο Ερντογάν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα αποδεικτικά στοιχεία που ισχυρίζεται ότι έχει για να επανισορροπήσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ουάσινγκτον και να αποσπάσει παραχωρήσεις όπως μια επιείκεια στο πρόστιμο [για την Halkbank] ή μια εξαίρεση από τις κυρώσεις [για το Ιράν].