Κίνα, ο πράσινος γίγαντας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κίνα, ο πράσινος γίγαντας

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και κινεζική ισχύς
Περίληψη: 

Εάν πετύχει η νέα ενεργειακή στρατηγική του Πεκίνου, θα βοηθήσει τόσο στην παγκόσμια μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής όσο και στην φιλοδοξία της Κίνας να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον σημαντικότερο παράγοντα σε πολλές περιφερειακές συμμαχίες και εμπορικές σχέσεις.

Η AMY MYERS JAFFE είναι ανώτερη υπότροφος David M. Rubenstein για την Ενέργεια και το Περιβάλλον και διευθύντρια στο Πρόγραμμα Ενεργειακής Ασφάλειας και Κλιματικής Αλλαγής στο Council on Foreign Relations.

Το 1997, η Κίνα, έχοντας ανάγκη αυξανόμενων εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου για να τροφοδοτήσει την επιταχυνόμενη οικονομία της [1], ξεκίνησε μια νέα ενεργειακή πολιτική. Έχοντας την πρόθεση να αναπαράξει τις στενές σχέσεις της Ουάσινγκτον με τις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, οι διπλωμάτες της περιόδευσαν σε πρωτεύουσες πετρο-κρατών, προσφέροντας επενδύσεις και όπλα με αντάλλαγμα εγγυημένες προμήθειες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίαζαν οι κυβερνήσεις που εξοστρακίστηκαν από τις Δυτικές δυνάμεις -ένα άνοιγμα, όπως πίστευε το Πεκίνο, που θα του επέτρεπε να εξισορροπήσει τον ενεργειακό ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα να τροφοδοτεί τις συγκρούσεις που θα αποσπούν τον αμερικανικό στρατό ακριβώς όταν προσπαθεί να επικεντρωθεί εκ νέου στην Ασία.

26112018-1.jpg

Ηλιακοί συλλέκτες στην επαρχία Zhejiang, στην Κίνα, τον Δεκέμβριο του 2014. CHINA STRINGER NETWORK / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

Ωστόσο, πολλές από τις επιδρομές της Κίνας εξελίχθηκαν άσχημα. Οι νέοι εταίροι αθέτησαν τα δάνεια και απέτυχαν να παραδώσουν το υπεσχημένο πετρέλαιο. Η πρακτική της επένδυσης σε επικίνδυνα μέρη, εκεί όπου άλλοι δεν θα επένδυαν, έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές Κινέζων εργαζομένων. Εγχωρίως, αρκετοί ηγέτες μεγάλων ενεργειακών εταιρειών έχουν εκκαθαριστεί στις αποκαλούμενες διώξεις κατά της διαφθοράς [2]. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες απολαμβάνουν μια εγχώρια ενεργειακή έκρηξη που τις μετατρέπει γρήγορα σε σημαντικό εξαγωγέα πετρελαίου και φυσικού αερίου και προστατεύει την οικονομία τους ενάντια σε σοκ των τιμών πετρελαίου. Το Πεκίνο έχει αρχίσει να ανησυχεί ότι, δεδομένης της μειούμενης εξάρτησης των Ηνωμένων Πολιτειών από τον Περσικό Κόλπο, η Ουάσιγκτον μπορεί να παρεμβαίνει πιο αργά για να μειώνει τις διαταραχές στη Μέση Ανατολή που απειλούν να διακόψουν την ροή του πετρελαίου.

Ως εκ τούτου, από την ανάληψη των καθηκόντων του το 2012, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping έχει στραφεί σε μια νέα στρατηγική: Την ανανεώσιμη ενέργεια. Η Κίνα κυριαρχεί ήδη στην παγκόσμια αγορά ηλιακών συλλεκτών, αλλά τώρα επεκτείνει την υποστήριξή της στις τεχνολογίες εξοικονόμησης πετρελαίου, χρηματοδοτώντας την ανάπτυξη και την παραγωγή των πάντων, από μπαταρίες έως ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Ο στόχος δεν είναι μόνο να μειωθεί η εξάρτηση της Κίνας από το ξένο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά και να αποφευχθεί να τεθεί η χώρα σε οικονομικά μειονεκτική θέση έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες θα δουν την ανάπτυξή τους να ενισχύεται λόγω των εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Κίνα. Οι στόχοι της Κίνας είναι επίσης στρατηγικοί. Με το να πάρει το προβάδισμα στην πράσινη ενέργεια, το Πεκίνο ελπίζει να γίνει ένας εξαγωγέας ενέργειας που θα ανταγωνιστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες, προσφέροντας σε άλλες χώρες την ευκαιρία να μειώσουν τις αγορές ξένου πετρελαίου και φυσικού αερίου -και να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα στην διαδικασία.

Εάν πετύχει η νέα ενεργειακή στρατηγική του Πεκίνου, θα βοηθήσει τόσο στην παγκόσμια μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής όσο και στην φιλοδοξία της Κίνας να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον σημαντικότερο παράγοντα σε πολλές περιφερειακές συμμαχίες και εμπορικές σχέσεις. Αυτή η φιλοδοξία ενισχύθηκε από την οπισθοδρομική προσέγγιση της διοίκησης Trump στην ενεργειακή πολιτική: Την εστίασή της στον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο˙ την εγκατάλειψη των διεθνών οργανισμών που διαμορφώνουν τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας˙ και την απόρριψη της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Τέτοιες κινήσεις βοηθούν να στρωθεί ο δρόμος της Κίνας για να γίνει η υπερδύναμη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του μέλλοντος. Η Ουάσινγκτον πρέπει να ανταποκριθεί πριν είναι πολύ αργά.

ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΟ ΣΟΚ

Ξεκινώντας από την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα, η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα δημιούργησε μια ανάγκη για ξένο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, οδηγώντας τον μετασχηματισμό της Κίνας από μια περιφερειακή δύναμη σε μια παγκόσμια. Παράλληλα με τον ανταγωνισμό για πόρους από τις μεγάλες Δυτικές πετρελαϊκές εταιρείες, το Πεκίνο επικεντρώθηκε στα λεγόμενα εγκληματικά κράτη (rogue states), όπου, λόγω των Δυτικών κυρώσεων, εκείνες οι αντίπαλες εταιρείες δεν μπορούσαν να επενδύσουν. Αρχικά στόχευσε το Ιράν, το Ιράκ και το Σουδάν, στην συνέχεια την Ρωσία και την Βενεζουέλα.

Τα αποτελέσματα ήταν κατώτερα από καταπληκτικά. Στο Ιράν, οι Δυτικές κυρώσεις και στην συνέχεια οι κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών εμπόδισαν τις κινεζικές προσπάθειες για αρκετά χρόνια, περιορίζοντας το ποσό των χρημάτων που θα μπορούσαν να ξοδέψουν οι κινεζικές επιχειρήσεις στο Ιράν. Ακόμη και όταν η πυρηνική συμφωνία του Ιράν χαλάρωσε τις κυρώσεις, προέκυψαν άλλα προβλήματα. Στις αρχές του 2016, για παράδειγμα, δύο κινεζικές εθνικές πετρελαϊκές εταιρείες πετρελαίου, η Sinopec και η China National Petroleum Corporation, τελικά κατάφεραν να κάνουν την παραγωγή να προχωρήσει σε δύο πεδία στην επαρχία Khuzestan του Ιράν, αλλά τώρα πρέπει να ανησυχούν για τους Άραβες αυτονομιστές που υποστηρίζονται από την Σαουδική Αραβία, οι οποίοι πρόσφατα βομβάρδισαν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις εκεί.

Η Κίνα αντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα και στο Ιράκ, όπου η έλλειψη ασφάλειας έχει μαστίσει τα πετρελαϊκά έργα. Και στην ασφαλέστερη κουρδική περιοχή, οι εκτιμήσεις για τα πετρελαϊκά αποθέματα περικόπηκαν κατά το ήμισυ σε σχέση με τις αρχικές έρευνες. Μαζί με τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου, αυτό σημαίνει ότι η Sinopec είναι απίθανο να πραγματοποιήσει κέρδη στις επενδύσεις της εκεί. Η κινεζική εξερεύνηση φυσικού αερίου στην Σαουδική Αραβία επίσης δεν απέδωσε τίποτα.