Η μεγαλοφυΐα της εξωτερικής πολιτικής του George H. W. Bush

Ο George H. W. Bush εισήλθε στην προεδρία καλύτερα προετοιμασμένος για να ηγηθεί στις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με τον κόσμο από οποιονδήποτε άλλον πρόεδρο των ΗΠΑ πριν ή έκτοτε. Όπως ο Richard Nixon, ο Μπους είχε υπηρετήσει στο Κογκρέσο και ως αντιπρόεδρος για δύο πλήρεις θητείες. Αλλά είχε θητεύσει επίσης ως απεσταλμένος των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κίνα και διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (Central Intelligence Agency, CIA).

Αυτή η εμπειρία τού επέτρεψε να επαναπροσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση των ΗΠΑ δημιουργούσε και εφάρμοζε την εξωτερική της πολιτική. Μαζί με τον σύμβουλό του για την εθνική ασφάλεια, Brent Scowcroft, ο Μπους δημιούργησε μια διαδικασία εθνικής ασφάλειας που μεγιστοποίησε την εσωτερική συνεργασία και απέφυγε το είδος των συγκρούσεων μεταξύ ανώτερων αξιωματούχων που είχαν αμαυρώσει τις διοικήσεις των Nixon, Carter και Reagan.

Ο πρόεδρος George H.W. Bush συναντά τους στρατιωτικούς συμβούλους του στο Πεντάγωνο για να συζητήσει την Κρίση του Κόλπου, στις 15 Αυγούστου του 1990. GARY CAMERON / REUTERS
------------------------------------------------

Αυτή η διαδικασία άντεξε την δοκιμασία του χρόνου. Κάθε πρόεδρος μετά τον Μπους αγκάλιασε την επίσημη διαδικασία που ο Μπους έθεσε σε ένα μνημόνιο κατά την πρώτη του μέρα στην εξουσία, και κάθε σύμβουλος εθνικής ασφάλειας έχει ξεκάθαρα προσπαθήσει να μοντελοποιήσει την θητεία του (ή της) επί του παραδείγματος του Scowcroft. Κανένας, όμως, δεν ανταποκρίθηκε με την λαμπρότητα του Μπους και του Scowcroft.

Ο BUSH ΣΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ

Η μακρά θητεία του Μπους στην κυβέρνηση σήμαινε ότι, όταν εξελέγη πρόεδρος, γνώριζε πολλά για τον κόσμο και, κρισίμως, το πόσο σημαντικό ήταν να διοριστούν οι κατάλληλοι άνθρωποι για να ασχοληθούν με αυτόν. Ήξερε ότι ήθελε τον James Baker, τον στενό φίλο του και πολιτικό εταίρο του στο Τέξας, σε έναν ανώτερο ρόλο. Ο Μπέικερ είχε φέρει τάξη στον Λευκό Οίκο του Ρέιγκαν και, ως υπουργός Οικονομικών, εκτόνωσε μια μεγάλη κρίση στην εμπορική πολιτική. Την επόμενη μέρα μετά τις εκλογές του 1988, ο Μπους ονόμασε τον Μπέικερ ως υπουργό Εξωτερικών.

Ήξερε ότι δεν ήθελε τον Ντόναλντ Ράμσφελντ, τον λαμπρό αλλά ευέξαπτο υπουργό Άμυνας του προέδρου Τζέραλντ Φορντ, ο οποίος είχε καυγαδίσει με τον υπουργό Εξωτερικών, Χένρι Κίσινγκερ, και αργότερα θα βοηθούσε τον γιο του Μπους, Τζορτζ, να μπει σε βαθιά προβλήματα με το να κακοδιαχειριστεί τον πόλεμο στο Ιράκ. Ο Μπους απέφυγε να διορίσει τον Ράμσφελντ σε οτιδήποτε.

Πάνω απ’ όλα, ο Μπους ήθελε ομαδικούς παίκτες οι οποίοι θα σέβονταν ο ένας τον άλλον και θα δούλευαν μαζί για να διαχειριστούν έναν κόσμο που άλλαζε γρήγορα. Ήξερε ότι η συνεργασία δεν θα ερχόταν αυτόματα˙ θα πρέπει να καλλιεργηθεί. Για να γίνει αυτό, ήξερε ότι έπρεπε να δημιουργήσει μια αποτελεσματική διαδικασία για την διαχείριση της πολιτικής εθνικής ασφάλειας. Και ήξερε ποιος ήθελε να τον βοηθήσει στο να το κάνει: Ο Brent Scowcroft, ο ήσυχος αποτελεσματικός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ford.

Ο Μπους γνώριζε από πρώτο χέρι ότι μια κακή διαδικασία θα μπορούσε να καταστρέψει ακόμη και καλές πολιτικές. Για μεγάλο μέρος της διοίκησης του Reagan, οι διαμάχες ανάμεσα σε κορυφαίους συμβούλους, ιδίως μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών, George Shultz, και του υπουργού Άμυνας, Caspar Weinberger, εμπόδισαν την αποτελεσματική χάραξη πολιτικής. Μια σειρά συμβούλων εθνικής ασφαλείας αποδείχτηκε ανίκανη να φέρει τους δύο γίγαντες μαζί, και αποφάσισαν ότι ο καλύτερος τρόπος να υπηρετηθεί ο συχνά ανυπόμονος Ρέιγκαν ήταν να κάνουν πολιτική από μόνοι τους. Το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφική υπόθεση Ιράν-Κόντρας, η προσπάθεια ανταλλαγής όπλων για ομήρους που παραλίγο να έριχνε την προεδρία του Ρέιγκαν.

Ο Μπους έμαθε από αυτή την καταστροφή. Στον Scowcroft βρήκε τον κατάλληλο άνθρωπο να ηγηθεί μιας διαδικασίας εθνικής ασφάλειας που θα απέφευγε τις υπερβολές των προηγούμενων διοικήσεων. Ο Scowcroft είχε υπηρετήσει στην Επιτροπή Tower, η οποία διερεύνησε την υπόθεση Ιράν- Κόντρας. Είχε συντάξει τις συστάσεις της επιτροπής σχετικά με τον τρόπο εγκαθίδρυσης ενός άρτια λειτουργούντος Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (National Security Council, NSC) και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Το κλειδί ήταν να ενδυναμωθεί ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας ως ένας έντιμος μεσολαβητής, ο οποίος θα έφερνε στον πρόεδρο καλές επιλογές για να τις εξετάσει και να αποφασίσει. Θα εξακολουθεί να συμβουλεύει τον πρόεδρο, αλλά, όπως έγραψε ο Scowcroft στην Έκθεση Tower, «θα πρέπει γενικά να λειτουργεί εκτός της σκηνής» και όχι «να προσπαθεί να ανταγωνιστεί τον Υπουργό Εξωτερικών ή τον Υπουργό Άμυνας ως ο διαρθρωτής της δημόσιας πολιτικής».

Οι Μπους και Scowcroft μετέτρεψαν αυτές τις λέξεις σε πραγματικότητα. Απέδειξαν ότι μια διοίκηση θα μπορούσε να έχει έναν ισχυρό Υπουργό Εξωτερικών και έναν ισχυρό Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας -και έναν πρόεδρο ξεκάθαρα υπεύθυνο και για τους δύο. Καθώς ο γνωστός κόσμος του Ψυχρού Πολέμου τα τελευταία 40 χρόνια άρχισε να αποσυντίθεται, βρήκαν ότι χρειάζονταν ακριβώς αυτό το είδος συνεργασίας.

Ο BUSH ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ