Είναι τελικά η Λιβύη έτοιμη για ειρήνη;

Στα τέλη Σεπτεμβρίου, μια μεσολαβηθείσα από τον ΟΗΕ κατάπαυση του πυρός σταμάτησε τον τελευταίο γύρο των μαχών, αναγκάζοντας τους κύριους ένοπλους δρώντες στην ευρύτερη περιοχή της Τρίπολης να συμφωνήσουν σε νέες ρυθμίσεις ασφάλειας [10], υπό την εποπτεία ενός «κοινού επιχειρησιακού κέντρου» που είχε στόχο να προστατέψει τους πολίτες και τις περιουσίες τους και να ανοίξει τον δρόμο για την αντικατάσταση των πολιτοφυλακών από την τακτική αστυνομία. (Το μοντέλο επρόκειτο να αναπαραχθεί σε άλλες πόλεις της Λιβύης αλλά αντιμετωπίζει τεράστια εμπόδια -οι προηγούμενοι μηχανισμοί «συντονισμού» των πολιτοφυλακών κατέληξαν να εδραιώνουν την δύναμη των πολιτοφυλακών). Για να βοηθήσει στην υλοποίηση αυτών των ρυθμίσεων, η GNA διόρισε νέο υπουργό Εσωτερικών, τον επιχειρηματία από τη Μισράτα, Fathi Bashagha.

Παρά το γεγονός ότι υποστήριξε μια επίθεση Μισρατινών στην Τρίπολη το 2014, γνωστή ως η «Λιβυκή Αυγή», ο Bashagha έχει μια φήμη για ρεαλισμό και αποτελεσματικότητα. Είναι επίσης μια γνωστή ποσότητα στις Δυτικές κυβερνήσεις, ειδικά σε στρατιωτικά και αντιτρομοκρατικά θέματα: Διασυνδέθηκε με τους Δυτικούς συμβούλους επί τόπου κατά την διάρκεια της επανάστασης του 2011 [11] και πάλι το 2016, κατά την διάρκεια της υπό την ηγεσία της Misrata εκστρατείας κατά του Ισλαμικού Κράτους [12] (ή ISIS) στην Σίρτη. Έχει επίσης αποδειχθεί πιο επιρρεπής σε σχέση με άλλες ελίτ της Μισράτα για συμβιβασμό με την ανατολική Λιβύη και τους ξένους υποστηρικτές της, όπως η Αίγυπτος, με αξιωματούχους των οποίων διεξήγαγε ειρηνευτικές συνομιλίες τον Ιούλιο του 2017 [13].

Μόνος ο Bashagha δεν μπορεί να εγγυηθεί την διαρκή ειρήνη στην Τρίπολη, αλλά από την αρχή της θητείας του υπήρξαν κάποιες θετικές ενδείξεις. Αποστασιοποιούμενος από την τυπική πρακτική των παρεοκρατών, έκανε τους νέους διορισμούς του στον τομέα της ασφαλείας [14] χωρίς ευνοϊκούς όρους προς τους συναδέλφους του Μισρατινούς. Δημιούργησε επίσης τμήμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Υπουργείο Εσωτερικών˙ ζήτησε την απόσυρση των βαρέων όπλων εκτός Τρίπολης˙ και υπογράμμισε την ανάγκη για αξιολόγηση και εκπαίδευση των τακτικών αστυνομικών δυνάμεων κατά την διάλυση των πολιτοφυλακών. Η εμμονή των εδραιωμένων συμφερόντων των πολιτοφυλακών με την πρωτεύουσα -όπως είναι προφανές από τις μάχες στα μέσα Νοεμβρίου [15]- θα μπορούσε να συντρίψει τις καλύτερες προσδοκίες του, αλλά τουλάχιστον οι Δυτικές χώρες έχουν τώρα έναν αξιόπιστο εταίρο για την εκπαίδευση και την παροχή βοήθειας στην αστυνομία της Λιβύης.

Η GNA έχει επίσης σημειώσει κάποια πρόοδο στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, αν είχαν εφαρμοστεί νωρίτερα, θα μπορούσαν να έχουν απομακρύνει τις μάχες από την Τρίπολη. Υπό τις πιέσεις του ΟΗΕ, η GNA και ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας συμφώνησαν για τη μεταρρύθμιση των συναλλαγματικών ισοτιμιών (για να συμπεριληφθεί ένα τέλος 183% [16] στη μετατροπή του δηναρίου σε δολάριο), μεγαλύτερη πρόσβαση σε σκληρό νόμισμα για τους πολίτες, και κάποιες μικρές μειώσεις στις επιδοτήσεις επί των καυσίμων. Αυτές οι ενέργειες έχουν ελαφρώς περιορίσει την ικανότητα των πολιτοφυλακών να κλέβουν το δημόσιο ταμείο, ιδίως με δόλιες πιστωτικές επιστολές (letters of credit).

Πιο σημαντικό είναι ότι τα μέτρα αυτά μετριάζουν τον ανθρωπιστικό πόνο: Η τιμή των βασικών προϊόντων έχει μειωθεί καθώς το δηνάριο έχει ενισχυθεί έναντι του δολαρίου. Με το να κάνει το δηνάριο επισήμως φθηνότερο και με το να διασφαλίσει μεγαλύτερη προσφορά δολαρίων σε αυτή τη νέα τιμή, η GNA ουσιαστικά προκάλεσε την ανατίμηση του δηναρίου στη μαύρη αγορά. Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν πολλά πρόσθετα μέτρα [17], συμπεριλαμβανομένης μιας πλήρους υποτίμησης του δηναρίου˙ έναν ανεξάρτητο έλεγχο τόσο της Κεντρικής Τράπεζας στην Τρίπολη όσο και του αμφισβητία της στην Bayda˙ ένα απτό σχέδιο αποπολιτικοποίησης και ενοποίησης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Λιβύης˙ και την αποκέντρωση αυτών των τελευταίων, ώστε να καταστεί δυνατή η δίκαιη κατανομή του πετρελαϊκού πλούτου της Λιβύης στους δήμους. Ο ΟΗΕ πρέπει επίσης να βοηθήσει τη μετάβαση της Λιβύης σε ένα σύστημα ηλεκτρονικής τραπεζικής.

Η πολιτική και οικονομική πρόοδος στα δυτικά εγείρει ένα άλλο από τα αιώνια ερωτήματα της Λιβύης: Αυτό του Haftar και των φιλοδοξιών του για την εθνική εξουσία. Με το να αλλάξει την γνώμη του αρκετές φορές για το αν θα παρευρεθεί στο Παλέρμο, ο Haftar κατόρθωσε να αναβιβάσει τον εαυτό του ως έναν απαραίτητο μεσίτη εξουσίας, αν όχι έναν σωτήρα της χώρας του. Ωστόσο, τα όρια της στρατιωτικής και πολιτικής επιρροής του έχουν γίνει ολοένα και πιο εμφανή καθώς οι συνθήκες επί τόπου έχουν αλλάξει.

Ο Conte (αριστερά) και ο αρχιστράτηγος Khalifa Haftar στο Παλέρμο, τον Νοέμβριο του 2018. GIUGLIELMO MANGIAPANE / REUTERS
-----------------------------------------------------------