Οι διαδηλώσεις των κίτρινων γιλέκων και η τραγωδία του Μακρόν

Η Γαλλία είναι μια χώρα με μακρά ιστορία εξεγέρσεων, αλλά δεν έχει δει τίποτα σαν την εξέγερση των Gilets Jaunes (Κίτρινα Γιλέκα), η οποία ξέσπασε στα μέσα Νοεμβρίου. Ταραγμένη από το υψηλό κόστος της βενζίνης και του πετρελαίου ντίζελ, μια γυναίκα [1] που λειτουργεί μια διαδικτυακή επιχείρηση καλλυντικών στη μικρή πόλη Savigny-le-Temple ανάρτησε ένα αίτημα στο Facebook ζητώντας από τις αρχές να μειώσουν τις τιμές στα βενζινάδικα. Όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε αντί γι’ αυτό ότι, προκειμένου να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, θα επιφέρει μια μέτρια αύξηση του φόρου επί της βενζίνης και μια ελαφρώς μεγαλύτερη αύξηση του φόρου επί του ντίζελ, η ανάρτηση [στο Facebook] άρχισε να αποκτά δυναμική. Πριν περάσει πολύς καιρός είχε συγκεντρώσει 986.000 υπογραφές.

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, κατά την διάρκεια ειδικού διαγγέλματος προς το έθνος, τον Δεκέμβριο του 2018. REUTERS
--------------------------------------------------------------

Η διαμαρτυρία μεταφέρθηκε στην συνέχεια από το Διαδίκτυο στους κυκλικούς κόμβους οδικής κυκλοφορίας που σημαδεύουν την γαλλική ύπαιθρο. Η Γαλλία διαθέτει περίπου 30.000 από αυτούς [2], το ήμισυ του συνόλου [τέτοιων κυκλικών κόμβων] στον κόσμο. Η κυκλοφορία που εισέρχεται και εξέρχεται από τα περισσότερα χωριά και πόλεις πρέπει να περάσει από έναν ή περισσότερους τέτοιους κυκλικούς κόμβους (roundabouts). Οι άνθρωποι που διαμαρτύρονταν για τον φόρο επί των καυσίμων φορούσαν τα φθορίζοντα κίτρινα γιλέκα που όλοι οι Γάλλοι οδηγοί χρειάζεται να μεταφέρουν στα αυτοκίνητά τους από το 2008 και άρχισαν να συγκεντρώνονται σε roundabouts, όπου θα μπορούσαν εύκολα να διαταράξουν την ροή της κυκλοφορίας και να κατευθύνουν την προσοχή των οδηγών. Τα κίτρινα γιλέκα χρησίμευσαν ως αυτοσχέδια στολή, η οποία δεν έδωσε μόνο την ονομασία αλλά και τον συμβολικό χαρακτήρα: Τα γιλέκα προορίζονται για χρήση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και οι διαδηλωτές τα χρησιμοποίησαν για να μεταδώσουν το μήνυμα ότι ζουν σε τόσο δύσκολες συνθήκες, που ακόμα και μια μικρή φορολογική αύξηση, ασήμαντη για τους γραφειοκράτες στο Παρίσι, μπορούσε να τους οδηγήσει σε εξέγερση.

Σε τέσσερα διαδοχικά Σάββατα, μεγάλος αριθμός διαδηλωτών συνέκλιναν στο Παρίσι από τα σπίτια τους στις επαρχίες. Κάποιοι συγκρούστηκαν με την αστυνομία. Αλλά μόνο κάποια από την βία προήλθε από τα Gilets Jaunes. Ομάδες casseurs (ανήλικοι νεαροί που κλίνουν στο να σπάνε πράγματα) και ομάδες μαχητών του Black Bloc (όπως αυτοί που έχουν προκαλέσει προβλήματα σε άλλες διαδηλώσεις [3] σε όλο τον κόσμο) χρησιμοποίησαν τους διαμαρτυρόμενους ως καμουφλάζ καθώς έσπαζαν βιτρίνες καταστημάτων, έβαζαν φωτιές και πετούσαν κοκτέιλ μολότοφ στην αστυνομία. Σκηνές χάους μεταδόθηκαν σε όλο τον κόσμο.

Μετά από 18 μήνες ενεργητικής μεταρρύθμισης με εκπληκτικά μικρή εμφανή αντίσταση, ο Εμμανουέλ Μακρόν αντιμετώπισε έτσι την πρώτη μεγάλη κρίση του ως πρόεδρος της Γαλλίας. Τα πάντα σχετικά με το κίνημα εξέπληξαν τους πολιτικούς παρατηρητές: Η μεταδοτικότητα, το μέγεθος, η προέλευσή του από τις επαρχίες, η προφανής έλλειψη δομής και ηγεσίας και η καθαρή άρνησή του να συνεταιριστεί με υπάρχοντα πολιτικά κόμματα και συνδικάτα. Ένα πράγμα πάνω απ’ όλα φάνηκε να ενώνει τους διαδηλωτές: Το μίσος τους για τον Macron και η επιθυμία τους να τον βγάλουν από το αξίωμά του.

Ο ΠΑΙΚΤΗΣ

Οι εκπλήξεις είναι συνήθεις στην πολιτική, αλλά η απότομη πτώση του Macron ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Υπήρχε πάντα ένας υπαινιγμός της μυθολογικής σταδιοδρομίας του Macron: Αυτόν που οι θεοί θα καταστρέψουν, πρώτα κάνουν αλαζόνα με επιτυχία που κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα το θεωρούσε εφικτή. Και στην συνέχεια, σε μια στιγμή, τα αρπάζουν όλα μακριά του.

Η άνοδος του Macron στην προεδρία άρχισε, όπως μια συγκεκριμένη ελληνική τραγωδία, με πατροκτονία. Το θύμα ήταν ο πολιτικός του πατέρας, ο σοσιαλιστής πρόεδρος, François Hollande, ο οποίος είχε φέρει τον Macron από τον ιδιωτικό τομέα και τον αποκαθάρισε από την δεξιά ταμπέλα που είχε κερδίσει ως γραμματέας [4] της επιτροπής για την οικονομική μεταρρύθμιση του προέδρου Νικολά Σαρκοζί το 2007-2008. Τον Αύγουστο του 2016, ο Macron παραιτήθηκε ξαφνικά [5] ως υπουργός Οικονομίας για να κατεβεί για πρόεδρος, μολονότι ο Hollande σχεδίαζε, παρά την βαθιά του αντιδημοφιλία, να προσπαθήσει την επανεκλογή του. Η ταχεία άνοδος του Macron ανάγκασε τελικά τον Hollande να ανακοινώσει ότι τελικά δεν θα κατέβαινε στις εκλογές. Μετά από μια τέτοια προδοσία, θα μπορούσε η νέμεση να μείνει πολύ πίσω;

Φυσικά, είναι υπερβολή να κατηγορήσουμε τον Macron ότι «σκότωσε» τον Hollande, του οποίου η προεδρία ήταν ήδη νεκρή όταν ο προστατευόμενος έκανε την κίνησή του. Ο Macron δεν ήταν τόσο ο Οιδίποδας -έστω κι αν παντρεύτηκε μια γυναίκα αρκετά ηλικιωμένη που θα μπορούσε να είναι η μητέρα του- όσο ένας παίκτης υψηλού πονταρίσματος, έτοιμος να στοιχηματίσει το αγρόκτημά του με δυο ζαριές. Και η τύχη του χαμογέλασε. Οι Σοσιαλιστές όρισαν έναν υποψήφιο από την αριστερή πτέρυγα του κόμματος, τον Benoît Hamon , και οι Ρεπουμπλικάνοι υποψήφιοι στα δεξιά τους, τον François Fillon, αφήνοντας μια κενή τρύπα στο κέντρο για να την καλύψει ο Macron. Ένας δυνητικός κεντρώος αντίπαλος αποσύρθηκε και έδωσε την υποστήριξή του στον Macron, και μετά ο Fillon παγιδεύτηκε από ένα σκάνδαλο. Μια άνοδος της τελευταίας στιγμής στην ακροαριστερά δεν άρκεσε, αφήνοντας μόνο τον Macron να αντιμετωπίσει την Marine Le Pen, της οποίας το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο παρέμεινε, παρά τις επίπονες προσπάθειες να θάψει τους δαίμονές του, πέρα από τα όρια της αξιοπρέπειας για τα δύο τρίτα των Γάλλων ψηφοφόρων.