Τι θα σημάνει η διάδοχος της Μέρκελ για την γερμανική πολιτική

Σχεδόν 2.000 δημοσιογράφοι πήγαν στο Αμβούργο την περασμένη εβδομάδα για να παρακολουθήσουν ένα θέαμα που δεν είχαν δει από το 1971: Έναν ανοικτό ανταγωνισμό για την ηγεσία του πιο επιτυχημένου πολιτικού κόμματος της Γερμανίας. Οι 1.001 αντιπρόσωποι στο συνέδριο κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (Christian Democratic Union, CDU) έπρεπε να επιλέξουν τον διάδοχο της καγκελαρίου Angela Merkel, η οποία ήταν αρχηγός κόμματος για 18 χρόνια πριν ανακοινώσει τον Οκτώβριο ότι θα παραιτηθεί μετά από μια σειρά κακών εκλογικών εμφανίσεων και μια βουτιά στα δημοσκοπικά ποσοστά για το κόμμα της. Αν και η Μέρκελ σχεδιάζει να παραμείνει καγκελάριος μέχρι τις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές το 2021, οι αντιπρόσωποι γνωρίζουν ότι θα ψηφίσουν όχι μόνο για μια προεδρία κόμματος αλλά και για έναν πιθανό διάδοχο της Μέρκελ ως αρχηγό κυβέρνησης.

Επέλεξαν [1] την Annegret Kramp-Karrenbauer, την 56χρονη γενική γραμματέα του CDU και πρώην πρωθυπουργό του [ομοσπονδιακού κρατιδίου] Σάαρλαντ. Η AKK, όπως είναι γνωστή, νίκησε τον Friedrich Merz, έναν 63χρονο εκατομμυριούχο εταιρικό δικηγόρο, με μια μικρή διαφορά 35 ψήφων -52% προς 48%. Μια νίκη του Merz θα σήμαινε την επιστροφή στα Δυτικογερμανικά άλφα αρσενικά, τα οποία η Μέρκελ τελείωσε ένα προς ένα, και μια απότομη συντηρητική στροφή για το CDU. Η Kramp-Karrenbauer, εν τω μεταξύ, ήταν η κληρονόμος που προτιμούσε η Μέρκελ και θεωρείται ότι εγγυάται την γενικότερη συνέχεια στις πολιτικές θέσεις και το ρητορικό στυλ του CDU.

Η Merkel και η Kramp-Karrenbauer στο συνέδριο του κόμματος CDU στο Αμβούργο, τον Δεκέμβριο του 2018. KAI PFAFFENBACH / REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Η Kramp-Karrenbauer αναλαμβάνει εξουσία σε μια δύσκολη στιγμή για το CDU. Από τις εκλογές του 2017, το κόμμα της και η γερμανική πολιτική γενικά ήταν πιο ασταθείς από όσο σε δεκαετίες. Πρέπει να ενώσει το CDU, να σταθεροποιήσει την κλυδωνιζόμενη κυβέρνηση συνασπισμού, να οξύνει το δικό της πολιτικό προφίλ στην εγχώρια και την εξωτερική πολιτική, να πολεμήσει σε τέσσερις δύσκολες περιφερειακές εκλογές το 2019 και να προετοιμαστεί για γενικές εκλογές που θα μπορούσαν να έρθουν το επόμενο έτος.

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΜΟΝΟΚΕΡΩΣ

Στην ομιλία της στο συνέδριο του κόμματος, η Kramp-Karrenbauer αποκάλεσε [2] το CDU ως «τον τελευταίο μονόκερω στην Ευρώπη» -το τελευταίο χριστιανοδημοκρατικό κόμμα που έχει διατηρήσει το καθεστώς του ως Volkspartei, μια μεγάλη ομπρέλα με ελκυστικότητα που καλύπτει όλη την κοινωνία. Το CDU ενοποιεί τρία ξεχωριστά στοιχεία: Μια πτέρυγα εργατική, μια οικονομικά φιλελεύθερη πτέρυγα και μια συντηρητική πτέρυγα. Ιστορικά, η επιθυμία για απόκτηση και διατήρηση της εξουσίας κράτησε μαζί τα διαφορετικά στοιχεία του κόμματος. Ωστόσο, πολλά μέλη του CDU βρήκαν την κυβερνητική στρατηγική της Μέρκελ, γνωστή ως «ασύμμετρη αποστράτευση» (asymmetric demobilization), ενοχλητική. Η προσέγγιση της Μέρκελ ήταν να ταιριάξει με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) στο μέτωπο της κοινωνικής πολιτικής –στην ουσία μετατρέποντας το CDU σε ένα δεύτερο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα- και το Πράσινο Κόμμα στο περιβαλλοντικό μέτωπο, για παράδειγμα με την σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο, έλεγε ο υπολογισμός, οι ψηφοφόροι του SPD και των Πρασίνων θα στρατευθούν λιγότερο για να πάνε στις κάλπες. Κάποιοι από αυτούς ίσως ακόμη και να ψηφίσουν υπέρ του CDU. Το 2013, η στρατηγική αυτή έφερε το CDU της Μέρκελ κοντά στην απόλυτη πλειοψηφία. Αυτή η νίκη -στο CDU δεν υπάρχει καλύτερο ηρεμιστικό από μια εκλογική επιτυχία- κράτησαν πολλούς στο κόμμα οι οποίοι είχαν αμφιβολίες σχετικά με τις πολιτικές της Μέρκελ.

Η προσφυγική κρίση του 2015 τερμάτισε αυτή την εκεχειρία. Η απόφαση της Μέρκελ να μην κλείσει τα σύνορα της Γερμανίας οδήγησε στην άνοδο του αντι-μεταναστευτικού κόμματος «Εναλλακτική για την Γερμανία» (Alternative for Germany, AfD) ως μια μεγάλη δύναμη στα δεξιά του CDU. Το AfD έχει τώρα εκπροσώπους σε κάθε γερμανικό ομοσπονδιακό και κρατικό κοινοβούλιο. Ένα νέο ρήγμα, μεταξύ ανοίγματος και κλεισίματος της μετανάστευσης, έχει κυριαρχήσει στην γερμανική πολιτική. Ταυτόχρονα, η πικρή διαμάχη μεταξύ του CDU και του αδελφού κόμματος της Βαυαρίας, της Χριστιανικής Κοινωνικής Ένωσης (CSU), έχει καταστρέψει την εικόνα του CDU ως του κόμματος της ικανής διακυβέρνησης. Στις πρόσφατες εκλογές, το CDU έχασε έδαφος τόσο έναντι του AfD όσο και των Πρασίνων, τις δύο δυνάμεις με τις πιο ξεκάθαρες θέσεις στο χάσμα «ανοιχτό-κλειστό». Οι εκπρόσωποι στο συνέδριο του CDU έπρεπε να επιλέξουν μεταξύ δύο αντιτιθέμενων οραμάτων για το πώς να αναβιώσουν τον τελευταίο μονόκερω.

Ο Merz θα είχε πάει το κόμμα προς τα δεξιά με την ελπίδα να κερδίσει πίσω τους ψηφοφόρους του AfD. Επέκρινε δριμύτατα το CDU επειδή αντέδρασε στην άνοδο του AfD «με αδιαφορία». Υποσχέθηκε να μειώσει κατά το ήμισυ το μερίδιο ψήφου του AfD υιοθετώντας πιο συντηρητικές και οικονομικά φιλελεύθερες πολιτικές και πιο πολωτικό ρητορικό ύφος. Αυτό θα είχε μετατοπίσει το CDU μακριά από την σοσιαλδημοκρατία και θα επέτρεπε έναν ανανεωμένο ανταγωνισμό μεταξύ του CDU και του SPD, το οποίο, κολλημένο σε ένα δύσκολο κυβερνητικό συνασπισμό και ανίκανο να διαφοροποιηθεί από το CDU, είδε τα εκλογικά ποσοστά του να πέφτουν σε ιστορικά χαμηλά.