Η χειρότερη επιλογή για το Brexit, εκτός από όλες τις άλλες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η χειρότερη επιλογή για το Brexit, εκτός από όλες τις άλλες

Γιατί η συμφωνία της Theresa May είναι ο καλύτερος δρόμος προς τα εμπρός
Περίληψη: 

Παρόλο που κανείς δεν αγαπά την συμφωνία της Μέι, είναι η μόνη εναλλακτική λύση που μπορεί να θεραπεύσει τις βαθιές διαιρέσεις της χώρας. Ένα Brexit χωρίς συμφωνία θα ήταν ανεύθυνο. Ένα δεύτερο δημοψήφισμα θα ανοίξει εκ νέου τις πληγές της άνοιξης του 2016 και θα έχει το ρίσκο να σπείρει περαιτέρω διχασμό ή να στείλει το Ηνωμένο Βασίλειο να συντριβεί έξω από την ΕΕ.

Ο MATTHIAS MATTHIJS [1] είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στην Σχολή Προωθημένων Διεθνών Σπουδών (School of Advanced International Studies, SAIS) του Πανεπιστημίου Johns Hopkins. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Ideas and Economic Crises in Britain from Attlee to Blair [2].

«Πανταχού ερείπια» (Omnishambles) -αυτός ο θαυμάσιος βρετανικός νεολογισμός που διατυπώθηκε για πρώτη φορά στην πολιτική σάτιρα του BBC «The Thick of It»- είναι ο καλύτερος τρόπος για να περιγραφεί η τρέχουσα βρετανική πολιτική κατάσταση. Σχεδόν σε όλη την κάλυψη της διαδικασίας του Brexit από τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης [3] ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να περιγραφεί μια κατάσταση συνολικού χάους, που στο τηλεοπτικό σήριαλ συχνά επικρατούσε στην εσωτερική λειτουργία μιας φανταστικής βρετανικής κυβέρνησης. Η τραγωδία στην πεισματική επιδίωξη του Brexit από την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι είναι ότι η φαντασία έχει γίνει πραγματικότητα.

21122018-1.jpg

Σημαίες της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου επικαλύπτονται κατά την διάρκεια μιας διαμαρτυρίας κατά του Brexit απέναντι από το Κοινοβούλιο στο Λονδίνο, τον Δεκέμβριο του 2018. TOBY MELVILLE / REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Επιδιώκοντας να εξασφαλίσει ένα μεσαίο έδαφος στην βρετανική πολιτική με μια προσεκτικά ισορροπημένη στρατηγική για να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Μέι κατέληξε να μην ικανοποιήσει κανέναν [4]. Η συμφωνία της προσπαθεί να επιτύχει ένα Brexit που να διατηρεί δεσμούς με την ΕΕ αρκετά στενούς για να αποφευχθεί μια υπερβολική οικονομική ζημιά. Αυτή η στρατηγική έρχεται με το κόστος να εκχωρηθούν στην ΕΕ σημαντικές μελλοντικές εξουσίες επί της βρετανικής οικονομικής πολιτικής. Οι υπέρ της εξόδου φωνάζουν για προδοσία και θρηνούν ότι το σχέδιο δεν επαρκεί για να πάρει πίσω τον έλεγχο των συνόρων, των νόμων και των χρημάτων. Οι υπέρ της παραμονής επισημαίνουν ότι το «Brexit Μόνο κατ’ Όνομα» (Brexit in Name Only, BINO) της Μέι είναι πολύ υποδεέστερο από το σημερινό καθεστώς συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου [στην ΕΕ], το οποίο δίνει στην χώρα τόσο μια θέση στο τραπέζι όσο και σημαντικές δυνατότητες εξαίρεσης, κυρίως από το ενιαίο νόμισμα και την χωρίς σύνορα ταξιδιωτική ζώνη Σένγκεν.

Το γεγονός είναι ότι κάθε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα μπορούσε να επιτύχει ένα μεθοδευμένο Brexit πάντα επρόκειτο να εκθέσει τα ψέματα της εκστρατείας υπέρ του «εκτός». Πολλοί λεγόμενοι Brexiteers δεν κατάλαβαν ποτέ την βασική διαφορά μεταξύ μιας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών, μιας τελωνειακής ένωσης και μιας κοινής αγοράς. Το «εμπόριο χωρίς τριβές» (frictionless trade) μπορεί να συμβεί μόνο σε ένα συνδυασμό των τελευταίων δύο. Η έξοδος από την κοινή αγορά και την τελωνειακή ένωση πάντοτε επρόκειτο να εισαγάγουν ένα σύνορο και κάθε είδους νέες τριβές. Ωστόσο, η εκστρατεία για το δημοψήφισμα του 2016 έδωσε μάχη σε μεγάλο βαθμό σε ζητήματα συναισθηματικά φορτισμένα όπως η μετανάστευση, και με μια νοσταλγική λαχτάρα για μια χαμένη αυτοκρατορική μεγαλοπρέπεια. Η εκστρατεία υπέρ του «εντός» δεν θα μπορούσε ποτέ να συμφωνήσει με ένα θετικό μήνυμα που να εκφράζει το λόγο για το οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να παραμείνει στην ΕΕ, εκτός από το να καταδείξει ότι η αποχώρηση θα έχει ως αποτέλεσμα οικονομικό χάος βραχυπρόθεσμα, και επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου μακροπρόθεσμα.

Τελικά, οι Βρετανοί ψήφισαν 52% υπέρ του να φύγουν έναντι 48%, και η Μέι το έκανε αποστολή της να εφαρμόσει την ψήφο αυτή. Κατά κάποιο τρόπο, έχει κάνει ακριβώς αυτό. Υπάρχει πλέον μια συμφωνία που η κυβέρνησή της και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με επικεφαλής τον Michel Barnier, διαπραγματεύτηκαν προσεκτικά τους τελευταίους 18 μήνες. Το πρόβλημα της πρωθυπουργού είναι ότι κανείς δεν θέλει την συμφωνία της. Το υπουργικό συμβούλιό της χωρίζεται σε τρεις ομάδες: Αυτούς που θέλουν ένα νέο δημοψήφισμα για λύση από το αδιέξοδο, αυτούς που θέλουν να επαναδιαπραγματευτούν με τις Βρυξέλλες, και αυτούς που αισθάνονται άνετα με ένα σενάριο «χωρίς συμφωνία». Δεν υπάρχει πλειοψηφία στην Βουλή των Κοινοτήτων για κανένα ρεαλιστικό δρόμο προς τα εμπρός. Η «ουσιαστική ψηφοφορία» στο Κοινοβούλιο, η οποία αρχικά είχε προγραμματιστεί για τις 12 Δεκεμβρίου, αναβλήθηκε επειδή η συμφωνία της Μέι αντιμετώπιζε βέβαιη ήττα, και τώρα έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Ιανουαρίου. Εν τω μεταξύ, επειδή έχει γίνει επίκληση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας [5], με πάνω από το 80% των βουλευτών του Κοινοβουλίου να ψηφίζουν υπέρ, το βασικό σενάριο είναι τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο να εγκαταλείψει την ΕΕ στις 29 Μαρτίου 2019 –είτε με είτε χωρίς συμφωνία.

Θα έπρεπε να συμβεί κάτι εξαιρετικό για να σταματήσει αυτή η διαδικασία. Όλα τα σενάρια -η συμφωνία της Μέι να συγκεντρώσει μια πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, το Ηνωμένο Βασίλειο να πεταχτεί έξω από την ΕΕ χωρίς συμφωνία, η ΕΕ να παρατείνει την διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 50 για να συνεχίσει την διαδικασία διαπραγμάτευσης και επικύρωσης του Brexit ή το Ηνωμένο Βασίλειο να διεξαγάγει δεύτερο δημοψήφισμα- δεν είναι ρεαλιστικά σε αυτό το σημείο. Και όμως ένα από αυτά θα χρειαστεί να συμβεί. Ποιος είναι λοιπόν ο καλύτερος δρόμος προς τα εμπρός;

ΧΩΡΙΣ ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥ